Parafia św. Katarzyny w Woźnikach

Z e-ncyklopedia

Swoją nazwę Woźniki zawdzięczają średniowiecznej funkcji służebnej wsi, którą było dostarczanie podwód, czyli koni dla władcy i jego rycerzy. Pierwsza wzmianka na temat miejscowości została zamieszczona w 1206 roku w dokumencie biskupa krakowskiego Fulko, występującego też pod imieniem Pełki. Woźniki zostały w nim wspomniane w kontekście zamiany dziesięcin. Wrocławski klasztor św. Wincentego otrzymał wieś w zamian za posiadane dotąd podkrakowskie Wawrzyńczyce. W latach 1384-1386 Woźniki często były wspominane, jako miejscowość leżąca na pograniczu śląsko-małopolskim, posiadająca strażnicę otoczoną wałem. Być może walory obronne, osadnicze oraz umiejscowienie na szlaku handlowym były powodem wybudowania tutaj drewnianego kościoła św. Walentego. Kościół został wspomniany dopiero w dokumencie z 1347 roku. Z kolei lokacja miasta nastąpiła przed 1386 rokiem, następnie zaś wydzielono na rzecz Kościoła pole beneficjalne. W połowie XV wieku nastąpiło odnowienie praw miejskich i zmieniono lokalizację budowy kościoła. Na nowym miejscu postawiono kościół pw. św. Katarzyny, będący odtąd kościołem parafialnym.

Prawdopodobnie w czasie reformacji kościół przeszedł w ręce innowierców, którym sprzyjał miejscowy patron Kamieniec. Upomnienie wysłane do kolatora w 1601 roku, a dotyczące oddania kościoła katolikom i powołania duszpasterza, nie przyniosło skutku. Stąd prawdopodobnie jeszcze w 1619 roku po śmierci kolejnego patrona Andrzeja Kochcickiego, parafianie woźniccy nadal na msze św. i nabożeństwa uczęszczali do kościoła w pobliskich Koziegłowach, leżących na terenie Królestwa Polskiego. Rekatolicyzacja Śląska po wojnie trzydziestoletniej (1618-1648) przywróciła kościół i parafię katolikom.

Parafia w Woźnikach przez stulecia należała do dekanatu bytomskiego, znajdującego się najpierw na terenie monarchii austriackiej, a po 1742 roku pruskiej. W administracji kościelnej dekanat należał do diecezji krakowskiej. 16 lipca 1821, po wydaniu przez Piusa VII bulli De salute animarum, parafia woźnicka wraz z całym dekanatem znalazła się w obrębie jurysdykcji biskupów wrocławskich. W 1847 roku Woźniki weszły w skład nowego dekanatu tarnogórskiego. Stan ten trwał do 13 maja 1955, gdy ks. Jan Piskorz utworzył dekanat jędrysko-kaletański, 5 stycznia 1963 przekształcony w dekanat woźnicki. W 1927 roku do parafii należały wsie: Dąbrowa, Dyrdy, Głazówka, Miotek, Mokrus, Sapota, Śliwa, Solarnia-Łamy, Sulów, Kolonia Woźnicka, Zielona. Obecnie parafię tworzą: Dąbrówka Wielka, Gazówka, Sulów i Śliwa.

8 lipca 1902 zamieszkały na terenie parafii siostry ze Zgromadzenia Służebniczek Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej (służebniczki śląskie), tworząc jednocześnie Zakład św. Filomeny. Siostry zajmowały się opieką ambulatoryjną pielęgnując chorych w ich domach, prowadząc szkołę robót ręcznych oraz ochronkę dla dzieci.

Kościół i inne obiekty parafialne

Kościół parafialny wybudowany w XV wieku, w ciągu wieków przeszedł modyfikację od stylu gotyckiego do barokowego. W dużym stopniu miało to miejsce w okresie reformacji. W latach 1607-1608 wybudowano nową, murowaną wieżę. W 1798 roku pierwszy kościół św. Katarzyny spłonął podczas pożaru miasta, a na jego miejscu wybudowano nowy ukończony w 1829 roku.

Wcześniejszą budowlę, niż kościół parafialny stanowi kościółek św. Walentego postawiony pod koniec XIII wieku. Pierwotna budowla uległa zniszczeniu, stąd w 1696 roku wzniesiono na jej miejscu nową. Według protokołu wizytacyjnego z 5 października 1720 kościół miał równocześnie 3 wezwania - św. Walentego, św. Bartłomieja i św. Stanisława. Obecnie kościół św. Walentego z okalającym go cmentarzem parafialnym pełni rolę kaplicy cmentarnej.

Proboszczowie

Bibliografia

Schematyzm Diecezji Śląskiej 1927, Katowice 1927, s. 94, 114; F. Maroń, Rozwój sieci parafialnej w diecezji katowickiej aż do końca XV w., SSHT 1969, t. 2, s. 164; tenże, Kościół na Górnym Śląsku w pierwszej połowie XVII wieku, SSHT 1979, t. 12, s. 224; tenże, Parafia górnośląska w pierwszym ćwierćwieczu XVIII w., SSHT 1972, t. 5, s. 211; www.kuria.gliwice.pl.