Parafia Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Paniowach

Z e-ncyklopedia
Wersja z dnia 21:15, 30 cze 2020 autorstwa Mira (dyskusja | edycje) (dr)
(różn.) ← poprzednia wersja | przejdź do aktualnej wersji (różn.) | następna wersja → (różn.)
PaniowyPP2.jpg
PaniowyPP1.jpg

Paniowy to dzielnica Mikołowa obecnie licząca ok. 1,4 tysiąca mieszkańców. Bezpośrednio sąsiaduje z Borową Wsią, Chudowem, Bujakowem, Mokrym, Śmiłowicami i Starą Kuźnią. O początkach wsi dowiadujemy się z kroniki, w której pod datą 1282 roku został wspomniany rycerz Piotr z Paniow (Petrus de Paniow), syn Gosława. Z kolei pierwsza wzmianka dotycząca kościoła i proboszcza pochodzi z 1325 roku. Wtedy to w źródłach pojawił się paniowski pleban Wojciech. W 1473 roku miejscowość oraz kościół zostały zniszczone w wyniku najazdu księcia rybnickiego Wacława. Odbudowa wsi i kościoła przypadła na przełom XV i XVI wieku. Według opisu zawartego w protokołach wizytacyjnych z 1506 i 1687 roku drewniany kościół posiadał ołtarz główny poświęcony Wniebowzięciu NMP oraz dwa ołtarze boczne. Wnętrze zdobiła również ambona, za którą znajdowała się drewniana zakrystia. W kościele była także kamienna chrzcielnica. Nad kościołem górowała drewniana dzwonnica, w której znajdowały się dwa dzwony; trzeci został umieszczony w sygnaturce. Z tyłu kościoła znajdowała się drewniana kostnica. W takim stanie kościół przetrwał przez ok. 250 lat. W okresie reformacji kościół został przejęty przez protestantów. Mieszkańcy wsi również zostali zmuszeni do przejścia na ewangelicyzm. Ze względu na niesprecyzowany do końca przebieg granicy pomiędzy diecezjami krakowską i wrocławską, w XVII wieku pojawił się problem dotyczący przynależności Studzionki i Paniów do jednego z tych biskupstw. Ostatecznie jednak ok. 1680 roku obie miejscowości znalazły się pod patronatem kurii wrocławskiej. Paniowy należały bowiem do oddalonej o 1/4 mili parafii w Bujakowie, należącej do diecezji wrocławskiej.

W testamencie Jana Józefa Bujakowskiego z 1763 roku znalazł się zapis dotyczący fundatorów nowego kościoła. Kwota 1200 florenów reńskich, jakie przeznaczyła na ten cel Katarzyna Rozyna Bujakowska w całości wystarczyła na wykonanie niezbędnych prac. Budowę nowego kościoła rozpoczęto w 1757 roku. Do nowego, orientowanego kościoła w konstrukcji zrębowej przeniesiono część wyposażenia starego (dzwony, chrzcielnicę, ołtarze, obrazy i organy). Jest też XIV-wieczna kropielnica pochodząca z pierwszego kościoła. Uroczystej dedykacji nowego kościoła w 1790 roku dokonał ks. Gawliczek. Zyskał on bowiem specjalny odpust - 29 czerwca - na dzień patronów kościoła paniowskiego.

1 sierpnia 1925 ponownie została utworzona parafia świętych Piotra i Pawła w Paniowach, a jej proboszczem został dotychczasowy lokalista ks. Antoni Plewnia.

