Tekst źródłowy strony Porcjunkula

[[Plik:Porcjonkula1.jpg|right|thumb]]
U stóp asyskiego wzgórza wznosi się Bazylika Papieska Matki Bożej Anielskiej. Pośrodku Bazyliki znajduje się mały benedyktyński kościółek z IX wieku zwany [[Porcjunkula|Porcjunkulą]].

Bazylika została wybudowana dla upamiętnienia miejsc życia i śmierci [[Św. Franciszek z Asyżu|św. Franciszka]].  W Porcjunkuli Chrystus ukazał się Franciszkowi i za wstawiennictwem Najświętszej Maryi Panny udzielił nadzwyczajnej łaski ''Odpustu Porcjunkuli''. W 1216 roku [[Honoriusz III|papież Honoriusz III]] (1216-1227) udzielił na prośbę Franciszka odpustu zupełnego dla wszystkich przybywających do Porcjunkuli dnia 2 sierpnia. [[Paweł VI|Papież Paweł VI]] w Konstytucji apostolskiej ''Indulgentiarium Doctrina '' w 1967 roku rozszerzył przywilej uzyskania odpustu zupełnego najpierw na franciszkanów, później benedyktynów i na cały Kościół. 

Słowo '' porcjunkula '' znaczy dosłownie: '' cząsteczka'', '' kawałeczek'', '' mały skrawek '' i dotyczy spłachetka ziemi, na którym znajduje się kościółek; później nazwa przeszła na samą kaplicę. W 1209 roku benedyktyni z opactwa góry Subasio - właściciele terenu - oddali kaplicę i otaczający ją las Franciszkowi dla niego oraz coraz liczniejszych współbraci. Kaplica Porcjunkuli datowana na X-XI wiek mimo licznych przeróbek zachowała pierwotny wygląd. Pozostały małe wymiary: dziewięć metrów długości i cztery metry szerokości. Zmodyfikowane są niektóre części: trzy okna pochodzą z innych okresów, a obecne kolebkowe ostrołukowe sklepienie najprawdopodobniej nie jest oryginalne.

Z polecenia [[Pius V|papieża Piusa V]] (1566-1572) w 1569 roku rozpoczęto budowę wielkiej bazyliki, projektu architekta z Perugii Galeazza Alessiego (1512-1572). Cechą projektu Alessiego była rygorystyczna prostota struktury jako architektoniczny wyraz franciszkańskiego ideału ubóstwa. Dzieło to miało mieścić w sobie kościółek Porcjunkuli, Kaplicę Śmierci św. Franciszka oraz inne pamiątki po Świętym. 

Kamień węgielny pod budowę bazyliki położono 25 marca 1569 w [[Uroczystość Zwiastowania Pańskiego|święto Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny]]. Realizujący ideał ubóstwa [[Franciszkanie|Zakon Braci Mniejszych]] nie był w stanie sfinansować budowy bazyliki. Jej koszt zobowiązała się pokryć Stolica Apostolska, a także budowę wspomogły datki wiernych i władze Asyżu. Po śmierci Piusa V [[Grzegorz XIII|papież Grzegorz XIII]] równie życzliwie wsparł realizację rozpoczętego projektu. Prace z różnych powodów toczyły się wolno (wyburzanie starych budynków, wątpliwości  i spory dotyczące kształtu przyszłej absydy). Tak też w 1615 roku prace wstrzymano aż do 1622 roku. Kopułę dokończono w II połowie XVII wieku. Bazylika posiada trzy nawy i transept. Nad ich skrzyżowaniem góruje kopuła oparta na ośmiobocznym tamburze prześwietlonym oknami; apsyda jest półkolista. W 1832 roku trzęsienie ziemi w Umbrii spowodowało zawalenie fasady i środkowej nawy. Kopuła cudownie ocalała osłaniając kościółek Porcjunkuli. Po pracach restauratorskich bazylika została ponownie otwarta 8 września 1840.
Fasadę odnowiono wg projektu architekta Cesarego Bazzaniego (1873-1939). Pośród licznych rzeźb umieszczono w fasadzie posąg Najświętszej Maryi Panny z pozłacanego brązu, dzieło Gugliema Colasantiego. Fasada ma wysokość 52 m i szerokość 60 m. Została odsłonięta 8 czerwca 1930. 

