Tekst źródłowy strony Sanktuarium maryjne w Gietrzwałdzie

[[Plik:Gietrzwald1.jpg|thumb|right]]

Gietrzwałd leży w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim. Miasto położone jest jednocześnie na Warmii i na Mazurach, gdyż  przepływająca przez tamte tereny rzeka Pasłęka, stanowi naturalną granicę między tymi obiema krainami. Do XIII wieku tamtejsze terytoria były zamieszkiwane przez plemię Warmów.

Gietrzwałd został natomiast założony w 1352 roku, przez Dietricha. W czasie trwania wojen polsko-krzyżackich, które objęły również obszar miasta, zostało ono zniszczone i straciło na znaczeniu. Po rozbiorach Polski, w XVIII wieku, znalazło się ono pod zaborem pruskim. Kluczowym wydarzeniem w historii miasta stały się objawienia maryjne pod koniec XIX wieku. 
 
==Historia sanktuarium==

Kult Najświętszej Maryi Panny notowano w Gietrzwałdzie od drugiej połowy XIV wieku. Był on najpierw związany z drewnianą Pietą (1425), a potem z obrazem Matki Bożej z Dzieciątkiem (pierwsza wzmianka o obrazie pochodzi z 1568 roku). Na wizerunku Madonna ubrana w srebrną sukienkę podtrzymuje w ręku dziecię Jezus, które błogosławi prawą dłonią, a lewą opiera na księdze. Nad koroną Maryi Aniołowie podtrzymują wstęgę z łacińskim napisem: '' Bądź pozdrowiona, Królowo nieba, bądź pozdrowiona, Pani Anielska''.

Do rozwoju kultu przyczyniły się objawienia trwające od 27 czerwca do 16 września 1877. Głównymi wizjonerkami były Justyna Szafryńska i Barbara Samulowska. Maryja przemawiała do nich po polsku i przekazała im m.in., że jest Niepokalanie Poczęta oraz prosiła, by codziennie modlić się [[Różaniec Święty|różańcem]], prosząc zwłaszcza o dar trzeźwości. Wiązała zarazem z tą modlitwą obietnicę zakończenia prześladowań Kościoła w Polsce (zwłaszcza na Warmii, która z powodu [[Kulturkampf|kulturkampfu]] była pozbawiona posługi kapłańskiej). Władze pruskie odniosły się do objawień negatywnie, uznając je za swoistą manifestację polityczną bądź za niebezpieczny dla państwa i ładu społecznego zabobon. Na pielgrzymów nakładano z tego powodu różne kary, m.in. areszt i grzywny.

Komisja biskupia, pod przewodnictwem bp. Krementza, zwracając uwagę na dobre owoce objawień (np. osłabienie pijaństwa, nawrócenia, uzdrowienia) oraz na postawę wizjonerek, oceniła je pozytywnie. Rosnący kult spowodował napływ wiernych. Na miejscu objawień zbudowano kaplicę. Gorliwym apostołem przesłania objawień był miejscowy proboszcz – ks. Augustyn Weischl. Jego dzieło kontynuowali kolejni pasterze tego miejsca, m.in. ks. Jan Hanowski, ks. Hieronim Nahlenz i ks. Franciszek Klink. Przyczynili się oni również do stopniowej rozbudowy sanktuarium. 

Obraz został ukoronowany przez [[Wyszyński Stefan|kard. Stefana Wyszyńskiego]] i [[Jan Paweł II|kard. Karola Wojtyłę]] w 1967 roku. Trzy lata później [[Paweł VI|papież Paweł VI]] nadał kościołowi w Gietrzwałdzie tytuł bazyliki mniejszej, a sanktuarium otrzymało również własny formularz mszalny i oficjum brewiarzowe.

Obecnie bazylika posiada kształt jaki nadano jej podczas ostatniej przebudowy w latach 1878-1884. Została wówczas powiększona o [[prezbiterium]] i transept. Bazylika jest zbudowana na planie krzyża łacińskiego. Od zachodu znajduje się kwadratowa wieża z zegarem i trzema dzwonami. Korpus budowli przykryty jest dachem dwuspadowym. Jej wnętrze zdobią polichromie z 1898 roku autorstwa Justusa Bornowskiego.

==Bibliografia==
Z dawna Polski Tyś Królową: przewodnik po sanktuariach maryjnych, red. P. Anzulewicz i in., Szymanów 1983; Encyklopedia katolicka, t. 5, red. L. Bieńkowski i in., Lublin 1989.

[[Kategoria:Sanktuaria maryjne|Gietrzwałd]]