Sąd Biskupi w Katowicach

7 listopada 1922 Stolica Apostolska wydała dekret Sanctissimus Dominus noster, w którym pap. Pius XI utworzył samoistną i zależną bezpośrednio od Stolicy Apostolskiej administraturę. Jej kierowanie powierzono ks. Augustowi Hlondowi. Jednocześnie podano do wiadomości, że: "Stan prawny, jaki istniał przed ustanowieniem Administracji Apostolskiej, dalej obowiązuje, o ile niniejsze lub późniejsze rozporządzenia go nie znoszą lub nie zmieniają". 28 października 1925 r. papież Pius XI wydał bullę Vixdum Poloniae unitas, która z istniejącej już Administratury Apostolskiej powołała do życia m. in. diecezję katowicką. Włączono do niej również Śląsk Cieszyński.

Powstanie sądu biskupiego w Katowicach nierozerwalnie łączy się z utworzeniem Administracji Apostolskiej Śląska Polskiego. Dekret o utworzeniu trybunału pierwszej instancji został podpisany 1 lutego 1923 przez ówczesnego administratora, ks. dra Augusta Hlonda, późniejszego biskupa diecezjalnego. W dekrecie tym ustanowiono: oficjała - ks. Józefa Kubisa, sędziów - ks. Pawła Czaję, ks. Pawła Pittacha, ks. Wawrzyńca Puchera, ks. Pawła Sigullę, ks. Franciszka Strzyża, ks. Ludwika Wojciecha, zaś promotorem sprawiedliwości i obrońcą węzła małżeńskiego został ks. Teodor Kubina. Funkcję notariuszy pełnili ks. Jan Jarczyk i ks. Jan Skrzypczyk, ówcześni notariusze kurialni. Nowo mianowani pracownicy sądu zostali zaprzysiężeni 3, 7 i 8 lutego 1923. Po rezygnacji przez sędziów ks. P. Sigullę i ks. F. Strzyża w ich miejsce ustanowiono sędziami, z dniem 9 lutego 1923, ks. Władysława Robotę oraz, z dniem 23 września 1923 ks. Jana Jarczyka, dotychczasowego notariusza.

Pierwotna nazwa tej instytucji brzmiała: sąd administracji apostolskiej, dopiero wraz z utworzeniem diecezji katowickiej w 1925 roku przemianowano go na Sąd Biskupi w Katowicach. Siedziba sądu i innych instytucji administratury apostolskiej a następnie diecezji katowickiej mieściła się najpierw w kamienicy przy zbiegu ulic Francuskiej i Warszawskiej w Katowicach. Po wybudowaniu i oddaniu do użytku pałacu biskupiego przy ul. Jordana 39 w Katowicach sąd wraz z innymi agendami kurii diecezjalnej przeniósł się w tę właśnie lokalizację.

Początkowo na sąd drugiej instancji (apelacyjny) dla sądu katowickiego wybrano Sąd Biskupi archidiecezji gnieźnieńsko-poznańskiej. W dwa lata później w 1925 roku, tj. wraz z nowym podziałem administracyjnym Kościoła w Polsce, po utworzeniu diecezji katowickiej i włączeniu jej w struktury metropolii krakowskiej, sąd metropolitalny w Krakowie stał się trybunałem apelacyjnym dla sądu biskupiego w Katowicach.

Od 13 października 1945 do 2 października 1951 Sąd Biskupi w Katowicach stał się trybunałem pierwszej instancji dla Administratury Apostolskiej Śląska Opolskiego. W okresie powojennym na Górnym Śląsku wraz ze wzrostem liczby ludności sąd biskupi doszły procesy desakralizacyjne, co skutkowało m.in. zjawiskiem rozwodów cywilnych. Towarzyszyła im również rosnąca liczba składanych skarg podważających ważność sakramentalnego małżeństwa.

Po utworzeniu metropolii górnośląskiej pojawiła się konieczność utworzenia sądu drugiej instancji dla diecezji opolskiej oraz gliwickiej, a także archidiecezji krakowskiej (na zasadzie wzajemności), co nastąpiło 11 lipca 1992. Początkowo procesy wiernych diecezji gliwickiej, zanim w październiku 2007 r. utworzono tam sąd biskupi, były prowadzone w sądzie opolskim. Niezależnie jednak od tego trybunałem drugiej instancji dla obu diecezji był sąd w Katowicach, który od 1992 roku został przemianowany na metropolitalny.