Roger Julius
Roger Julius (1819-1865), lekarz, etnolog, entomolog
Urodził się 28 lutego 1819 w Niederstotzingen koło Ulm. Do gimnazjum uczęszczał w Augsburgu, dokąd przeniosła się rodzina. W 1839 roku wstąpił do nowicjatu benedyktynów w Ottobeuren. Ze względów zdrowotnych musiał jednak opuścić klasztor i zapisał się na studia filozoficzne w Monachium. Po pewnym czasie przeniósł się na Wydział Medyczny Uniwersytetu w Tybindze. Po ukończeniu studiów medycznych i uzyskaniu stopnia doktora medycyny pracował w charakterze asystenta w szpitalu w Augsburgu. Następnie odbył w Wiedniu dodatkowe studia specjalistyczne z zakresu okulistyki, a po ich ukończeniu osiadł w małym miasteczku Mergentheim. Rok później J. Roger został asystentem w klinice uniwersyteckiej w Tybindze. Obok pracy zawodowej zajmował się entomologią i jego publikacje o tej tematyce wyszły poza ramy zwykłych amatorskich zainteresowań.
W 1847 roku dr Juliusz Roger został lekarzem przybocznym księcia raciborskiego Wiktora I. Zamieszkał w Rudach Raciborskich. W latach 1847-1848, w czasie wielkiego głodu i epidemii tyfusu głodowego zajął się organizacją lecznictwa. Dzięki pomocy materialnej uzyskanej od przyjaciół i anonimowych dobroczyńców - w tym głównie pary książęcej Wiktora i Amalii - w latach 1858-1861 w miejscu drewnianych zabudowań klasztornych udało mu się zbudować szpital. Placówkę nazwano imieniem św. Karola, na część Karola Egona von Furstenberg, ojca księżnej Amalii. Ponadto dr Roger kosztem 21 tys. marek poszerzył i rozbudował mały szpitalik w Pilchowicach. Część pieniędzy postanowił przeznaczyć na budowę szpitala w Rybniku. Opiekował się również sierocińcem w Lyskach.
Podczas swoich wizyt lekarskich zetknął się z śląskimi pieśniami ludowymi. Zainteresowanie nimi skłoniło go do nauki języka polskiego. Po wygaśnięciu epidemii, około 1849 r. zajął się systematycznym zbieraniem śląskich pieśni. W zapisywaniu ich melodii pomagał mu później Karol Schmidt - również Niemiec - swego czasu oboista w orkiestrze gliwickiego pułku ułanów, a od lat 50. XIX wieku kapelmistrz orkiestry książęcej. Juliusz Roger nawiązał korespondencję z Pawłem Stalmachem i Józefem Lompą i za ich zgodą włączył do swojego zbioru niektóre z zebranych przez nich pieśni. Roger spotkał się również z Hoffmannem von Fallersleben, który za autorstwo pieśni politycznych i wolnościowych został pozbawiony katedry i profesury w 1861 roku. To spotkanie zaowocowało przekładem przez Hoffmanna von Fallersleben polskich pieśni ludowych na język niemiecki. Po 14 latach zebrał 546 pieśni, w tym 294 z melodiami, a 45 z nich pochodziło z powiatu raciborskiego. Pieśni zgrupował w 18 działach: pieśni wojackie, myśliwskie, pasterskie i rolnicze, rzemieślnicze i młynarskie, cygańskie, ballady, pieśni miłosne poważne, miłosne żartobliwe, weselne, małżeńskie, pijackie, wiosenne, pożegnalne, majowe, kolędowe, zwierzęce, rozmaitej treści poważne, rozmaitej treści żartobliwe. W 1863 roku ukazał się tom pt. Pieśni ludu polskiego w Górnym Szląsku z muzyką. Zebrał i wydał Juliusz Roger.
J. Roger interesował się również entomologią, stale uzupełniał swoje zbiory owadów. Dzięki opracowaniom ogłaszanym w fachowych czasopismach wrocławskich i berlińskich, stał się uznanym entomologiem. Odkrył oraz opisał ok. 400 gatunków chrząszczy. W 1856 roku wyniki swoich prac opublikował w formie pracy naukowej. Wydał również kilka broszurek z tej dziedziny, jak np. Coleoptera (Spis dotychczas w Górnym Śląsku odnalezionych chrząszczy), Co nieco o mrówkach, O użytkowaniu skrzydeł chrząszczy.
Zmarł nagle 7 stycznia 1865 na zawał serca, towarzysząc księciu w czasie polowania. 11 stycznia 1865 spoczął na cmentarzu w Rudach. Kolekcja owadów została przekazana do Muzeum w Berlinie, gdzie znajdowała się jeszcze w pierwszych dniach maja 1945 roku. Szpital w Rybniku, którego budowę rozpoczął dr Roger, a którego otwarcie nastąpiło w kwietniu 1868 roku, nazwano imieniem "Juliusz".
Bibliografia
[1]; G. Wawoczny, Rudy. Magiczne miejsce, Racibórz 1999, s. 79-83; L. Musiolik, Rybniczanie. Słownik biograficzny, Rybnik 2000, s. 153; B. Snoch, Górnośląski Leksykon Biograficzny, Katowice 1997, s. 189.
| |||||