Wraz z rozwojem parafii dokonano powiększenia znajdującego się wokół kościoła cmentarza. Ponadto kościół został podmurowany. Obecny wystrój wnętrza kościoła został zaprojektowany w stylu barokowym. W centralnym miejscu znajduje się ołtarz z wizerunkiem Maryi z Dzieciątkiem. Po obu stronach stoją figury przedstawiające patronów parafii. Sufit w prezbiterium został pokryty malowidłem przedstawiającym Wniebowzięcie NMP. Ściany zdobią freski z wizerunkami Ojców Kościoła. Na chórze wspartym na czterech kolumnach umieszczono XIX–wieczne organy. Ostatnia renowacja kościoła miała miejsce latem 1999 roku. Obok kościoła znajduje się wolno stojąca dzwonnica, którą wzniesiono w 2000 roku. Wiszący w niej dzwon Benedykt ufundował pochodzący z parafii ks. kan. Benedykt Cierzniaka. 25 czerwca 2017 odsłonięto tablicę upamiętniającą proboszczów parafii od 1757 - 2017 roku oraz fundatorkę Katarzynę Rozynę Bujakowską.

Kapliczki i krzyże przydrożne

Proboszczowie

  • Ks. Wojciech – pleban (XIV w.)
  • Ks. Kosmeli (ur. ok. 1644) – pierwszy katolicki administrator po reformacji, komendarz parafii Bujakowskiej pochodzący z Olesna.
  • Ks. Jan Antoni Herbst (ur. 1648 – ok. 1688)
  • Ks. Marcin Antoni Piskorz (Piscorides) (ur. 1654 – 19 XII 1718; święcenia przyjął w 1678)
  • Ks. Antoni Ignacy Foltek – proboszcz Bujakowski i paniowski w latach 1717-1735
  • Ks. Jan Spyra – administrator (1735-1742)
  • Ks. Szyja (Szyga)
  • Ks. Jan Kneipf
  • Ks. Antoni Kollmann (ur. 1710 - 1763 ) – proboszcz od 1744
  • Ks. Jan Gawliczek (Hawliczek) (ur. 1735 – 15 III 1809)
  • Ks. Antoni Czogalla ( ur. 13 I 1777)
  • Ks. Franciszek Uhdolf (ur. 4 VIII 1808 – 1839) – administrator, proboszcz parafii. Święcenia przyjął we Wrocławiu w 1831 roku.
  • Ks. Andrzej Glabaźnia (ur. 1807 – 18 IV 1848)
  • Ks. Konstanty Słota (Slotta) (ur. 12 IV 1817 – 26 V 1858)
  • Ks. Ludwik Edler (7 VI 1829 – 1892) – poseł do parlamentu ogólnoniemieckiego z ramienia stronnictwa „Centrum”
  • Ks. Antoni Thiel (ur. 13 VI 1851) – proboszcz w latach 1890 – 1922
  • Ks. Antoni Plewnia (1924-1949)
  • Ks. Hubert Szymankiewicz administrator (1949-1957), proboszcz (1957-1968)
  • Ks. Włodzimierz Dziubek (1968-1976)
  • Ks. Jerzy Kolon (1976-1982)
  • Ks. Bronisław Byrtek wikariusz ekonom (1982-1983), proboszcz (1983-2002)
  • Ks. Franciszek Pyrek (2002-nadal)

Bibliografia

Ustanowienie parafii Paniowy, RAA 1925, nr 28, s. 153; Informacja o zmianie granic parafii, WD 1959, nr 6-8, s. 167; L. Musioł, H. Szymankiewicz, Paniowy. Monografia historyczna miejscowości, kościoła i parafii, Katowice 1993; R. Cop, Stosunki wyznaniowe w archiprezbiteracie gliwickim w XVII wieku, Katowice 2008, pr. mgr Biblioteka WTL; Straty wojenne. Zabytkowe dzwony utracone w latach 1939-1945 w granicach Polski po 1945, t. 3 województwo śląskie, cz. 1 diecezja katowicka wraz z częścią diecezji częstochowskiej, opr. P. Nadolski, Katowice 2008, s. 224; H. Szymankiewicz, Praca proboszczowska o 10-letnim planie duszpasterskim parafii Paniowy, mps w Bibliotece WTL UŚ w Katowicach; [1], dostęp: 25.06.2017.