Parafia Bożego Ciała w Jankowicach Rybnickich

Obraz w nastawie ołtarzowej

Historia

Drewniany kościół w Jankowicach został zbudowany ok. 1670 roku na miejscu kaplicy zniszczonej w czasie wojny trzydziestoletniej (1618-1648). Budowniczym oraz fundatorem obiektu był hr. Ferdynand Leopold von Oppersdorff. Kościółek jankowicki jest budowlą dwunawową, orientowaną; posiadającą konstrukcję zrębową. Został zbudowany na planie krzyża greckiego. Główne wejście znajduje się od strony zachodniej, a ołtarz jest skierowany na wschód. Kościół o wymiarach 25x16 m nie posiada dzwonnicy – na dachu jest jedynie mała, sześcioboczna wieżyczka z niewielkim dzwonem. Dach dwuspadowy, kryty gontem. Charakterystyczne dla kościoła w Jankowicach są również kryte gontem soboty, które miały służyć wiernym jako ewentualne schronienie przed deszczem. Wewnątrz znajdują się trzy pseudobarokowe ołtarze. Ołtarz główny z dwoma obrazami – większym przedstawiającym Ostatnią Wieczerzę i mniejszym ukazującym Wniebowstąpienie. Dwa boczne ołtarze są poświęcone Matce Boskiej Szkaplerznej oraz Najświętszemu Sercu Pana Jezusa. Początkowo obiekt posiadał też ambonę, która się jednak nie zachowała. W kościele znajdują się ponadto dwa chóry – główny, muzyczny naprzeciw zamkniętego trójbocznie prezbiterium oraz drugi, mały z boku, od północnej strony prezbiterium. Po stronie północnej mieści się również niewielka zakrystia.

Już od ok. 1700 roku w kościele znajdowały się organy. Najpierw były one mechaniczne, jednak z czasem przebudowano je na pneumatyczne i takie pozostały do dziś. Posiadają trzynaście głosów, dwa manuały i pedał. Przyozdobione są popiersiami ośmiu aniołów.

W ciągu minionych lat obiekt był wiele razy remontowany. W 1869 roku wnętrze kościoła pomalował Teodor Gajda. Malarz wykonał dwa obrazy nawiązujące do miejscowej legendy – jeden przedstawiający schowanie Najświętszego Sakramentu do dziupli przez ks. Walentego, a drugi z wyobrażeniem męczeńskiej śmierci tegoż duchownego. W 1904 roku, przy okazji przebudowy organów, został powiększony chór muzyczny. W latach 1973-1979 przeprowadzono kapitalny remont kościoła i jego obejścia.

Jankowice niemal do końca XIX wieku były filią rybnickiej parafii Matki Bożej Bolesnej. W drugiej połowie XIX wieku mieszkańcy Jankowic oraz pobliskiego Radziejowa i Chwałowic domagali się częstszego odprawiania nabożeństw w jankowickim kościele. Mimo wieloletnich starań parafia w Jankowicach, z filią w Radziejowie powstała dopiero 25 stycznia 1897. Jej pierwszym administratorem został ks. Edward Bolik. W Jankowicach od końca XVIII wieku istnieje Bractwo Najświętszego Sakramentu. Utworzone zostało na mocy bulli papieża Klemensa X z 7 stycznia 1675.

Miejscowości wchodzące w skład parafii w 1897 roku

Chwałowice - z inicjatywy ks. Artura Spielvogla powstała tam kaplica w kopalnianej cechowni (kopalnia "Donnersmarck"). W 1923 roku lokalistą w Chwałowicach został ks. Paweł Wycisło, od 1925 roku pierwszy proboszcz nowo utworzonej parafii. W 1926 roku rozpoczęto budowę kościoła pw. Św. Teresy od Dzieciątka Jezus.

Popielów i Radziejów - dwie wsie, które weszły w skład parafii janowickiej wraz z kościołem filialnym św. Anny z XV wieku. W latach 1933-1934, z inicjatywy mieszkańców oraz ks. Józefa Miczki powstał kościół pw. Trójcy Przenajświętszej. Ostatecznie parafia usamodzielniła się w 1947 roku.

Nacyna - wchodziła w skład Popielowa. Jednak mieszkańcy uczęszczali na nabożeństwa do Rybnika i dlatego też od 1926 roku podejmowano starania o odłączenie. Po plebiscycie, w 1930 roku Nacyna została przyłączona do parafii rybnickiej. Innymi koloniami Popielowa były: Gzel, Mośnik, Świercze.

