Parafia Bożego Ciała w Jankowicach Rybnickich

Z e-ncyklopedia
Wersja z dnia 20:31, 21 sty 2022 autorstwa Mira (dyskusja | edycje) (dr)
(różn.) ← poprzednia wersja | przejdź do aktualnej wersji (różn.) | następna wersja → (różn.)
Jankowice kosciol1.JPG
Obraz w nastawie ołtarzowej

Historia

Drewniany kościół w Jankowicach został zbudowany ok. 1670 roku na miejscu kaplicy zniszczonej w czasie wojny trzydziestoletniej (1618-1648). Budowniczym oraz fundatorem obiektu był hr. Ferdynand Leopold von Oppersdorff. Kościółek jankowicki jest budowlą dwunawową, orientowaną; posiadającą konstrukcję zrębową. Został zbudowany na planie krzyża greckiego. Główne wejście znajduje się od strony zachodniej, a ołtarz jest skierowany na wschód. Kościół o wymiarach 25x16 m nie posiada dzwonnicy – na dachu jest jedynie mała, sześcioboczna wieżyczka z niewielkim dzwonem. Dach dwuspadowy, kryty gontem. Charakterystyczne dla kościoła w Jankowicach są również kryte gontem soboty, które miały służyć wiernym jako ewentualne schronienie przed deszczem. Wewnątrz znajdują się trzy pseudobarokowe ołtarze. Ołtarz główny z dwoma obrazami – większym przedstawiającym Ostatnią Wieczerzę i mniejszym ukazującym Wniebowstąpienie. Dwa boczne ołtarze są poświęcone Matce Boskiej Szkaplerznej oraz Najświętszemu Sercu Pana Jezusa. Początkowo obiekt posiadał też ambonę, która się jednak nie zachowała. W kościele znajdują się ponadto dwa chóry – główny, muzyczny naprzeciw zamkniętego trójbocznie prezbiterium oraz drugi, mały z boku, od północnej strony prezbiterium. Po stronie północnej mieści się również niewielka zakrystia.

Już od ok. 1700 roku w kościele znajdowały się organy. Najpierw były one mechaniczne, jednak z czasem przebudowano je na pneumatyczne i takie pozostały do dziś. Posiadają trzynaście głosów, dwa manuały i pedał. Przyozdobione są popiersiami ośmiu aniołów.

W ciągu minionych lat obiekt był wiele razy remontowany. W 1869 roku wnętrze kościoła pomalował Teodor Gajda. Malarz wykonał dwa obrazy nawiązujące do miejscowej legendy – jeden przedstawiający schowanie Najświętszego Sakramentu do dziupli przez ks. Walentego, a drugi z wyobrażeniem męczeńskiej śmierci tegoż duchownego. W 1904 roku, przy okazji przebudowy organów, został powiększony chór muzyczny. W latach 1973-1979 przeprowadzono kapitalny remont kościoła i jego obejścia.

Jankowice niemal do końca XIX wieku były filią rybnickiej parafii Matki Bożej Bolesnej. W drugiej połowie XIX wieku mieszkańcy Jankowic oraz pobliskiego Radziejowa i Chwałowic domagali się częstszego odprawiania nabożeństw w jankowickim kościele. Mimo wieloletnich starań parafia w Jankowicach, z filią w Radziejowie powstała dopiero 25 stycznia 1897. Jej pierwszym administratorem został ks. Edward Bolik. W Jankowicach od końca XVIII wieku istnieje Bractwo Najświętszego Sakramentu. Utworzone zostało na mocy bulli papieża Klemensa X z 7 stycznia 1675.

Miejscowości wchodzące w skład parafii w 1897 roku

Chwałowice - z inicjatywy ks. Artura Spielvogla powstała tam kaplica w kopalnianej cechowni (kopalnia "Donnersmarck"). W 1923 roku lokalistą w Chwałowicach został ks. Paweł Wycisło, od 1925 roku pierwszy proboszcz nowo utworzonej parafii. W 1926 roku rozpoczęto budowę kościoła pw. Św. Teresy od Dzieciątka Jezus.

Popielów i Radziejów - dwie wsie, które weszły w skład parafii janowickiej wraz z kościołem filialnym św. Anny z XV wieku. W latach 1933-1934, z inicjatywy mieszkańców oraz ks. Józefa Miczki powstał kościół pw. Trójcy Przenajświętszej. Ostatecznie parafia usamodzielniła się w 1947 roku.

