Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Studzionce

Pierwsza wzmianka o Studzionce pochodzi z księgi fundacyjnej biskupstwa wrocławskiego Liber Fundationis Epistopatius Vratislaviensis datowany na lata 1290-1305. Kolejna wzmianka źródłowa pochodzi z 18 listopada 1326, wówczas proboszcz Jan von Studna został wymieniony w spisie świętopietrza (dla Stolicy Apostolskiej zbieranej w Polsce przez nuncjusza Andreasa de Verulis).

W czasie Reformacji

Należała wówczas do diecezji krakowskiej, aż do okresu reformacji. Od 1568 roku kościół był w posiadaniu protestantów, a w 1662 roku odzyskany przez katolików. W 1629 roku Studzionka wymieniona jest wśród miejscowości, których właściciele 3 sierpnia zostali zobowiązani przez prezydenta Kamery Śląskiej Karola Hanibala von Dohna do przyjęcia duchownych wyznaczonych przez biskupa krakowskiego. Z akt wizytacyjnych z 1697 roku wynika, że w 1479 roku parafia otrzymała nowy kościół drewniany. W latach 1568-1628 kościół znajdował się w rękach protestanckich. Po zwolnieniu w 1628 roku pastora Walentego Königa był zamknięty, lecz w 1648 roku znów otwarty dla nabożeństw protestanckich. W 1654 roku, po usunięciu pastora Daniela Rotariusa w kościele tym przywrócono nabożeństwa katolickie. Pierwszym po kontrreformacji katolickim duszpasterzem był Bartłomiej Franciszek Jagelius, który urzędował od 1662 roku (nominację na administratora otrzymał dopiero 9 czerwca 1670 od wrocławskiego oficjała Brunettiego). Wizytator biskupi Joannston w 1679 roku opisuje ówczesny kościół: „zbudowany przed 200 laty na wzniesieniu w środku wsi kościół jest 16 łokci szeroki i 36 łokci długi, ma 6 okien, dwoje drzwi, ma sklepiony malowany sufit i podłogę wyłożoną cegłami. Ściany wewnętrzne są gołe, ławki chłopskie. Ambona jest z drewna, tak samo zakrystia. Przed głównymi drzwiami dobudowany jest przedsionek. W dobrze odnowionej wieży znajdują się 3 dzwony. Cmentarz otoczony jest płotek z desek z trzech niekonsekrowanych, wyłożonych przyzwoicie obrusami ołtarzy tylko główny ołtarz mam starą nadbudowę, natomiast dwa pozostałe są ozdobione tylko obrazami”. Ze sprawozdania z 1688 roku wiadomo: „poświęcenie kościoła jest obchodzone w niedzielę przed św. Jadwigą”. Stara świątynia, która ze swoimi pięcioma wieżami na dzwonnicy przedstawiała malowniczy widok, służyła do celów sakralnych do 1822 roku według przekazu została zniszczona przez pożar w oktawie Bożego Ciała, 9 lipca 1822. W 1827 roku proboszcz Zimermann położył kamień węgielny pod budowę nowego kościoła, według projektu Heinzego. Po przerwie (z braku finansów) wiosną 1833 roku podjęto dalszą budowę. 31 sierpnia 1834 poświęcono kościół w obecności księcia Ludwika von Anhalt Cothen, a kazanie w języku polskim wygłosił proboszcz Antoni Szyszkowic z Ruptawy, które wydane drukiem przez wydawnictwo Weilshäusera przyniosło zysk nowemu kościołowi. Za księdza Franciszka Długosza (1922-1939) przebudowano zwieńczenie wieży pokrywając ją obecnym cebulastym hełmem, założono instalację elektryczną, odnowiono wnętrze świątyni, ufundowano witraże i nowe dzwony. W latach 70. XX wieku dostosowano do liturgii soborowej. Za księdza Eryka Jureckiego przeprowadzono generalny remont dachu, wzmocniono konstrukcję wieży i odrestaurowano wnętrze kościoła.

Nowy kościół

Jest to budowla o cechach późno klasycystycznych, zbudowana na planie prostokąta, murowana z cegły i otynkowana. Świątynia jest orientowana, to znaczy podłużna jej oś jest zwrócona równoleżnikowo, zaś ołtarz znajduje się w jej wschodniej części. Z bryły kościoła wyodrębniają się nieco: wieża, prezbiterium i niska boczna dobudówka. Kościół jest murowany, posiada dach siodłowy pokryty dachówką. Wieża wkomponowana do zachodniej jej części, zakończona jest baniastym hełmem z tzw. latarnią z 1923 roku. Na wieży wybudowanej w 1924 roku umieszczone 4 dzwony. Trzy ołtarze: główny – Wniebowzięcia NMP, z oryginalnym witrażem przedstawiającym wniebowzięcie Najświętszej Marii Panny, a także cenny krucyfiks z XVIII wieku, ku czci św. Jana Nepomucena oraz różańca świętego (uprzywilejowany papieskim „Breve” z 3 września 1872). Droga Krzyżowa kanonicznie została założona w 1884 roku przez dziekana Rasima. Pod koniec lat 20. do okien wstawiono witraże. Cmentarz od początku znajduje się w tym samym miejscu, lecz w 1884 roku nastąpiło jego powiększenie. Do 1875 roku grzebano na nim także ewangelików. Na nim znajduje się również zbiorowa mogiła z 1945 roku 18 więźniów obozu oświęcimskiego zmarłych w czasie „Marszu śmierci“. Na terenie parafii zachowały się dwa krzyże pokutne, które znajdują się na skarpie, na zewnątrz północnego ogrodzenia kościelnego.

Bibliografia

Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 6, z. 10, Warszawa 1961, Kronika parafialna z 1911 r. (mps), tłum. B. Spyra; A. Nowack, Geschichte der Landpfarreien des Archipresbytertes Sohrau O-S, Katowice 1912; Z. Orlik, Ziemia i znój. Zarys dziejów Studzionki, Studzionka 1997; J. Wydra, Studzionka. 700 lat parafii, Studzionka 2005; Straty wojenne. Zabytkowe dzwony utracone w latach 1939-1945 w granicach Polski po 1945, t. 3 Województwo Śląskie, cz. 1 diecezja katowicka wraz z częścią diecezji częstochowskiej, opr. P. Nadolski, Katowice 2008, s. 276; A. Krętosz, Zniszczenia obiektów sakralnych dekanatu żorskiego w 1945 roku i ich odbudowa, Katowice 2009, praca mgr mps w Bibliotece WTL UŚ w Katowicach.