Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Zbrosławicach

Z e-ncyklopedia
Zbroslawice sankt NMP.jpg
Zbroslawice sankt NMP2.jpg


Miejscowość

Najstarszy dokument mówiący o miejscowości Zbrosławice to – Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis, pochodzi on z 1305 roku. Zawiera on spis miejscowości które istniały już w XIII wieku. Jest w nim informacja że mieszkańcy Zbrosławic płacili dziesięcinę na rzecz biskupa wrocławskiego. Nazwa miejscowości Zbrosławice pochodzi od imienia założyciela. Prawdopodobnie jej założycielem był opolski kasztelan Zbrosław, który otrzymał tą miejscowość jako darowiznę od Mieszka księcia opolskiego . Przybył on do Zbrosławic w 1236r. W 1428 roku właścicielem Zbrosławic jest Henryk ze Zbrosławic. Po jego śmierci właścicielem jest Jan Karlicki. A po jego śmierci obejmuje Zbrosławice jego żona Maria. Ona przekazuje posiadłości synowi Jerzemu. On przekazuje majątek żonie Agnieszce. Następnie Zbrosławice przejmuje Jan Karlicki który był synem Jerzego. Umiera w 1578r. W latach 1583 – 1708 właścicielami Zbrosławic jest rodzina Larysz. W latach 1610 – 1629 kościół był zajęty przez protestantów. W 1708 Zbrosławice są w posiadaniu Ferdynanda Grotowskiego. Następnie w 1720 Wilhelm von Koszembor, w 1728 Ludwik Stolarski. Później Jan de Hoff. Hrabia Karol Niemiecki w latach 1730 – 1734. Hrabia Józef Bogusław Bujanowski w latach 1734 – 1762. Hrabia Anna i Ignacy von Fernemont w latach 1726 – 1789, nie posiadali oni dzieci i po ich śmierci Zbrosławice otrzymał Ernest von Stockmans, który zajmował się tymi posiadłościami do 1886r. Rodzina Stockmans wybudowała pałac w Zbrosławicach i kaplicę grobową. Następnie majątek kupuje Artur von Bildon. W 1930r. kupuje posiadłości Skrzypek z Bytomia. Zarządza on miejscowością do 1945 po czym przejmuje majątek gmina jako mienie poniemieckie.

Kościół i parafia

Nie istnieje dokument mówiący o powstaniu parafii. Jako umowną datę powstania parafii przyjęto rok 1305. Parafia Zbrosławicka należy do dekanatu pyskowickiego od 1738 roku. Parafia była pod wezwaniem Wszystkich Świętych. Od 1731 był pod wezwaniem Świętej Trójcy a od 1749r. jest pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Przed 1315 rokiem mógł powstać pierwszy kościół bądź kaplica. Informacje wypisane z kroniki przez wójta Pakułę mówią że w 1315 roku został wybudowany drewniany kościół. Kościół o którym informacja pochodzi z 1447r. powstał na miejscu drewnianego. Jego pozostałości zachowały się jako niższa część obecnej budowli. Został zbudowany z kamienia wapiennego. W latach 1610-1629 kościół znajdował się w rękach protestanckich. W tym czasie - od 1610 do 1620 roku - dzięki Larischom, właścicielom miejscowości zyskała nawę zachodnią, wyższą od pozostałej części budowli. W środku zachowały się płyty nagrobne z początków XVII wieku z figurami zmarłych naturalnej wielkości: Jerzego von Larisch und Nimsdorf aus Broslawitz, sędziego ziemskiego księstwa opolsko-raciborskiego oraz Anny von Larisch Stoltz. Za sprawą Bogusława Bujakowskiego, zarządcy dóbr w Zbrosławicach - w latach 1754 – 1760 został przebudowany ze stylu gotyckiego na barokowy. Autorem zmian był m.in arch. Krzysztof Worbs. Podczas pożaru w 1909r. spłonął dach kościoła, część wnętrza a także organy. Kościół został odbudowany w 1912r. dobudowano w tym roku także przedsionek, nową zakrystię oraz boczny chór nad starą zakrystią. Nad nawą znajduje się wieżyczka z sygnaturką, barokowa sprzed 1775r. Została restaurowana w 1878r. Obok kościoła znajduje się dzwonnica z 1564 roku. restaurowana w 1893r., nadbudowana w 1909. W 1563r. w wieży kościoła znajdowały się dwa dzwony, które zostały skonfiskowane w 1917r. Dnia 22.04.1928r. rada parafialna postanowiła zakupić trzy dzwony które zainstalowano 15.12.1929r. Podczas II wojny światowej 25.03.1942 zostały skonfiskowane. W 1958r. zakupiono nowe dzwony. Noszą imiona: Maryja, Barbara, Józef. Dnia 13.05.1958r miało miejsce uroczyste poświęcenie dzwonów, któremu przewodniczył Ksiądz Biskup Franciszek Jop. Z I polowy XVII wieku pochodzi mur otaczający kościół. Z 1852r. pochodzi mur wokół cmentarza. Cmentarz został poświęcony 2.11.1979r. W 1809r. została wybudowana kaplica grobowa rodziny Stockmans. Z 1847r. pochodzi kaplica grobowa ks. Żurka a z 1920r. kaplica grobowa rodziny Sobota. Obecnie są to kaplice cmentarne przedpogrzebowe.

