Parafia św. Jana i Pawła Męczenników w Dębie

Z e-ncyklopedia
Wersja z dnia 22:22, 26 cze 2020 autorstwa Mira (dyskusja | edycje) (dr)
(różn.) ← poprzednia wersja | przejdź do aktualnej wersji (różn.) | następna wersja → (różn.)
Dabkosciol2.jpg
Dabkosciol1.jpg

Historia

Dąb jest najstarszą częścią obecnych Katowic. Jego początki sięgają XIII wieku. Podczas, gdy pozostałe dzielnice Katowic wchodziły w skład ziemi pszczyńskiej, Dąb należał do księstwa bytomskiego. W 1299 roku książę bytomski Kazimierz, przekazał dochody płynące z Dębu i sąsiedniego Chorzowa Zakonowi Bożogrobców w Miechowie, na utrzymanie Szpitala Św. Ducha w Bytomiu. Dąb należał pod względem kościelnym do parafii bytomskiej, a od 1300 roku do chorzowskiej. Szybki wzrost liczby ludności spowodowany rozwojem przemysłowym sprawił, że mieszkańcy rozważali budowę własnego kościoła. Pomysł budowy przedstawiono 8 października 1868 na zebraniu gminnym. Wówczas to utworzono fundusz na ten cel. Czynnikiem, który przyspieszył budowę kościoła w Dębie, był fakt rosnącej popularności w tym okresie w Katowicach starokatolicyzmu ks. Kamińskiego. Mieszkańcy na patronów wybrali świętego Jana i Pawła Męczenników na pamiątkę tego, jak dnia 26 czerwca w święto Męczenników, Dąb został spustoszony przez klęskę żywiołową. Posługę w kościele do 1895 roku pełnili duszpasterze z parafii chorzowskiej.

Powstanie Józefowca, Bederowca i kolonii „Agnieszka”, osad robotniczych podlegających administracyjnie do Dębu spowodowało, że liczba ludności zwiększyła się do 6 tys. mieszkańców. 18 sierpnia 1894 biskup wrocławski kard. Georg Kopp wydał dekret ustanawiający parafię w Dębie. Pierwszym proboszczem został 8 lipca 1895 ks. Maksymilian Krocker. W 1899 roku przybył pierwszy wikary ks. Brunon Zachlod. Kościół został poświęcony dwukrotnie w 1902 roku - najpierw przez ks. Wiktora Schmidta i po raz drugi przez kardynała Koppa.

Kościół

W 1871 roku kuria wrocławska wydała oficjalną zgodę na budowę tymczasowego kościoła. Zaczęto gromadzić fundusze pochodzące z części podatku płaconego przez mieszkańców. Domagano się, by koszty budowy zostały pokryte z dochodów fundacji chorzowskiej. Parafia w Chorzowie wykupiła od państwa 4 morgi gruntu pod przyszły kościół, który miał znajdować się przy szosie do Królewskiej Huty (dzisiejszy Chorzów). Nadzór nad budową objął proboszcz chorzowski ks. Franciszek Kania oraz ks. Tomasz Gbur, który był administratorem majątku Chorzów - Dąb z ramienia kurii wrocławskiej. Budowa jednak została przerwana z powodu braku pieniędzy, co doprowadziło do licznych lokalnych konfliktów. Dopiero w 1875 roku została zakończona. Konsekracji dokonał ks. Leopold Markiefka. W kościele znajdowały się dwa ołtarze. Na głównym widniał obraz patronów, a na bocznym wizerunek św. Barbary - patronki górników. Drewniany kościół posiadał wieżę oraz cztery dzwony, którym w 1957 roku nadano imiona: św. Jana i Pawła, św. Barbary, św. Floriana i św. Antoniego. W lipcu 1897 roku rozpoczęto budowę plebanii według projektu Jakischa z Bytomia. Przedsięwzięcie sfinansowała gmina Dąb oraz okoliczne zakłady przemysłowe. Parafia otrzymała grunt należący do dóbr Chorzów - Dąb na założenie ogrodu wokół plebanii.

