Parafia Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Brzezince

Z e-ncyklopedia
Brzezinkakosciol11.jpg

Historia miejscowości

Brzezinka, dziś dzielnica Mysłowic, swoją nazwę zawdzięcza prawdopodobnie rosnącym tam licznym dębom i bukom (w czasie germanizacji Niemcy nadali jej nazwę „Birkental” - od niemieckich słów Birke - brzoza oraz Tal – dolina). Impulsem, który pobudził mieszkańców Brzezinki do zbudowania własnego kościoła, co w kolejnych latach przysłużyło się ustanowieniu parafii, był rozwój przemysłu w Brzezince. Pod koniec XIX wieku kopalnia „Karol” otrzymała prawa górnicze jako pierwsza z działających na terenie Brzezinki. Zaraz po rozpoczęciu działalności wydobywczej nastąpił rozwój przemysłu hutniczego. Gdy w 1847 roku powstała linia kolejowa łącząca Mysłowice z Wrocławiem i Berlinem, przez Brzezinkę została ona przedłużona do Oświęcimia. Z kolei w 1853 roku Brzezinka uzyskała połączenie drogowe z Wrocławiem. Wymienione powyżej wydarzenia sprzyjały rozwojowi życia społecznego, zmianie struktury ludności z rolniczej na rolniczo-robotniczą, ale przede wszystkim wzrostowi liczby mieszkańców Brzezinki. Ten właśnie powód jako najważniejszy w powstaniu brzezińskiej parafii opisuje historyk, autor publikacji z 1928 roku pt. Dzieje parafii i wsi Brzezinka ks. Jan Kudera.

Nowa parafia

Jako pierwszy z bezpośrednich kroków, które miały doprowadzić do powstania nowej parafii należy uznać rozesłane przez byłego burmistrza Mysłowic – Piotra Rothera – zaproszenia do mieszkańców Brzezinki na spotkanie, na którym chciano omówić projekt utworzenia w Brzezince osobnej parafii. Ks. Jan Kudera uważa, że pomysł Rothera nie był szczery i bezinteresowny, gdyż z powodu nieznanych bliżej zatargów Piotra Rothera z magistratem mysłowickim chciał on w ten sposób dokuczyć miastu oraz osobiście proboszczowi mysłowickiemu - ks. Edwardowi Kleemannowi. Zebranie to odbyło się, a obecni na nim znaczący obywatele brzezińscy nie tylko zgodzili się na realizację propozycji, ale nawet uznali tę sprawę za pilną.

Do realizacji idei budowy kościoła doszło dopiero w dwadzieścia lat po zebraniu z 1872 roku. Przyczyn tak znacznego opóźnienia realizacji projektu budowy kościoła było kilka. Część parafian chciała nadal należeć do parafii w Mysłowicach, pozostali dążyli do utworzenia osobnej parafii w Brzezince – zgodnie z pomysłem Rothera. 14 lutego 1872 wysłano pismo do biskupa wrocławskiego, informując go o postanowieniach komitetu, na co bp Heinrich Förster odpowiedział, że sprawę budowy kościoła powierzył kurii wrocławskiej. Pismo to jednak nic nie wspominało o oficjalnym zezwoleniu na budowę kościoła, jednak Rother tak to zinterpretował obwieszczając wszem i wobec, iż ma pozwolenie na budowę. Z tego powodu Generalny Wikariat 21 maja 1872 zawiadomił komitet o tym, że o żadnym pozwoleniu na odłączenie Brzezinki od parafii w Mysłowicach nie może być mowy za życia mysłowickiego proboszcza ks. Kleemanna. W tym samym czasie wszelkie inwestycje budowlane zostały zahamowane z powodu tzw. Kulturkampfu. Po ustaniu Kulturkampfu nastały lepsze czasy także dla budownictwa kościelnego. 18 maja 1886 w Brzezince powołano nowy komitet budowy kościoła.

Budowa kościoła

Kościół został wybudowany na ziemiach podarowanych przez Andrzeja Sorka, według planów, których autorem był architekt Ludwik Schneider z Katowic. Budowę rozpoczęto jesienią 1892, pracę przyspieszyło podarowanie przez biskupa dotacji w wysokości 5000 marek. 25 października tegoż roku poświęcono kamień węgielny. Z tego dokumentu dowiadujemy się, że kościół budowany był pod wezwaniem Nawiedzenia NMP. W 1893 roku do komitetu budowy przystąpił mysłowicki proboszcz ks. Klaszka, który pomógł wprowadzić do projektu ważne zmiany – m.in. pominięte dzwony, ogrodzenie, ołtarze, ambonę. W czasie budowy pojawiły się dwa poważne problemy. Pierwszym z nich była słaba konstrukcja ścian, a drugim - niebezpieczeństwo bankructwa architekta Schneidera. Pojawiła się nawet groźna ewentualność wyburzenia kościoła lub sprzedania go, aby spłacić długi architekta.

22 listopada 1893 mysłowicki proboszcz ks. Klaszka poświęcił kościół. Wystrój wewnętrzny kościoła był darem z rozebranego kościoła w Chorzowie, wraz z wystrojem brzezińskiemu kościołowi zostały podarowane stare organy. Po poświęceniu kościoła mieszkańcy Brzezinki uciekli się do podstępu, aby wymóc na biskupie wrocławskim stworzenie osobnej parafii. Postanowili oni zatrzymać biskupa wrocławskiego kard. Georga Koppa, kiedy to 4 maja 1902 przejeżdżał przez Brzezinkę do Dziećkowic, aby udzielić tam sakramentu bierzmowania. Przywitany przez naczelnika Ludę kard. Georg Kopp wprawdzie nie wstąpił do Brzezinki, jednak obiecał przysłać księdza. 15 października 1902 ks. Emil Wawreczko – mysłowicki wikary – został mianowany przez kard. Georga Koppa pierwszym proboszczem w Brzezince, który 9 listopada został uroczyście wprowadzony na ten urząd. Ks. Wawreczko zatroszczył się o powstanie cmentarza, odnowienie ołtarza oraz budowę dwóch ołtarzy bocznych.

31 marca 1903 kard. Georg Kopp z Wrocławia erygował parafię w Brzezince, włączając ją do dekanatu mysłowickiego. Parafia w Brzezince już w 1905 roku, jako pierwsza na Górnym Śląsku, wprowadziła zwyczaj odprawiania pasterki o północy.

Zakony i zgromadzenia

W 1909 roku do Brzezinki przybyły Siostry Służebniczki NMP. Zajmują się katechezą i pracą z dziećmi.

Cmentarz

Proboszczowie

Bibliografia

Dekret dot. zmian granic parafii, WD 1954, nr 6, s. 54; Dekret o zmianie granic parafii, WD 1958, nr 7, s. 138; J. Kudera, Dzieje parafii i wsi Brzezinka, Mysłowice 1928; "Ziemia Śląska" 1928, nr 10; 100. lecie poświęcenia kościoła pod wezwaniem Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny w Brzezince 1893-1993, pod red. M. Zielnioka, Mysłowice-Brzezinka 1994; D. Głazek, Domus Celeberrima. Architektura sakralna (katolicka) w przemysłowej części Górnego Śląska 1870-1914, Katowice 2003, s. 190.