Parafia Podwyższenia Krzyża Świętego w Przegędzy

Z e-ncyklopedia
Przegedza Podwyzszenia zewnatrz.jpg
Przegedza Podwyzszenia wnetrze.jpg

Historia

Przegędza to wioska znajdująca się pomiędzy Rybnikiem a Leszczynami. Nazwa miejscowości została umieszczona wśród kilkudziesięciu osad obciążonych dziesięciną na rzecz Kolegiaty Krzyża Świętego w Opolu. Sam kościół do rangi kolegiackiej został podniesiony w XIII wieku, ale wykaz zobowiązań poszczególnych wsi znamy dopiero z XVII-wiecznego transumptu. Parafia przegędzka jest jednak dużo młodsza; istnieje bowiem od 1973 roku. Przegędza początkowo była związana z rybnicką parafią Matki Bożej Bolesnej, która w szczytowym okresie swojej działalności skupiała 25 miejscowości, a w późniejszym okresie, aż do 1973 roku, z leszczyńską parafią św. Andrzeja Boboli. Msze św. odprawiano wówczas w małej, przydrożnej kaplicy. Wierni z Przegędzy - wówczas wspólnoty liczącej zaledwie 1200 osób - mieli jednak ambicje, by zbudować własny kościół. Droga do Leszczyn zajmowała bowiem od 20 do 35 minut.

22 maja 1973 bp Herbert Bednorz mianował rektorem kapliczki ks. Henryka Pawlicę, będącego w tym czasie wikariuszem w parafii leszczyńskiej. Przyszła parafia liczyła 1200 wiernych. 30 grudnia 1980 Urząd Wojewódzki w Katowicach wydał zgodę na rozbudowę kaplicy, a to umożliwiło biskupowi Herbertowi Bednorzowi erygowanie tam 17 marca 1981 parafii.

Budowa kościoła

16 kwietnia 1982 rozpoczęto prace budowlane. Pasterkę 1982 roku odprawiono już w dolnych pomieszczeniach, które obecnie są salkami katechetycznymi. W marcu 1987 roku bp Janusz Zimniak wmurował kamień węgielny. Konsekracji dokonał w niedzielę 28 sierpnia 1988 bp Damian Zimoń. Zespół budynków części sakralnej i mieszkalnej oraz wystrój wnętrza kościoła zaprojektował inż. arch. Karol Gierlotka. Kościół i otoczenie swoją wielofunkcyjnością nawiązuje do typu kościołów osiedlowych, natomiast pod względem wystroju łączy elementy kościołów namiotowych i rzeźbiarskich. W 1995 roku założono w parafii cmentarz. Dzwony odlane w ludwisarni Felczyńskich w Taciszowie zawieszono na dzwonnicy w 1997 roku. Od lutego do czerwca 2008 roku trwały prace budowlane związane z przebudową prezbiterium. Projektantem oraz wykonawcą mozaiki, nawiązującej do pierwotnego wystroju kościoła został artysta - plastyk Bogdan Szymura. Zaprojektował on również i wykonał wystrój bocznych kaplic - Miłosierdzia Bożego i Matki Boskiej Nieustającej Pomocy. 28 sierpnia 2011 poświęcenia nowych organów dokonał ks. prof. Antoni Reginek. 24 sierpnia 2013 - z udziałem abpa Wiktora Skworca - parafia obchodziła jubileusz 25-lecia poświęcenia kościoła oraz 50-lecia święceń kapłańskich ks. Henryka Pawlicy, pierwszego proboszcza.

Kapliczki i krzyże przydrożne

Ozdobiona profilowanym gzymsem kapliczka w stylu klasycystycznym z ośmioboczną wieżyczką na dachu pochodzi z 1840 roku. Wybudował ją mieszkaniec Przegędzy – Józef Piątek. Do niedawna znajdował się w jej wnętrzu XVIII-wieczny obraz Ukrzyżowanie, który trafił tu z rozebranego na początku XIX kościoła pw. Jana Chrzciciela. Kapliczka została przesunięta i odnowiona w 1966 roku dzięki proboszczowi z Leszczyn – ks. Wilhelmowi Dłucikowi. Od 1946 roku w niedziele i święta odprawiali przy niej Msze św. duchowni parafii leszczyńskiej. Po wybudowaniu kościoła pełniła funkcję kaplicy cmentarnej. Ponadto w parafii znajdują się: przy ul. Mikołowskiej krzyż przydrożny oraz przy ulicach Mikołowskiej i Powstańców, zbudowane w latach 1913-1930, trzy kapliczki.

Proboszczowie

Bibliografia

Dekret erekcji Parafii Matki Boskiej Bolesnej w Przegędzy, WD 1981, nr 7, s. 168-169; Dekret (zmiana przynależności gminy Przegędza), WD 1927, nr 9, s. 55; A. Gudzik, Przegędza, zarys dziejów, Czerwionka-Leszczyny 2003; Kronika budowy kościoła w Przegędzy, Archiwum parafii; Kronika parafii Przegędza, Archiwum parafii; H. Pawlica, Relacje o budowie nowych kościołów i ich konsekracji, Przegędza, WD 1988, nr 12, s. 436-437; A. Żukowski, A. Gudzik, Szlakami Zielonego Śląska 1, Czerwionka-Leszczyny 2010, s. 258; M. Sarapkiewicz, Wspólnota stanu wojennego, "Tygodnik Rybnicki" 2012, nr 43 (311), s. 21.