Budowa murowanego, większego kościoła rozpoczęła się w 1901 roku, w miejscu starego tymczasowego kościoła. Budowla została zaprojektowana przez Ludwiga Schneidera z Opola w stylu neoromańskim z elementami eklektyzmu. W środku znajduje się jedna nawa z trzema ołtarzami: główny, z obrazem patronów parafii oraz boczne z wizerunkami Św. Rodziny i Matki Boskiej. Projektantem wnętrza był Adrian Szendzielorz. Artyści malarze pochodzący z Wrocławia ozdobili ściany malowidłami. Mieszkańcy Dębu ofiarowali wiele przedmiotów do kościoła, a lokalne rodziny sfinansowały witraże do okien. Ambona została przeniesiona ze starego kościoła. W latach 1922-1934, gdy funkcję proboszcza pełnił ks. Jan Kossak-Główczewski, zakupiono nowe obrazy do ołtarza oraz witraże z wizerunkami św. Izydora i św. Jacka, patrona diecezji katowickiej. W 2002 roku na podstawie starych fotografii odrestaurowano ołtarze oraz stacje Drogi Krzyżowej.

Jeszcze przed założeniem parafii w Dębie działały stowarzyszenia religijne. W 1882 roku ks. Steve z Chorzowa założył Dębskie Stowarzyszenie Robotnicze, które cieszyło się dużą popularnością wśród robotników pracujących w pobliskich zakładach przemysłowych i kopalniach. Z inicjatywy ks. Maksymiliana Krockera, w 1896 roku stowarzyszenie zostało przekształcone w Związek Katolickich Robotników św. Józefa. Ideą związku było umacnianie wartości religijnych i moralnych, krzewienie wiedzy społeczno-gospodarczej, zachęta do trzeźwości, oszczędności i wzajemnej pomocy.

W 1908 roku do Dębu przybyły siostry ze Zgromadzenia Sióstr Służebniczek Najświętszej Marii Panny Niepokalanie Poczętej. Zakonnice zorganizowały ochronkę dla dzieci w pobliskim Józefowcu, pracowały w szpitalu, organizowały kursy robót ręcznych dla młodzieży żeńskiej, stworzyły przedszkole, katechizowały i opiekowały się zakrystią w kościele. Służyły do połowy lat dziewięćdziesiątych. W 1994 roku powstał parafialny oddział „Caritasu”, który prowadzi ochronkę dla dzieci, jadłodajnię dla ubogich i bezdomnych, schronisko dla bezdomnych matek z dziećmi oraz Ośrodek Spotkań Seniorów „Symeonówka”. Z okazji 50-lecia objawień w Lourdes zbudowano w 1908 roku w kruchcie kościoła grotę Matki Boskiej.

Czasopismo parafialne

Kapliczki i krzyże przydrożne

Patrz również:

Proboszczowie

Bibliografia

U. Rzewiczok, Dzieje Dębu (1299-1999). Monografia historyczna dzielnicy Katowic, Katowice 1999; G. Gruszka, Dzieje duszpasterstwa w parafii świętych Jana i Pawła w Katowicach-Dębie w latach 1945-1989, Katowice 2003, pr. mgr w Bibliotece WTL UŚ Katowice; Straty wojenne. Zabytkowe dzwony utracone w latach 1939-1945 w granicach Polski po 1945, t. 3 Województwo Śląskie, cz. 1 diecezja katowicka wraz z częścią diecezji częstochowskiej, opr. P. Nadolski, Katowice 2008, s. 160-161; F. Długajczyk, Historia parafii św. Jana i Pawła Katowice -Dąb, mps w Bibliotece WTL UŚ w Katowicach; U. Rzewiczok, Okoliczności budowy kościoła p.w. św. św. Jana i Pawła męczenników w Dębie. W stulecie konsekracji świątyni, [w:] Wkład Kościołów i zakonu Franciszkanów w kulturę Katowic, red. A. Barciak, Katowice 2003, s. 43-52; E. Babuchowska, Pejzaże krasnego Dębu. Najstarsza dzielnica Katowic, GN 2006, nr 3, (dodatek katowicki), s. 12-13; M. Sikora, Więcej barwnego światła. W Dębie trwa remont wieży, GN 2005, nr 38, (dodatek katowicki), s. 7; D. Głazek, Domus Celeberrima. Architektura sakralna (katolicka) w przemysłowej części Górnego Śląska 1870-1914, Katowice 2003, s. 158.

p • d • e
Organizacja Kościoła na Górnym Śląsku
Źródło: „https://silesia.edu.pl/index.php?title=Parafia_św._Jana_i_Pawła_Męczenników_w_Dębie&oldid=91246”