Wnętrze bazyliki o długości 126 m składa się z trzech naw, do których przylega pięć kaplic bocznych. Fasadę kościółka Porcjukuli wieńczy kapliczka w stylu gotyckim, w której mieści się kopia figury Matki Bożej Karmiącej (dzieło szkoły sieneńskiej z XIV wieku; oryginał znajduje się obecnie w Muzeum Porcjunkuli). Fasadę wzbogaca fresk Friedricha Overbecka (1829) '' Św. Franciszek proszący Jezusa i Maryję o łaskę Odpustu''. Nad wejściem widnieje łaciński napis: '' Haec est porta vitae eternae '' (to jest brama życia wiecznego). Dziełem, które rozświetla blaskiem i tęczą barw ubogi kościół jest wielkie malowidło na desce '' Zwiastowanie i Historie o Odpuście Asyskim'', namalowane dla Porcjunkuli  przez ks. Hilarego z Viterbo ze szkoły sieneńskiej w 1393 roku. 

Za Porcjunkulą po prawej stronie znajduje się pierwotna infirmeria dla chorych braci - Transitus - Kaplica Śmierci św. Franciszka. To proste, kamienne pomieszczenie, zbudowane na planie prostokąta. Na ścianach liczne freski, wewnątrz na ołtarzu cenna relikwia - sznur, którym opasywał się Franciszek. Relikwię podarował sanktuarium [[Pius IX|papież Pius IX]]. Wzdłuż naw bocznych bazyliki znajduje się dziesięć kaplic, pięć po każdej stronie. 

Kaplice przy prawej nawie to: Kaplica św. Antoniego Opata, Kaplica św. Jana Chrzciciela, Kaplica Narodzenia Najświętszej Maryi Panny (lub św. Anny), Kaplica św. Piusa V, Kaplica Żłóbka (niegdyś Zwiastowania). W Kaplicach tych zachowała się imponująca seria fresków różnych artystów malarzy: Giacomo Giorgetti (1603-1679) - malarstwo bolońskie, Cesare Sermei (1581-1668), Antonio Cicognani zwany Pomarancio, Baldassarre Croce (urodzony w Bolonii i tam w środowisku manierystycznym opanował sztukę malarską). W nawie lewej znajdują się kaplice: Kaplica św. Diego z Alcala, Kaplica Stygmatów, Kaplica Zdjęcia Z Krzyża, Kaplica Ukoronowania Najświętszej Maryi Panny, Kaplica Matki Bożej Różańcowej (lub św. Rufina). Tu również dominują okazałe malowidła artystów szkoły bolońskiej.

Tuż obok bazyliki, po prawej stronie Ogród Różany, a także Kaplica Róż. Nieopodal rosną krzaki małych róż bez kolców (''Rosa Canina Assisiensis '' kwitnie tu aż po dziś dzień). Wnętrze kaplicy zdobią freski Tyberiusza z Asyżu (zm. 1524).
Roku 2000 sięgają początki dzisiejszego Muzeum Bazyliki Matki Bożej Anielskiej w Porcjunkuli. Każda z sal przedstawia koleje życia, relikwie św. Franciszka z Asyżu, a także wiele świadectw dotyczących wizerunku Maryi w Porcjunkuli. Ten pierwotny klasztor, odrestaurowany w 2000 roku, stanowi przykład typowej architektury obserwanckich klasztorów. Pomimo częściowej rekonstrukcji, daje nam sugestywny obraz ówczesnych franciszkańskich realiów.
==Bibliografia==
Za: M. Savioli, R.G. Lewandowski Bazylika Matki Bożej Anielskiej Porcjunkula. Edizioni Porziuncola, Assisi 2013.

[[Kategoria: Sanktuaria|P|P]]
[[Kategoria: Kult maryjny|P|P]]