Główne wejście do kościoła jest od strony zachodniej. Z tyłu kościoła znajdują się dwa konfesjonały. Jest tylko jedna nawa. Ołtarze boczne pochodzą z 1687 roku. Chrzcielnica znajduje się obok ołtarza Jezusa Chrystusa Ukrzyżowanego. Pochodzi ona z 1827r. Obraz koronacji Matki Boskiej został namalowany w 1960r. przez Paprockiego z Gliwic. Znajduje się na sklepieniu w prezbiterium. Ołtarz główny pochodzi z 1687r., jest wykonany z czarnego stiuku. W nim znajduje się obraz z 1926r. który został namalowany przez Otto Kowalewskiego z Katowic. Na ścianach kościoła znajdują się stacje Drogi Krzyżowej z 1738r. W kościele znajduje się krypta w której spoczywają Laryszowie. W prezbiterium znajdują się epitafia Anny i Jerzego Larysz. W tronie ołtarza głównego znajduje się figurka Matki Bożej Zbrosławickiej. Kościół posiada zabytkowe organy z 1882 roku.

Figura Matki Bożej Zbrosłąwickiej

Figurkę Matki Bożej z Dzieciątkiem Jezus przy Sercu wykonano z drewna lipowego. Została ona prawdopodobnie wyrzeźbiona przez artystę z Krems niedaleko Wiednia, żyjącego na przełomie XIII i XIV wieku. Była czczona przez siostry dominikanki z klasztoru w Imbach i do Polski została przywieziona przez Petronelę von Hessen-Darmstadt (spoczywa w bocznej kaplicy kościoła w Zbrosławicach). Figurka jest wysokości 43cm, wykonana z jednego kawałka drewna. Dzieciątko wielkości 9cm nie jest związane z figurką. Pod łonem znajduje się otwór wielkości 4cm, w kształcie serca. Ręce ruchome. Prawa noga zgięta, oparta na głowie szatana. Do 2010r. figurkę ubierało się w sukienkę i płaszcz – różnego koloru, w zależności od okresu liturgicznego. Na jej głowie znajduje się korona wykonana z pozłacanej blachy miedzianej ozdobiona 64 kamieniami szlachetnymi. Księżna Petronella w 1751r. przekazała figurkę córce Fryderyce. Przed swoją śmiercią w 1788r. Fryderyka przekazała figurkę Matki Bożej kuzynowi Gustawowi - on był dziedzicem Sierot koło Gliwic. Figurkę Matki Bożej po śmierci Elżbiety von Stockmans umieszczono w grobowcu. Figurkę w grobowcu znalazł kierownik szkoły w 1809 roku. Wówczas przeniesiono ją na ołtarz kaplicy grobowcowej. Od tego momentu zaczęto ją czcić jako cudowna. W 1825 roku figurkę Matki Bożej przeniesiono do kościoła i ustawiono na ołtarzu bocznym św. Nepomucena a około roku 1909 była już pod kloszem na ołtarzu bocznym św. Krzyża. Na tym ołtarzu znajdowała się do 1944r. gdy ksiądz Franciszek Sikora przeniósł ją na tabernakulum ołtarza głównego. 8 sierpnia 1954r. została umieszczona w tronie nad ołtarzem głównym, gdzie znajduje się do chwili obecnej a kościół stał się miejscem pielgrzymkowym i został podniesiony do rangi Sanktuarium Macierzyństwa Najświętszej Maryi Panny.

