Sekty na Górnym Śląsku

Słowo „sekta” pochodzi od łacińskich słów „secare”, co oznacza „odcinać”, „odrąbywać”, oraz „sequi”, czyli „postępować za”, „iść za kimś”, „naśladować”. Termin „sekta” bywa dziś stosowany w dwóch znaczeniach: węższym i szerszym. W szerszym znaczeniu „sektą” nazywa się każdy zorganizowany zbiór ludzi, pozostający w opozycji do społeczności, w której istnieje. Tak rozumiana sekta jest zatem grupą społeczną, której najistotniejszą cechą jest ostra izolacja w stosunku do danej społeczności i innych grup, jakie w niej istnieją. Natomiast w węższym znaczeniu „sektą” nazywa się grupę ludzi połączonych wspólnym przeżywaniem stanów zachwytu i uniesień religijnych. Tego rodzaju grupy powstają najczęściej na skutek protestu jakiejś ilości członków danego związku religijnego wobec tego, co dzieje się w jego obrębie.

Pierwotnie pojęcia „sekta” używano na określenie odszczepieńczych grup wyznaniowych . Sekty spotykane były już w czasach starożytnej Grecji czy Rzymu. Także chrześcijaństwo w początkowym etapie było nazywane sektą w judaizmie .

Współcześnie sekty określane są jako grupy religijne, wyodrębnione z którejś z wielkich religii, lub związki wyznaniowe, które oderwały się od któregoś z Kościołów i przyjęły własne zasady organizacyjne. „Raport o sektach albo nowych ruchach religijnych” wydany przez Watykan, a opublikowany w L’Osservatore Romano w 1986 roku, przytacza definicję sekty jako „grupy religijnej, posiadającej własny, indywidualny światopogląd, wywiedziony z nauk jakiejś wielkiej religii światowej, lecz nie tożsamy z nimi”.

U źródeł powstawania sekt leży radykalny protest zbiorowy przeciw oficjalnej nauce danej religii czy Kościoła, lub przeciw panujących w nich obyczajom, formom kultu, strukturom organizacyjnym.

Sekty są zaliczane do zjawisk naruszających w pewnym stopniu zasady porządku społecznego i ładu kulturowego, dlatego zawsze budzą emocjonalne reakcje zarówno wśród uczestników, jak i obserwatorów procesu ich rozwoju . Większość sekt staje w opozycji do panującego porządku społecznego, w którym miejsce uprzywilejowane, dominujące, uzasadnione tradycją i instytucjonalnym statusem społecznym zajmują wielkie grupy wyznaniowe i tworzone przez nie Kościoły. Nowe związki wyznaniowe często ze swej strony odmawiają legalności organizacjom macierzystym.

Sekty i związki wyznaniowe na terenie województwa śląskiego, stan z 1931 roku

Powszechny spis ludności, który został przeprowadzony w 1931 roku wykazał, że na ogólną liczbę 1 295 027 mieszkańców województwa śląskiego 1 195 036 osób było wyznania rzymskokatolickiego i ormiańskokatolickiego, co daje 92,30 % ogółu społeczeństwa. Wyznania greckokatolickiego i obrządku wschodniego Kościoła katolickiego było 813 osób, czyli 0,06%, a 434 osoby, czyli 0.03 % było wyznania prawosławnego. Ewangelików wyznania augsburskiego było 45 412 osób, 21 278 wyznania ewangelickiego unijnego, 3331 – ewangelicko - reformowanego, 7248 wyznania ewangelickiego bez określenia przynależności, a 1421 innych wyznań chrześcijańskich, co daje 0,11% ogółu społeczeństwa w województwie. 18 938 osób było wyznania mojżeszowego, a 1115 osób było wyznania nieokreślonego, bez wyznania lub o wyznaniu nie podanym. W grupie osób, które nie określały swojej przynależności do konkretnej grupy religijnej byli adwentyści, baptyści, darbyści, herrenhuci, metodyści, starokatolicy, zielonoświątkowcy, Badacze Pisma Świętego i inni.

Sekty i związki wyznaniowe na terenie katowickiej części województwa śląsko-dąbrowskiego w latach 1945-1950

Z prowadzonych wykazów stowarzyszeń i statystyk Kościołów i związków wyznaniowych wynika, że w latach 1945 – 1950 na terenie województwa katowickiego działali metodyści, baptyści, Zrzeszenie Religijne Zwolenników Nauki Pierwotnych Chrześcijan, Związek Wolnych Chrześcijan, Związek Stanowczych Chrześcijan, Adwentyści Dnia Siódmego, oraz Badacze Pisma Świętego (Świadkowie Jehowy).

Bibliografia

E. Janota, Sekty i związki wyznaniowe w województwie katowickim w latach 1945-1950, Katowice 2007, mps pr. mgr, Biblioteka WTL US, Katowice.