Radziejewski Stanisław

Radziejewski Stanisław (1839-1923), dziennikarz, działacz społeczny i narodowy

Urodził się 7 maja 1839 w Wilczynie (powiat Szamotuły) w rodzinie Piotra, prawnika i właściciela majątku ziemskiego oraz Matyldy z d. Kurz. Ukończył szkołę w Ostrowie, gimnazjum w Wałczu, a następnie studiował teologię w Poznaniu oraz w Münster, gdzie uzyskał licencjat z teologii. Święcenia kapłańskie przyjął w lutym 1866 roku w Gnieźnie.

Początkowo, przez 9 miesięcy był wikariuszem w Międzyrzeczu, później uczył przez 6 lat religii w seminarium nauczycielskim w Paradyżu. Złożony z urzędu po procesie za upowszechnianie książki Stary Bóg żyje. Za namową Franciszka Chłapowskiego wszedł w skład redakcji "Katolika". Po aresztowaniu w 1880 roku Karola Miarki został redaktorem naczelnym tego pisma, a w latach 1881-1886 był także jego właścicielem. W sprawie narodowej i społecznej wypowiadał się w tonie radykalnym, a sprawę języka polskiego traktował jako problem ogólnonarodowy. Krytykował wszelkie przejawy germanizacji, tłumienie życia polskiego, propagując język i kulturę polską. Wiele uwagi poświęcał sprawie nauczania dzieci języka polskiego. Nie udało mu się zrealizować projektu wydawania pisma polskiego pt. „Szkoła", które miało pomagać w nauce języka polskiego.

Był zwolennikiem idei katolicyzmu społecznego. W 1887 roku zaczął wydawać w Bytomiu ilustrowany miesięcznik „Światło" poświęcony historii i kulturze polskiej. Zakładał na Górnym Śląsku polskie organizacje, wygłaszał przemówienia i odczyty. W styczniu 1881 roku z jego inspiracji powstał w Królewskiej Hucie Związek św. Barbary dla podniesienia stanu górniczo-hutniczego pod względem duchowym i materialnym. Zataczająca coraz szersze kręgi działalność ks. Radziejewskiego powodowała represje ze strony władz pruskich. Pod byle pretekstem wytaczano mu procesy prasowe i skazywano na kary grzywny i więzienia oraz wywierano naciski na władze kościelne w celu usunięcia go ze Śląska, co zostało zrealizowane w kwietniu 1888 roku. Został duszpasterzem domowym księcia Ferdynanda Radziwiłła w Antoninie pod Poznaniem. Redakcję „Katolika" oddał na własność swojej siostrze Ludwice Radziejewskiej, nadal go redagując, co umożliwiały mu częste pobyty w Bytomiu. Jednakże wobec trudności ze strony władz przekazał redakcję Adamowi Napieralskiemu. W czasie plebiscytu często zamieszczał artykuły na tematy śląskie w prasie poznańskiej i górnośląskiej. Zmarł w Wilczynie w 1923 roku.

Bibliografia

Życiorys: "Światło" R. 1891, nr 3; M. Pater, Radziejewski Stanisław (hasło), [w:] Słownik biograficzny katolickiego duchowieństwa śląskiego XIX i XX wieku, red. M. Pater, Katowice 1996, s. 341-343; Bytomski Słownik Biograficzny, red. J. Drabina, Bytom 2004, s. 217-218.