Parafia Chrystusa Króla w Katowicach

Z e-ncyklopedia
Katedra Chrystusa Krola 1.jpg
Kat katedra1.jpg
projekt pierwotny katedry
kaplica Najśw. Sakramentu
nawa główna
pomnik pap. Jana Pawła II
pamięci ofiar na kopalni Wujek

Mocą bulli Vixdum Poloniae unitas z 28 października 1925, kościołem katedralnym nowo powstałej diecezji katowickiej został ustanowiony neogotycki kościół pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Katowicach. Pierwsi biskupi katowiccy, w tym szczególnie Arkadiusz Lisiecki (1926-1930), budowę nowej katedry przyjęli jako jeden z ważniejszych elementów swej posługi biskupiej. Po pierwszych kilku latach intensywnych prac budowlanych powstała pierwsza część katedry — prezbiterium, którego uroczyste poświęcenie przez bpa Stanisława Adamskiego nastąpiło 6 czerwca 1938. W uroczystości wzięli udział oprócz biskupów: Stanisława Adamskiego i Juliusza Bieńka, także biskup polowy Józef Gawlina, kapituła katedralna oraz licznie zebrani duchowni i wierni. Ze strony władz świeckich udział wzięli wojewoda Michał Grażyński, marszałek sejmu śląskiego Karol Grzesik, przedstawiciele władz samorządowych, wojska, organizacji kościelnych.

8 sierpnia 1938 bp Stanisław Adamski przy budującej się katedrze powołał do istnienia samodzielną placówkę duszpasterską w charakterze lokalii. Obszar nowej placówki duszpasterskiej został wydzielony z istniejących parafii katowickich: Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny i Świętych Apostołów Piotra i Pawła. Do czasu utworzenia własnego cmentarza lokalia miała korzystać z cmentarzy parafii, z których była wydzielona. Jej granice wyznaczały od południa i wschodu granice miasta, z tym, że od strony wschodniej dodatkowo wyznaczały ją ul. Graniczna do ul. Powstańców wraz z lotniskiem na Muchowcu. Od zachodu: Wita Stwosza, Ligonia, Podchorążych, Kościuszki do Zgrzebnioka i dalej do granic miasta, a od północy — od ulicy Granicznej, Powstańców do ulicy Francuskiej, Jagiellońską, ulicą Kochanowskiego przez Plac K. Miarki do ul. Kościuszki. Z parafii Mariackiej do nowej lokalii przyłączono 2702 wiernych, a z parafii Piotra i Pawła 2978. W pierwszych dniach istnienia nowa placówka duszpasterska liczyła więc 5680 wiernych. Nową lokalię włączono do dekanatu katowickiego.

Kronika wydarzeń

Pierwszym duszpasterzem — administratorem został mianowany ks. Karol Skupin — oficjał sądu biskupiego, któremu do pomocy przydzielono dwóch wikariuszy: ks. Eryka Twardzika i ks. Jana Klyczkę. W lutym 1939 roku erygowano stacje Drogi Krzyżowej.

25 sierpnia 1939 ks. Karol Skupin zrezygnował z administrowania lokalią, ale już 8 września, a więc w kilka dni po wybuchu wojny, został ponownie mianowany „tymczasowym administratorem parafii Chrystusa Króla”. 2 października 1939 administratorem lokalii został mianowany ks. Stefan Szwajnoch. 3 listopada 1939 władze okupacyjne aresztowały ks. Szwajnocha. Placówkę duszpasterską przy budującej się katedrze przekazano ks. Rudolfowi Adamczykowi, który przejął jej zarząd w randze substytuta. W czasie okupacji księża przy katedrze otrzymali prawo trzykrotnego odprawiania mszy świętej w niedziele i święta.

28 lutego 1941 ks. Rudolf Adamczyk wraz biskupami Stanisławem Adamskim i Juliuszem Bieńkiem zostali wygnani z diecezji. Po wysiedleniu ks. Adamczyka opiekę duszpasterską przy katedrze przejął ks. Franciszek Woźnica, mając do pomocy wikariuszy w osobach ks. Pawła Latuska i ks. Wilhelma Lizury. Ten ostatni 29 marca 1941 przejął faktyczne kierownictwo nad „parafią katedralną” i jako tzw. Pfarrvikar kierował nią aż do zakończenia okupacji.

Po powrocie z wygnania 2 maja 1945 ks. Adamczyk przejął ponownie duszpasterstwo przy katedrze. W 1951 roku został jednak aresztowany i osadzony na krótki czas w więzieniu w Katowicach. Powodem była ówczesna wymiana pieniędzy, która posłużyła jako pretekst zatrzymania i aresztowania ks. Adamczyka pod zarzutem przechowywania nielegalnie zagranicznej waluty i złota. Po zwolnieniu, kolejny raz aresztowano go 7 lutego 1952. Ks. Adamczyka osadzono w areszcie na Mokotowie, gdzie był przesłuchiwany przez polskich i sowieckich funkcjonariuszy. Na czas nieobecności ks. Adamczyka 9 lutego 1952 lokalię przejął w charakterze substytuta ks. Franciszek Pisulla. W styczniu następnego roku wikariuszem substytutem został mianowany ks. Józef Koterla.

