Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Studzionce

Z e-ncyklopedia
Studzionka1.jpg

Pierwsza wzmianka o Studzionce pochodzi z księgi fundacyjnej biskupstwa wrocławskiego Liber Fundationis Epistopatius Vratislaviensis datowany na lata 1290-1305. Kolejna wzmianka źródłowa pochodzi z 18 listopada 1326, wówczas proboszcz Jan von Studna został wymieniony w spisie świętopietrza (dla Stolicy Apostolskiej zbieranej w Polsce przez nuncjusza Andreasa de Verulis).

W czasie Reformacji

Należała wówczas do diecezji krakowskiej, aż do okresu reformacji. Od 1568 roku kościół był w posiadaniu protestantów, a w 1662 roku odzyskany przez katolików. W 1629 roku Studzionka wymieniona jest wśród miejscowości, których właściciele 3 sierpnia zostali zobowiązani przez prezydenta Kamery Śląskiej Karola Hanibala von Dohna do przyjęcia duchownych wyznaczonych przez biskupa krakowskiego. Z akt wizytacyjnych z 1697 roku wynika, że w 1479 roku parafia otrzymała nowy kościół drewniany. W latach 1568-1628 kościół znajdował się w rękach protestanckich. Po zwolnieniu w 1628 roku pastora Walentego Königa był zamknięty, lecz w 1648 roku znów otwarty dla nabożeństw protestanckich. W 1654 roku, po usunięciu pastora Daniela Rotariusa w kościele tym przywrócono nabożeństwa katolickie. Pierwszym po kontrreformacji katolickim duszpasterzem był ks. Bartłomiej Franciszek Jagelius, który urzędował od 1662 roku (nominację na administratora otrzymał dopiero 9 czerwca 1670 od wrocławskiego oficjała Brunettiego). Wizytator biskupi Joannston w 1679 roku opisuje ówczesny kościół: zbudowany przed 200 laty na wzniesieniu w środku wsi kościół jest 16 łokci szeroki i 36 łokci długi, ma 6 okien, dwoje drzwi, ma sklepiony malowany sufit i podłogę wyłożoną cegłami. Ściany wewnętrzne są gołe, ławki chłopskie. Ambona jest z drewna, tak samo zakrystia. Przed głównymi drzwiami dobudowany jest przedsionek. W dobrze odnowionej wieży znajdują się 3 dzwony. Cmentarz otoczony jest płotek z desek z trzech niekonsekrowanych, wyłożonych przyzwoicie obrusami ołtarzy tylko główny ołtarz ma starą nadbudowę, natomiast dwa pozostałe są ozdobione tylko obrazami . Ze sprawozdania z 1688 roku wiadomo: poświęcenie kościoła jest obchodzone w niedzielę przed św. Jadwigą . Stary kościół, który ze swoimi pięcioma wieżami na dzwonnicy przedstawiał malowniczy widok, służył do celów sakralnych do 1822 roku i według przekazu został zniszczony przez pożar w oktawie Bożego Ciała, 9 lipca 1822. W 1827 roku proboszcz ks. Baltazar Zimmermann położył kamień węgielny pod budowę nowego kościoła, według projektu Heinzego. Po przerwie (z braku finansów) wiosną 1833 roku podjęto dalszą budowę. 31 sierpnia 1834 poświęcono kościół w obecności księcia Ludwika von Anhalt Cothen, a kazanie w języku polskim wygłosił proboszcz ks. Antoni Szyszkowic z Ruptawy, które wydane drukiem przez wydawnictwo Weilshäusera przyniosło zysk nowemu kościołowi. W czasie duszpasterzowania ks. Franciszka Długosza (1922-1939) przebudowano zwieńczenie wieży pokrywając ją obecnym cebulastym hełmem, założono instalację elektryczną, odnowiono wnętrze kościoła, ufundowano witraże i nowe dzwony. W latach 70. XX wieku dostosowano do liturgii soborowej. Natomiast w latach posługi ks. Eryka Jureckiego (1996-2007) przeprowadzono generalny remont dachu, wzmocniono konstrukcję wieży i odrestaurowano wnętrze kościoła.

Nowy kościół

Jest to budowla o cechach późnoklasycystycznych, zbudowana na planie prostokąta, murowana z cegły i otynkowana. Kościół jest orientowany, to znaczy podłużna jego oś jest zwrócona równoleżnikowo, zaś ołtarz znajduje się w jego wschodniej części. Z bryły kościoła wyodrębniają się nieco: wieża, prezbiterium i niska boczna dobudówka. Kościół jest murowany, posiada dach siodłowy pokryty dachówką. Wieża wkomponowana do zachodniej jej części, zakończona jest baniastym hełmem z tzw. latarnią z 1923 roku. Na wieży wybudowanej w 1924 roku umieszczone 4 dzwony. Trzy ołtarze: główny – Wniebowzięcia NMP, z oryginalnym witrażem przedstawiającym Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny, a także cenny krucyfiks z XVIII wieku, ku czci św. Jana Nepomucena oraz Różańca Św. (uprzywilejowany papieskim Breve z 3 września 1872). Droga Krzyżowa kanonicznie została założona w 1884 roku przez dziekana Rasima. Pod koniec lat 20. do okien wstawiono witraże.

Cmentarz od początku znajduje się w tym samym miejscu, lecz w 1884 roku nastąpiło jego powiększenie. Do 1875 roku grzebano na nim także ewangelików. Na nim znajduje się również zbiorowa mogiła z 1945 roku 18 więźniów obozu Auschwitz zmarłych w czasie Marszu śmierci .

Na terenie parafii zachowały się dwa krzyże pokutne, które znajdują się na skarpie, na zewnątrz północnego ogrodzenia kościelnego.

Bibliografia

Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 6, z. 10, Warszawa 1961, Kronika parafialna z 1911 r. (mps), tłum. B. Spyra; A. Nowack, Geschichte der Landpfarreien des Archipresbytertes Sohrau O-S, Katowice 1912; Z. Orlik, Ziemia i znój. Zarys dziejów Studzionki, Studzionka 1997; J. Wydra, Studzionka. 700 lat parafii, Studzionka 2005; Straty wojenne. Zabytkowe dzwony utracone w latach 1939-1945 w granicach Polski po 1945, t. 3 Województwo Śląskie, cz. 1 diecezja katowicka wraz z częścią diecezji częstochowskiej, opr. P. Nadolski, Katowice 2008, s. 276; A. Krętosz, Zniszczenia obiektów sakralnych dekanatu żorskiego w 1945 roku i ich odbudowa, Katowice 2009, praca mgr mps w Bibliotece WTL UŚ w Katowicach.