Nacyna - wchodziła w skład Popielowa. Jednak mieszkańcy uczęszczali na nabożeństwa do Rybnika i dlatego też od 1926 roku podejmowano starania o odłączenie. Po plebiscycie, w 1930 roku Nacyna została przyłączona do parafii rybnickiej. Innymi koloniami Popielowa były: Gzel, Mośnik, Świercze.

Plany budowy nowego kościoła

W 1900 roku, z inicjatywy ks. Todora Schliwy i ze względu na zły stan techniczny starej budowli pojawiły się plany budowy nowego kościoła. Zbiórkę pieniędzy rozpoczęto od wydania broszurki Parafia Jankowicka i jej pamiątki według źródeł historycznych i podania ludowego, napisanej przez ks. Władysława Długołęckiego. Projekt nowego kościoła wykonał Kurt Schwartzer. Została zakupiona także działka, jednak w kolejnych latach remonty starego kościoła wymusiły odejście od tych planów. Po raz kolejny sprawa ta pojawiła się w 1923 roku wraz z rozwojem kopalni "Blucher" i przybyciem nowych parafian. Kwestia ta jednak została odłożona na wiele lat. Budowa nowego kościoła ruszyła dopiero w 2011 roku. Do tej pory została zbudowana kaplica św. Floriana.

Jankowicki kościół pw. Bożego Ciała wraz ze Studzienką dekretem metropolity katowickiego abpa Damiana Zimonia 14 września 2002 ustanowiono Sanktuarium Najświętszego Sakramentu.

Bractwa i stowarzyszenia

W ramach Akcji Katolickiej działały:

  • Stowarzyszenie Mężów Katolickich - zał. w 1934 roku;
  • Stowarzyszenie Katolickie Kobiet - zał. w 1934 roku;
  • Stowarzyszenie Katolickie Młodzieży Żeńskiej - zał. w 1934 roku;

Stowarzyszenia działające na rzecz parafii

  • Towarzystwo Polek - zał. w 1920 roku;
  • Towarzystwo Młodych Polek - zał. w 1932 roku;
  • Związek Powstańców Śląskich - zał. w 1922 roku;
  • Narodowo Chrześcijańskie Zjednoczenie Pracy - zał. w 1933 roku;
  • Związek Zawodowy Robotników Przemysłu Górniczego ZZZ. Oddział Jankowice Rybnickie - zał. w 1933 roku.

Proboszczowie

Bibliografia

AAKat, Jankowice Rybnickie. Parafia Bożego Ciała. Ogólne, syg. 00824; Dekret dot. zmiany granic parafii, WD 1930, nr 3, s. 52; Dekret ustanowienia sanktuarium w Jankowicach k. Rybnika, Sanktuarium Najświętszego Sakramentu, WA 2002, nr 9, s. 381; N. Niestolik, Zabytki Jankowic na tle dziejów wsi, Rybnik-Jankowice 1996; Tenże, Skarby hrabiego von Oppersdorffa, Żory 2001; J. Matuszczak, Kościół drewniany p.w. Bożego Ciała w Jankowicach, "Rocznik Muzeum Górnośląskiego. Sztuka", z. 9; 100-lecie parafii pw. Bożego Ciała w Jankowicach Rybnickich, Żory 1997; Straty wojenne. Zabytkowe dzwony utracone w latach 1939-1945 w granicach Polski po 1945, t. 3 województwo śląskie, cz. 1 diecezja katowicka wraz z częścią diecezji częstochowskiej, opr. P. Nadolski, Katowice 2008, s. 143-144; D. Adamczak, Drewniane kościoły pątnicze na Górnym Śląsku [w:] Sanktuaria i miejsca pątnicze w województwie śląskim, red. G. Brożek, Katowice 2005, s. 77-78; "Młodzieżowe" dzieje parafii. Zachęcam do naśladowania, GN 1997, nr 9, (dodatek katowicki), s. 13; F. Maroń, Kronika Jankowic Rybnickich, t. 1. Od początków do sierpnia 1978 r; M. Sarapkiewicz, Jankowice mają swoją historię i legendę, "Tygodnik Rybnicki" 2012, nr 9 (277), s. 17.