Pruski Władysław

Pruski Władysław (1905-1969)

Urodził się 17 lutego 1905 w Kozowej w powiecie Brzeżany w rodzinie Mikołaja i Anny z d. Knauber. Od 1918 roku uczęszczał do gimnazjum księży salezjanów w Oświęcimiu, a następnie, od 1922 roku, do gimnazjum w Mielcu. W 1926 roku zdał egzamin dojrzałości. Po maturze został przyjęty do Wyższego Śląskiego Seminarium Duchownego w Krakowie i rozpoczął studia na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego.

21 czerwca 1931 przyjął święcenia kapłańskie. Jako wikariusz pracował w parafiach: św. Jerzego w Dębieńsku, NSPJ w Nakle Śląskim, NSPJ i MB Fatimskiej w Strzybnicy, św. Jana i Pawła Męczenników w Dębie oraz Wszystkich Świętych w Pszczynie. Przez kilka miesięcy 1934 roku był katechetą w polskiej szkole wydziałowej i powszechnej żeńskiej w Bielsku. Został mianowany administratorem (10 września 1940), a następnie proboszczem (wrzesień 1960 roku) w Mazańcowicach (obecnie diecezja bielsko-żywiecka).

Ks. Pruski był aktywnym działaczem Okręgowej Komisji Księży przy ZBOWiD powstałej w Katowicach w 1950 roku. Został nawet wybrany wiceprzewodniczącym Zarządu Głównego tej organizacji na listopadowym zjeździe w 1954 roku. Jako "ksiądz patriota" domagał się "uzdrowienia sytuacji w śląskim Caritasie", co w efekcie doprowadziło do przejęcia Związku "Caritas" przez władze komunistyczne w styczniu 1950 roku.

Po wysiedleniu bpów katowickich 7 listopada 1952 uczestniczył bardzo czynnie w życiu kurialnym. Podczas burzliwej narady 25 listopada 1952 został zaproponowany przez J. Ziętka, obok ks. F. Bednorza, na stanowisko wikariusza kapitulnego. Został mianowany wikariuszem generalnym 10 listopada 1954 przez następcę F. Bednorza, ks. J. Piskorza. Pełnił ten urząd do 1956 roku. Zasiadał także w Radzie Administracyjnej, która w czasie nieobecności biskupów była obsadzona zgodnie z polityką personalną ówczesnych rządców diecezji. Był także niedoszłym kanclerzem Kurii oraz miał zastąpić w kapitule zmarłego w 1950 roku ks. P. Brandysa.

W 1955 roku został powołany do Komisji Społecznej w związku z przygotowaniami do synodu diecezjalnego. Opór większości duchowieństwa katowickiego wobec zwołania synodu, w czasie gdy biskupi przebywali na wygnaniu, oraz oficjalne oświadczenia konwentów dekanalnych, np. bielskiego, nazywał dywersją. Nie ograniczał się jedynie do krytyki duchownych ze swojej diecezji, ale nawet wygłaszał publicznie ostre słowa pod adresem Stolicy Apostolskiej w kontekście jej polityki i sympatyzowanie z USA (27 października 1953 Wojewódzki Zjazd Komisji Duchownych i Świeckich Działaczy Katolickich). Za swoje zasługi w gronie "księży postępowych" otrzymał Srebrny Krzyż Zasługi oraz, w 1954 roku, Złoty Krzyż Zasługi. Zmarł 20 grudnia 1969 w szpitalu w Bielsku. Został pochowany w Mazańcowicach.

Bibliografia

AAKat, Akta personalne ks. Władysława Pruskiego; Nekrolog, GN 1970, nr 4, s. 23; WD 1931, nr 8-9, s. 100; Nominacja wikariusza generalnego, WD 1955, nr 1-2, s. 10; Schematyzm 1947; Województwo śląskie, s. 455, 465, 472; Myszor, Historia diecezji, 413 i nn.; Grajewski, Wygnanie, 100 i nn.; Represje wobec duchowieństwa, s. 70, 253; J. Żurek, Ruch "księży patriotów" w województwie katowickim w latach 1949-1956, Warszawa-Katowice 2009, s. 101 i nn.; A. Dziurok, Aparat bezpieczeństwa wobec biskupów i kurii katowickiej w latach 1945-1956, [w:] Aparat bezpieczeństwa wobec kurii biskupich w Polsce, Warszawa 2009, s. 62, 80; "Monitor Polski" nr 108, poz. 1435.