Sanktuarium maryjne w Gidlach

Gidle – to miejscowość leżąca między Częstochową a Radomskiem, w dolinie Warty i Wiercicy. Posiada trzy kościoły – najstarszy, zabytkowy modrzewiowy, niegdyś parafialny, pochodzi z XV wieku, przebudowany w XVII wieku. Drugi, murowany, jest pozostałością po pustelni kartuzów, wybudowany 1754 roku, pełni obecnie funkcję kościoła parafialnego; trzeci - kościół dominikanów, który stał się sanktuarium - związany jest z historią małej dziewięciocentymetrowej figurki Matki Bożej z Dzieciątkiem.

Figurka ta miała zostać znaleziona w 1516 roku na polu, należącym do majątku rodziny Gidzielskich. Pierwsze źródła pisane o początkach kultu Matki Boskiej Gidelskiej pochodzą z 1636 roku; jest to książka autorstwa dominikanina Jerzego Trebnica pt. „Historya o Cudownym Obrazie Przenaswietszey Panny Mariey...” . Jej autor przytacza opowieść o znalezieniu figurki Matki Boskiej w trakcie pracy na polu przez kmiecia nazwiskiem Czeczek. Matka Boża otoczyła opieką swego znalazcę i jego rodzinę. Figurkę pierwotnie umieszczono w miejscowym kościele parafialnym, ale Matka Boża miała wskazać na miejsce, gdzie powinien powstać osobna kaplica.

Ówczesny właściciel Gidel, Adam Gidzielski herbu Poraj, nakazał zbudowanie osobnej kapliczki w kształcie słupa, gdzie umieszczono figurkę w wyrzeźbionej wnęce. Spadkobierczyni rodziny Gidzielskich Anna z Rusocic Dąbrowska postawiła obszerną, murowaną kaplicę, a dla opieki nad cudowną figurką oraz rozwijającym się kultem maryjnym sprowadziła w 1615 roku do Gidel dominikanów. Przeznaczyła również odpowiednią sumę na zbudowanie nowego kościoła. Dominikanie, po osiedleniu się w Gidlach, zaczęli budować klasztor wraz z kościołem, ukończony i konsekrowany w 1656 roku przez biskupa Adriana Grodeckiego, sufragana gnieźnieńskiego. Cudowną figurkę Matki Bożej umieszczono w specjalnie skonstruowanym, bogato rzeźbionym ołtarzu w bocznej kaplicy po prawej stronie nawy głównej. Obecny rokokowy ołtarz główny został zbudowany w 1796 roku po rozebraniu pierwotnego ołtarza.

Dominikanie gidelscy są stróżami sanktuarium i krzewicielami pobożności maryjnej, o czym świadczy istniejące przy klasztorze Bractwo Różańca św.

Gidle mają charakter regionalnego miejsca pielgrzymkowego, do którego zwykle pielgrzymowały parafie przy okazji wędrówki na Jasną Górę.