W czasie rządów wikariuszy kapitulnych ks. Filipa Bednorza i ks. Jana Piskorza katedra wprawdzie rosła w górę, jednak kosztem wielkich napięć w diecezji spowodowanych rozrzutnością i niegospodarnością wikariusza kapitulnego i ówczesnego kierownictwa budowy katedry. W dniu 30 października 1955 biskup częstochowski Zdzisław Goliński, pod nieobecność przebywającego na wygnaniu biskupa Adamskiego, dokonał konsekracji katedry Chrystusa Króla. 2 grudnia 1956 w katedrze odbyły się pierwsze święcenia kapłańskie. Do parafii wrócił ks. Rudolf Adamczyk i ponownie, już po raz trzeci w swym kapłańskim posługiwaniu, przejął duszpasterstwo przy katedrze.

Po powrocie biskupów, kard. Stefan Wyszyński dekretem z dnia 1 sierpnia 1957 przeniósł prawa kościoła katedralnego z kościoła pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła na kościół pw. Chrystusa Króla, a 20 grudnia 1957 na mocy dekretu biskupa Stanisława Adamskiego powstała pełnoprawna parafia Chrystusa Króla. Ks. Adamczyk ostatecznie odszedł z parafii katedralnej 16 maja 1973.

5 października 1968 bp Herbert Bednorz w krypcie katedry Chrystusa Króla erygował kościół akademicki, który 18 stycznia 1976 otrzymał dodatkowe wezwanie - wtedy jeszcze błogosławionego - dziś już św. Maksymiliana Marii Kolbego.

W uroczystość Chrystusa Króla w 1980 roku katedra otrzymała organy, dzieło firmy G. Hradetzkiego. W 1983 roku w święto patronalne katedry poświęcono cztery dzwony, dar Kościoła niemieckiego dla katedry. Z okazji Jubileuszu Roku Świętego 2000 katedra otrzymała piąty, największy dzwon, który został poświęcony 9 grudnia 1999.

Katowicka katedra, kuria i jej ogrody 23 listopada 2017 znalazły się na prestiżowej liście Pomników Historii.

Proboszczowie

Bibliografia

Sprawozdanie o dotychczasowej budowie katedry i innych gmachów diecezjalnych od początku aż do 31 grudnia 1930, Katowice 1931; Dekret erekcyjny stacji duszpasterskiej Chrystusa Króla w Katowicach, WD 1938, nr 8, s. 274-275; S. Puchała, A. Liskowacka, Katedra Chrystusa Króla w Katowicach, Katowice 2000; J. Myszor, Historia diecezji katowickiej, Katowice 1999, s. 101; M. Smolorz, Z historii budowy katedry w Katowicach: Opus Dei czy zbieg przypadków?, „Z Tej ziemi. Śląski kalendarz katolicki 1985"; J. Piskorz, Orędzie na konsekrację katedry, WD 1955, nr 9-10, s. 121-124; Przemówienie wikariusza kapitulnego ks. Jana Piskorza podczas konsekracji katedry, WD 1955, nr 11-12, s. 142-146; Przemówienie A. Zygmuntowskiego, przedstawiciela Rządu podczas konsekracji katedry, WD 1955, nr 11-12, s. 146-147; R. Nakonieczny, Archikatedra diecezji katowickiej. Przemiany dziejowe i architektoniczne w ujęciu urbanistycznym, [w:] Wkład Kościołów i zakonu Franciszkanów w kulturę Katowic, red. A. Barciak, Katowice 2003, s. 141-168; H. Pyka, Katedra katowicka i jej wnętrze, [w:] Ziemia Śląska. Wydawnictwo Muzeum Śląskiego w Katowicach pod red. L. Szarańca. T. 5, Katowice 2001, s. 151-210; K. Heska-Kwaśniewicz, Troska błog. ks. Emila Szramka o losy katowickiej katedry, "Z tej Ziemi, Śląski kalendarz katolicki na rok 2002", Katowice 2001, s. 75-85; J. Krętosz, Ostatnie lata budowy katowickiej katedry i jej poświęcenie, " Z tej Ziemi. Śląski kalendarz katolicki na rok 2005", Katowice 2004, s. 45-48; E. Wieczorek, Podziemia katowickiej katedry, "Z tej Ziemi. Śląski kalendarz katolicki na rok 2005", Katowice 2004, s. 73-78; M. Łuczak, Kościół studentów i profesorów, krypta katowickiej archikatedry, GN 2006, nr 12, (dodatek katowicki), s. 14-15; J. Dudała, Sens w wielkim mieście. Parafia katedralna w Katowicach, GN 2006, nr 13, (dodatek katowicki), s. 14-15; M. Rzepka, Świątynia biskupa i całej diecezji. Największa polska katedra ma 50 lat, GN 2005 nr 47, (dodatek katowicki), s. 8-9.


Cd:

Book.png

czytaj: Nowe kościoły w diecezji | Powrót do spisu treści