Sanktuarium maryjne w Bogucicach
Kult Matki Boskiej Boguckiej
Oprócz kościoła parafialnego, w parafii bogucickiej istniał kościółek pw. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny, postawiony "na górce" (obecnie już nie istnieje). Najstarsza wiadomość o nim pochodzi z 1598 roku i została zawarta w protokole wizytacyjnym kanonika krakowskiego Krzysztofa Kazimierskiego. Wiadomo z niego, że kościółek został wzniesiony z ofiar wiernych, jako votum wdzięczności. Od samego początku czczono w nim Obraz Matki Boskiej Boguckiej, przy którym najliczniej gromadzili się wierni w odpust Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny. Z czasem kult ten uczynił z Bogucic znane sanktuarium maryjne, co w konsekwencji spowodowało dwutorowość tutejszego duszpasterstwa: jedno, parafialne duszpasterstwo rozwijało się przy kościele pw. św. Szczepana i Doroty, a drugie, pielgrzymkowe – wokół obrazu w sanktuarium "na górce".
Sam wizerunek Matki Boskiej Boguckiej, przedstawiający Marię z Dzieciątkiem Jezus w półpostaci, pochodzi z XV wieku. Pierwotnie stanowił kopię obrazu częstochowskiego, przyniesioną przez pielgrzymów bogucickich, którą następnie przemalował "Wiedeńczyk", dostosowując wizerunek do stylu Madonn zachodnich i przedstawiając Maryję z berłem jako Wspomożycielkę. Początek kultu Matki Boskiej Boguckiej datuje się na co najmniej XV wiek. W ciągu stuleci przejawiał się głównie w pielgrzymowaniu rzesz pątników do sanktuarium, a 29 czerwca 1857 na bazie tutejszej tradycji maryjnej, proboszcz ks. Leopold Markiefka zainicjował Arcybractwo Szkaplerza św. de Monte Carmel, którego członkowie nosili brunatne szkaplerze karmelitańskie. Nabożeństwo szkaplerzne ożywiło bogucickie sanktuarium, ale również przyczyniło się do przeniesienia uroczystości odpustowej ze święta Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny (2 lipca) na święto Matki Bożej Szkaplerznej (16 lipca). Przeobraziło to kult Matki Boskiej Boguckiej w kult Matki Boskiej Szkaplerznej, co trwało do 1954 roku.
Wraz z wybudowaniem w 1894 roku kościoła pw. św. Szczepana, wizerunek Matki Boskiej został przeniesiony do ołtarza bocznego, zwanego szkaplerznym. W 1954 roku, po renowacji kościoła, obraz umieszczono w przebudowanym ołtarzu głównym i sporządzono dla niego tryptyk, który zaprojektował student Paweł Steller, a wykonał Władysław Krosna. Razem z translokacją obrazu, ks. Alfons Tomaszewski dokonał przywrócenia jego pierwotnego wezwania - Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny. Kolejnej przebudowy ołtarza podjęto się w latach 70. XX wieku, kiedy to usunięto tryptyk, co pozwoliło odsłonić rzeźbę św. Szczepana. Nad rzeźbą, we wnęce ołtarza, umieszczono Cudowny Obraz, który w ten sposób został dostatecznie wyeksponowany i bardziej przyciągał wiernych. Przy obrazie zaczęto organizować czuwania modlitewne 10 razy w ciągu roku od mszy św. wieczornej do późnych godzin nocnych, a o północy odprawiano Pasterkę Maryjną.
W 1930 roku przeprowadzono gruntowną restaurację obrazu, którą wykonał malarz Bąkowski z Krakowa. W tym czasie przemalowano karnację Marii i Jezusa oraz nałożono na wizerunek srebrną ozdobną sukienkę, na której wykonanie ks. Franciszek Ścigała przeprowadził zbiórkę srebra i drogocennych kamieni.
W 1994 roku Obraz Matki Boskiej Boguckiej oddano na Wydział Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, w celu ustalenia jego technologii, historii i stanu zachowania.
Bibliografia
J. Pawlik, Miejsca pątnicze w diecezji katowickiej, NPrz. 44 (1975), s. 168-170; J. Górecki, Sanktuarium bogucickie w tradycji pielgrzymkowej Górnego Śląska, [w:] Parafia bogucicka. Tradycja i współczesność, Katowice 2000, s. 234-235; Sanktuaria Maryjne w Archidiecezji Katowickiej w 75-lecie jej powstania, red. E. Szczotok, J. Morcinek, A. Liskowacka, Katowice 2000; Dekret ustanowienia sanktuarium w Bogucicach, Sanktuarium Matki Bożej Boguckiej, WA 2002, nr 9, s. 381-382; J. Górecki, Kult Matki Boskiej Boguckiej, "Z tej Ziemi. Śląski kalendarz katolicki na rok 1995", Katowice 1994, s. 133-140.