W 1926 opublikowano artykuł „Jak Zbrosławice stały się miejscem cudownym”. Po tym artykule kult do Matki Boskiej rozwijał się coraz mocniej. Do Zbrosławic przychodziły procesje i pielgrzymki z Zabrza, Bytomia, Gliwic i okolicznych miejscowości. Te pielgrzymki przyczyniły się do rozwoju kultu Maryjnego. Trzy lata przed wybuchem II wojny światowej wszystko ucichło. W czasie II wojny światowej matki modliły się przed cudowną Figurką o szczęśliwy powrót mężów i synów. Po 1945 roku kult maryjny dalej potęgował i coraz częściej przychodziły zorganizowane pielgrzymki. Ruch pielgrzymkowy ucichł na skutek zakazu ze strony władz. Przez ks. Franciszka Żurka w 1872r. zostały wprowadzone sobotnie nabożeństwa Maryjne lecz nie przetrwały one długo. Ksiądz Alfons Rymer ustanowił 12.11.1955 specjalną fundację by w każdą sobotę było odprawiane nabożeństwo maryjne. Tą nowennę odprawia się do chwili obecnej. W czasie tej Nowenny przed wystawionym Najświętszym Sakramentem i cudowną figurą Matki Bożej przedstawia się złożone prośby i dziękczynienia które zostały wpisane do specjalnej Księgi. Na tablicach wotywnych umieszcza się wota jako wyraz podziękowania za wyproszone łaski. Kult Matki Bożej w szczególności rozwinął się po 1954r. Uroczystości odpustowe zawsze gromadzą olbrzymią rzeszę czcicieli Matki Najświętszej. Zawsze przybywa wiele pielgrzymów. Gromadzą się oni w kościele od samego rana. Suma odpustowa odprawiana jest na placu przykościelnym. Jest to dowodem że kult Matki Boskiej Zbrosławickiej nie ustaje. Złota Księga Pielgrzymów – wpisują się do niej przybyłe pielgrzymki, podkreślając znaczenie tutejszego Sanktuarium dla rozwoju życia religijnego i odrodzenia wewnętrznego. Księga próśb i podziękowań – pierwsza księga została założona w 1972r. Księga ta znajduje się z tyłu kościoła. Przez cały tydzień wierni wpisują prośby które w sobotę na nabożeństwie są polecane Matce Zbrosławickiej. Wierni wpisują także podziękowania a także świadectwa uzdrowienia.

Ze względu na wielki kult,jakim jest otoczona NMP Zbrosławicka oraz historyczną i zabytkową wartość figury, decyzją biskupa ordynariusza Diecezji Gliwickiej Jana Wieczorka w 2010 roku w Toruniu przeprowadzono jej kompleksową konserwację i restaurację w celu zachowania cennego obiektu kultu dla przyszłych pokoleń. Nowy wygląd figury po konserwacji i restauracji nawiązuje do podobnych rzeźb tego typu zachowanych w Europie, w których Maryja trzyma berło a Dzieciątko jabłko królewskie. Zbrosławicka figura należy jak dowiodły badania, do tego typu przedstawień. Stąd odtworzono te atrybuty opierając się na historycznych wzorcach. Obie rzeźby wyposażone zostały w nowe szaty. Ich królewski typ, forma i specyficzny krój nawiązują do istniejących szat podobnych Madonn z XVIII wieku. Figura Matki Bożej w nowej szacie została uroczyście wprowadzona i powitana w parafii podczas Mszy Świętej pod przewodnictwem Księdza Biskupa Gerarda Kusza w Uroczystość Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny – 8 grudnia 2010 roku.

Proboszczowie

Bibliografia

J. Renka, S. Rosenbaum, Tarnowskie Góry. Architektura, Tarnowskie Góry 2007, s. 87; www. kopalniakultury.tarnogorski.pl; www.tarnowskiegory.pl; www.zbroslawice.republika.pl, Archiwum Parafii Wniebowzięcia NMP w Zbrosławicach, A. Rymer, Sanktuarium Macierzyństwa NMP w Zbrosławicach 1977 (rkp); R. Kokoszka, 700 lat Zbrosławickiej Parafii Najświętszej Marii Panny w formie kroniki spisanej, Zbrosławice 2005; Archiwum Parafii Wniebowzięcia NMP w Zbrosławicach, Sprawozdanie dotyczące znalezienie słynącej łaskami Figury Matki Bożej; Archiwum Parafii Wniebowzięcia NMP w Zbrosławicach, Księga próśb i podziękowań Matce Boskiej Zbrosławickiej, R. 1973, t. 1, (rkp.); Archiwum Parafii Wniebowzięcia NMP w Zbrosławicach, Księga próśb i podziękowań Matce Boskiej Zbrosławickiej, R. 1974, t. 2, (rkp.); „Gość Niedzielny” [Gliwicki], R. 2010, nr 50 (19 XII), s. III; P. Górecki, Archiprezbiterat toszecki w latach 1618 – 1740. Kościelne dzieje Toszka, Pyskowic i okolic w czasach reformy Kościoła katolickiego na Śląsku, Gliwice 2009, s. 307-347


p • d • e
Kościoły i parafie diecezji gliwickiej
A • B • C • D • E • F • G • H • I • J • K • L • Ł • M • N • O • P • R • S • Ś • T • U • V • W • Z• Ż
Źródło: „https://silesia.edu.pl/index.php?title=Parafia_Wniebowzięcia_Najświętszej_Maryi_Panny_w_Zbrosławicach&oldid=72660”