Puzyna Jan

Z e-ncyklopedia

Puzyna Jan (1842-1911), kardynał, biskup krakowski

Puzyna Jan1.jpg

Urodził się 13 września 1842 w Gwoźdźcu jako najmłodszy syn Romana herbu Ogińczak i Hortensji z domu Dwernickiej herbu Sas. Jego ojciec był oficerem i właścicielem ziemskim. Uczył się w gimnazjum w Stanisławowie, gdzie zdał egzamin dojrzałości. Później poświęcił się studiom (prawniczym – we Lwowie i w Pradze). W 1868 roku obronił doktorat na Uniwersytecie Lwowskim. Rozpoczął karierę zawodową, lecz przerwał ją i w 1876 roku wstąpił do Seminarium Duchownego w Przemyślu. Biskup przemyski zwolnił go z części studiów, przez co przyjął święcenia 8 grudnia 1878. Jego pierwszą placówką była parafia Ducha Świętego w Przeworsku, gdzie w latach 1879 – 1880 był wikarym. Potem uzyskał stopień kanonika w przemyskiej kapitule i został wicerektorem seminarium. Później pełnił różne funkcje jak np. sędziego Sądu Biskupiego czy odpowiedzialnego za pieczę nad remontem katedry.

26 czerwca 1886 został mianowany biskupem pomocniczym dla Lwowa. Zależało mu na utrzymaniu wśród wiernych polskiej tożsamości narodowej, szczególnie na rusyfikowanym wschodzie diecezji. Z ramienia cesarza austro-węgierskiego 7 października 1894 został nominowany na biskupa krakowskiego. Ingres do katedry odbył się 17 lutego 1895. Swoje działania na stolicy biskupiej rozpoczął od planów odnowienia wawelskiej katedry. Organizował zbiórki i zachęcał do ofiar na remont. 9 czerwca 1895 poświęcił – jako pierwszą wśród poddanych renowacji - kaplicę Zygmuntowską. Dzięki jego działaniom, uratowano budowlę przez zniszczeniem, dzięki odnowieniu kaplic, ołtarzy i obrazów.

Spośród działań duszpasterskich wymienić należy promowanie akcji trzeźwościowej przez odrodzenie diecezjalnych Bractw Wstrzemięźliwości, których w 1895 roku było 6, a w roku 1911 - 113. W listach pasterskich podejmował tematy związane m.in. z: nierównościami społecznymi, celebrowaniem niedzieli, czy miłosierdziem.

Nie opowiadał się za żadną partią, ale był na pewno przeciwnikiem ruchów ludowych. W czasie jego episkopatu był krytykowany za różne decyzje, jak np. za suspendowanie ks. Stanisława Stojałowskiego, który założył Stronnictwo Chrześcijańsko – Ludowe, odmówienie pochówku na Wawelu prochów Juliusza Słowackiego czy odmówienie chrześcijańskiego pogrzebu Michała Bałuckiego - artysty, który popełnił samobójstwo (tu jednak trzeba pamiętać o obowiązujących normach prawa kanonicznego, które pogrzebu zakazywały). Nazwisko biskupa stało się jednak najbardziej znane po konklawe, które odbyło się w 1903 roku, po śmierci papieża Leona XIII. Kardynał otrzymał wtedy od cesarza Franciszka Józefa upoważnienie do cesarskiego weta, mogącego wykluczyć kandydata do objęcia Stolicy Apostolskiej, przez tzw. ekskluzywę. Rampolli wprawdzie nie wykluczono, ale jego poparcie spadło. W ten sposób na tronie papieskim zasiadł kardynał Sarto – późniejszy papież Pius X. Polak utrzymywał, iż weto nie było decyzją polityczną, a związaną z troską o Kościół w Polsce, bowiem Kościół (szczególnie na kresach, z których pochodził) narażony był na rusyfikację, której przeciwnik następcy Leona XIII, znany ze swoich sympatii kierowanych w stronę Rosji mógłby nie powstrzymać. O ocenie świeckiego weta najlepiej jednak świadczy fakt, że już 20 stycznia 1904 Pius X zakazał pod groźbą ekskomuniki tej właśnie praktyki.

Bibliografia

B. Przybyszewski, Zarys dziejów diecezji krakowskiej część III, Kraków 1998, s. 69-79; J. Kracik, Jan Duklan Maurycy Paweł Puzyna [w:] Internetowy Polski Słownik Biograficzny, artykuł dostępny w Internecie: [1] (stan na 16.05.2017); K. Lubecki, Wspomnienie o księciu kardynale Puzynie [w:] Ateneum Kapłańskie, Kraków 1911, fragment dostępny w Internecie: [2] (stan na 20.05.2017); M. Rdzak, Udział kardynała Puzyny w wyborze Piusa X, czyli o konklawe 1903 roku słów parę, artykuł dostępny w Internecie: [3] (stan na 18.05.2017).