Parafia Wszystkich Świętych w Pszczynie

Z e-ncyklopedia
Pałac w Pszczynie

Pierwsze wzmianki na temat parafii Wszystkich Świętych w Pszczynie pochodzą z XII wieku. Wtedy to postawiono drewniany kościół św. Jadwigi (pierwotnie pod innym wezwaniem). Tenże kościółek gromadził parafian z okolicznych wsi licznie otaczających założone w XII wieku miasto Pszczynę. Kościół pw. Wszystkich Świętych powstał wraz z założeniem miasta. Do XVI wieku przeznaczony był on wyłącznie dla mieszczan, natomiast mieszkańcy wiosek należących do parafii pszczyńskiej przychodzili do kościoła pw. św. Jadwigi, administrowanego przez jednego z wikarych.

Kościół pw. Wszystkich Świętych wraz z probostwem spłonął w czasie pożaru miasta w 1545 roku. Obecnie kościół pw. Wszystkich Świętych stanowi cenny obiekt śląskiej architektury późnobarokowej. Po kolejnym pożarze w 1748 roku, został częściowo przebudowany i wyposażony w nowe ołtarze barokowe, wykonane według projektu Christiana Jahne. Prace ukończono w roku 1753. Pierwszy po reformacji pszczyński proboszcz i dziekan katolicki - ks. Bloch, objął parafię w 1630 roku.

W 1350 roku powstał dekanat pszczyński, który do 1821 roku należał do archidiecezji krakowskiej. Później włączono go do archidiecezji wrocławskiej. W czasach reformacji, aż do 1630 roku, kościół znajdował się w posiadaniu protestantów. Po odzyskaniu go przez katolików, przez kilka lat duszpasterstwo w Pszczynie prowadzili księża jezuici z Krakowa, których sprowadził ks. Jan Rakowski.

Kościół drewniany pw. św. Jadwigi, znajdujący się w parku, spłonął wraz z cennymi rzeźbami i obrazami we wrześniu 1939 roku, w pierwszych dniach wojny. W historii miasta istniały jeszcze dwa dalsze kościoły: Kościół pw. Krzyża Świętego przy bramie krakowskiej (spłonął podczas pożaru miasta w 1458 roku i później nie został już odbudowany) oraz kościół pw. św. Wolfganga, który stał przed miastem przy drodze do Starej Wsi, w miejscu dzisiejszego cmentarza Krzyża Świętego. Na temat kościoła pw. św. Wolfganga zachowała się wzmianka z 1510 roku. W 1659 roku odbudowany pod nowym wezwaniem Krzyża Świętego, został rozebrany w 1812 roku.

Na starym cmentarzu, założonym na miejscu nieistniejącego już kościoła pw. św. Jadwigi, znajduje się grób zmarłego w czasie wizytacji kanonicznej w 1860 roku biskupa sufragana wrocławskiego Bernarda Bogedaina, krzewiciela i obrońcy języka polskiego w szkołach śląskich.

W 1931 roku wnętrze kościoła zostało w dużym stopniu poszerzone od strony wschodniej o zakrystię i drugą część kaplicy Krzyża Świętego. Kolejnym proboszczem parafii w latach 1950-1989 był ks. prałat Józef Kuczera. W tym czasie z parafii Wszystkich Świętych zostało wydzielonych siedem nowych parafii. Konsekracji kościoła dokonał bp Juliusz Bieniek 10 października 1959. W latach 1995–2001 wnętrze kościoła zostało w całości odnowione, a w 2008 roku zamknięto etap prac wykończeniowych na elewacji. Nowy ołtarz poświęcił 26 stycznia 2001 abp Damian Zimoń.

W parafii na uwagę zasługuje kult maryjny związany z XVII-wiecznym obrazem Matki Bożej Pszczyńskiej, zwanej Przedziwną, umieszczonym w bocznym ołtarzu, który otaczany kultem jako cudowny już od XV wieku. W bocznej kaplicy Świętego Krzyża znajduje się krypta mieszcząca 14 metalowych trumien, w których od XVII wieku chowano rodzinę książąt pszczyńskich. Od lat w kościele na pszczyńskim rynku ma miejsce całodzienna adoracja Najświętszego Sakramentu w kaplicy św. Teresy. Obecnie parafia Wszystkich Świętych w Pszczynie liczy 9 tys. wiernych.

Patrz także: Felicjanki - Pszczyna

Proboszczowie pszczyńscy po roku 1922

Bibliografia

L. Musioł. Pszczyna. Monografja historyczna, Katowice 1936; J. Koserczyk, Kronika Parafii Wszystkich Świętych w Pszczynie, Pszczyna 2008; Katalog Archidiecezji Katowickiej 2005; Straty wojenne. Zabytkowe dzwony utracone w latach 1939-1945 w granicach Polski po 1945, t. 3 Województwo śląskie, cz. 1 diecezja katowicka wraz z częścią diecezji częstochowskiej, opr. P. Nadolski, Katowice 2008, s. 243-244; M. Rzepka, Barokowy blask, Parafia Wszystkich Świętych w Pszczynie, GN 2001, nr 5, s. 15; L. Makówka, Tajemnice krypt śląskich kościołów, "Z tej Ziemi. Śląski kalendarz katolicki na rok 2008", Katowice 2007, s. 98-99.