Prebenda

Prebenda to część dochodów kościelnych przypadająca określonym duchownym, która pochodzi z rozdziału dochodów. Osobę czerpiącą dochody z prebendy zwano prebendarzem lub prebendariuszem. Prebendy powstały w średniowieczu po rozwiązaniu życia wspólnotowego zakonników. Celem prebendy było zapewnienie utrzymania duchownym nie posiadającym dochodów z działalności duszpasterskiej. Dotyczyło to przede wszystkim kanoników kapituł katedralnych i kolegiackich sprawujących funkcje administracyjne w diecezji.

Źródłem uposażenia prebendalnego były nie tylko posiadłości ziemskie ale także dochody kościelne, pochodzące głównie dziesięcin pobieranych z kilkunastu wsi, oraz tzw. „fundus prebendalny” na który składały się czynsze, pochodzące z gruntów, ogrodów i domów lub tzw. „renty” opłacane z pieniędzy pochodzących z umów.

W Polsce system prebend pojawił się na przełomie XII – XIII wieku , wtedy to każdy kanonik miał swoje odrębne uposażenie czyli prebendę. Za pierwszą kapitułę w której pojawił się majątek prebendalny powszechnie uważa się kolegium kanoników katedry gnieźnienskiej. W KPK z 1917 prebenda była synonimem beneficjum używanym na określenie uposażenia kanonika, który posiadał prawo do udziału w obradach kapituły i miejsca w chórze.

Bibliografia

S. Tymosz, Prebenda (hasło) [ w:] Encyklopedia katolicka, T. 9, pod red. A. Szostka, Lublin 2000, k. 337-338.