Plany budowy nowego kościoła

W 1900 roku, z inicjatywy ks. Todora Schliwy i ze względu na zły stan techniczny starej budowli pojawiły się plany budowy nowego kościoła. Zbiórkę pieniędzy rozpoczęto od wydania broszurki Parafia Jankowicka i jej pamiątki według źródeł historycznych i podania ludowego, napisanej przez ks. Władysława Długołęckiego. Projekt nowego kościoła wykonał Kurt Schwartzer. Została zakupiona także działka, jednak w kolejnych latach remonty starego kościoła wymusiły odejście od tych planów. Po raz kolejny sprawa ta pojawiła się w 1923 roku wraz z rozwojem kopalni "Blucher" i przybyciem nowych parafian. Kwestia ta jednak została odłożona na wiele lat. Budowa nowego kościoła ruszyła dopiero w 2011 roku. Do tej pory została zbudowana kaplica św. Floriana.

Bractwa i stowarzyszenia

• Bractwo Najświętszego Sakramentu - zał. w 1675 roku bullą Klemensa X, kilkakrotnie odnawiane w 1900 oraz 1925 roku;
• Sodalicja Mariańska Młodzieńców i Sodalicja Mariańska Panien- zał. w 1900 roku;
• Bractwo Wstrzemięźliwości - zał. w 1901 roku;
• III zakon franciszkański - zał. w 1905 roku;
• Żywy Różaniec - zał. w 1915 roku;
• Bractwo Najświętszego Serca Jezusowego - zał. w 1926 roku;
• Bractwo Pocieszenia NMP - zał. w 1932 roku.
• Chór Seraf w Jankowicach Rybnickich

W ramach Akcji Katolickiej działały:

• Stowarzyszenie Mężów Katolickich - zał. w 1934 roku;
• Stowarzyszenie Katolickie Kobiet - zał. w 1934 roku;
• Stowarzyszenie Katolickie Młodzieży Żeńskiej - zał. w 1934 roku;

Stowarzyszenia działające na rzecz parafii

• Towarzystwo Polek - zał. w 1920 roku;
• Towarzystwo Młodych Polek - zał. w 1932 roku;
• Związek Powstańców Śląskich - zał. w 1922 roku;
• Narodowo Chrześcijańskie Zjednoczenie Pracy - zał. w 1933 roku;
• Związek Zawodowy Robotników Przemysłu Górniczego ZZZ. Odział Jankowice Rybnickie - zał. w 1933 roku.

Jankowicki kościół wraz ze Studzienką 14 września 2002 został oficjalnie uznany za Sanktuarium Bożego Ciała.

Proboszczowie

• ks. Edward Bolik administrator (1897-1898)
• ks. Teodor Schliwa (1898-1913)
• ks. Artur Spielvogel (1913-1932)
• ks. Karol Długaj administrator excurrendo (1932)
• ks. Józef Miczka (1932-1947)
• ks. Erwin Socha substytut (1939)
• ks. Leopold Wolff substytut (1939-1946)
• ks. Henryk Pieprzyk administrator (1947-1957), proboszcz (1957-1973)
• ks. Herbert Jeziorski administrator (1973-1974), (1974-1979)
• ks. Longin Skrobol (1979-1995)
• ks. Tadeusz Stachoń administrator (1995-1996), proboszcz (1996-nadal)

Bibliografia

AAKat, Jankowice Rybnickie. Parafia Bożego Ciała. Ogólne, syg. 00824; Dekret dot. zmiany granic parafii, WD 1930, nr 3, s. 52; Dekret ustanowienia sanktuarium w Jankowicach k. Rybnika, Sanktuarium Najświętszego Sakramentu, WA 2002, nr 9, s. 381; N. Niestolik, Zabytki Jankowic na tle dziejów wsi, Rybnik-Jankowice 1996; Tenże, Skarby hrabiego von Oppersdorffa, Żory 2001; J. Matuszczak, Kościół drewniany p.w. Bożego Ciała w Jankowicach, "Rocznik Muzeum Górnośląskiego. Sztuka", z. 9; 100-lecie parafii pw. Bożego Ciała w Jankowicach Rybnickich, Żory 1997; Straty wojenne. Zabytkowe dzwony utracone w latach 1939-1945 w granicach Polski po 1945, t. 3 województwo śląskie, cz. 1 diecezja katowicka wraz z częścią diecezji częstochowskiej, opr. P. Nadolski, Katowice 2008, s. 143-144; D. Adamczak, Drewniane kościoły pątnicze na Górnym Śląsku [w:] Sanktuaria i miejsca pątnicze w województwie śląskim, red. G. Brożek, Katowice 2005, s. 77-78; "Młodzieżowe" dzieje parafii. Zachęcam do naśladowania, GN 1997, nr 9, (dodatek katowicki), s. 13; F. Maroń, Kronika Jankowic Rybnickich, t. 1. Od początków do sierpnia 1978 r; M. Sarapkiewicz, Jankowice mają swoją historię i legendę, "Tygodnik Rybnicki" 2012, nr 9 (277), s. 17.