Parafia św. Szczepana w Bogucicach
Historia miejscowości
Najstarsze wiadomości historyczne o osadzie Bogucice zawarte są w dokumencie z 15 grudnia 1360, który dotyczy zatwierdzenia przez księcia opawsko-raciborskiego Mikołaja II szlachcicowi Ottonowi z Pilicy na własność kilku wsi, w tym też Bogucic. Osada należała wówczas do obszaru ziemi mysłowickiej, w której posiadanie w latach 1480–1517 wszedł książę cieszyński Kazimierz, a po nim kolejno właścicielami byli: Aleksy Turzon, Stanisław Salomon, rodzina Mieroszewskich oraz rodzina Winklerów.
W 1822 roku na terenie Bogucic zostały wybudowane: huta cynku "Fanny" i kopalnia "Ferdynand" – rozwój przemysłu wydobywczego był głównym czynnikiem tutejszych przemian urbanistycznych w XIX wieku. Do połowy XX wieku miejscowość utrzymywała charakter rolniczy, po czym w latach 70. XX wieku na obszarach rolnych wybudowano osiedla mieszkaniowe, a pierwszym było osiedle górnicze przy kopalni "Katowice", wzdłuż ul. Ścigały. W 1924 roku Bogucice uczyniono dzielnicą Katowic, z czym utraciły swoją dotychczasową samodzielność gminną.
Historia parafii
Z treści cytowanego wyżej dokumentu z 1360 roku wynika, że Bogucice przeniesione zostały na prawo niemieckie, a z kontekstu wynika, że stało się to niedawno. Wszystko wskazuje na to, że przy akcie kolonizacyjnym zaplanowano również organizację nowej parafii, a tym samym początki parafii przypadają mniej więcej na 1360 rok. Do tego czasu Bogucice należały do parafii w Mysłowicach.
Parafia w Bogucicach jako najstarsza spośród placówek mieszczących się na obszarze dzisiejszych Katowic, dała początek większości z nich: Załęże, Brynów, Załęską Hałdę, Zawodzie i Dąbrówkę Małą.
Drewniany kościół dedykowany św. Szczepanowi i św. Dorocie, pojawił się w zapiskach w 1403 roku. Jego rozbudowa miała miejsce dwukrotnie, dzięki zabiegom ks. Jana Zająca. W 1773 roku na miejscu dotychczasowego kościoła stanął nowy, również drewniany, którego inicjatorem był ks. Floriana Operskalski, a architektem i budowniczym – Jan Michał Wiesner z Wielkich Strzelec. Przy budowie tego kościoła nastąpiła zmiana jego patronów – spośród dwóch dotychczasowych, pozostał jeden – św. Szczepan.
Budowa kościoła
Kościół ten przetrwał do 1891 roku, kiedy to został rozebrany, a na jego miejscu w latach 1892-1894 stanął obecny - murowany, św. Szczepana - którego budowę rozpoczął ks. Ludwik Skowronek. Do czasu wzniesienia budowli nabożeństwa, łącznie z liturgią eucharystyczną, odprawiane były w dostosowanej do tego farskiej stodole. Fundatorami dzisiejszego kościoła byli: Franciszek Hubert Thiele–Winckler, Rejencja Królewska w Opolu i biskup wrocławski kard. Georg Kopp, jej architektem był Paweł Jackisch z Bytomia, a nadzorcą budowlanym – Paweł Müller z Chełmu Wielkiego. Kamień węgielny pod kościół został poświęcony w odpust Matki Boskiej Szkaplerznej, 17 lipca 1892, przez dziekana ks. Józefa Michalskiego z Lipin. Kościół konsekrował 25 października 1894 kard. Georg Kopp.
W wyniku działań II wojny światowej, budynek kościoła uległ zniszczeniu i ks. kan. Alfons Tomaszewski przystąpił do jego odnowy. Odmalowano polichromie, odnowiono okrycie dachu i zainstalowano nowe dzwony na wieży, przebudowano ołtarz główny. Kolejna renowacja, spowodowana szkodami górniczymi, została wykonana pod koniec lat 70. XX wieku. W ramach niej dostosowano wnętrze kościoła do odnowionej przez Sobór Watykański II liturgii. 3 marca 2015 kościół w Bogucicach został podniesiony do godności bazyliki mniejszej. Nuncjusz ogłosił tę wiadomość na uroczystości 21 czerwca 2015.
Wystrój
Na szczególną uwagę w wystroju kościoła św. Szczepana zasługuje, przypominający gotycką monstrancję lub relikwiarz, bogato zdobiony ołtarz. Centralne jego miejsce zajmowała pierwotnie płaskorzeźba patrona parafii. W ołtarzu znajdują się figury: Dobrego Pasterza, św. Michała Archanioła, św. Jana Chrzciciela, św. Piotra i św. Pawła oraz czterech wielkich doktorów Kościoła: św. Augustyna, Ambrożego, św. Hieronima i św. Grzegorza. Mamy tu także cztery boczne ołtarze: św. Barbary, św. Floriana, Matki Boskiej Szkaplerznej oraz ołtarz kalwaryjski. Nad ołtarzem głównym oraz nad ołtarzami bocznymi znajdują się witraże przedstawiające m.in.: św. Elżbietę, św. Józefa, św. Jadwigę i św. Ludwika. Piękna jest ambona zdobiona postaciami Czterech Ewangelistów oraz płaskorzeźba Ostatniej wieczerzy umieszczona w tzw. ołtarzu posoborowym. Na ścianach wewnętrznych wokół kościoła znajduje się Droga Krzyżowa z łacińskimi napisami. Oryginalne są także bogato rzeźbione konfesjonały.
Wiosną 1986 roku przystąpiono w parafii do budowy domu katechetycznego, który został ukończony trzy lata później. Po 1990 roku obiekt ten został przeznaczony na cele oświatowe - otworzono w nim pierwszą w Katowicach katolicką szkołę podstawową.
Duszpasterstwo
W ostatnich stuleciach została rozwinięta w parafii działalność społeczno – charytatywna, z którą łączy się założenie w Bogucicach sierocińca w 1858 roku przez ks. Leopolda Markiefkę oraz szpitala i konwentu bonifratrów w 1874 roku. Założyciel sprowadził siostry boromeuszki z Nysy, które zajmowały się edukacją 90 dzieci szkolnych, pozaszkolnych i prowadziły pensjonat. W 1883 roku siostry zmuszone zostały do opuszczenia placówki. Do 1886 roku zakład był prowadzony przez świeckich. Ówczesny kurator zakładu ks. Wiktor Schmidt zaprosił siostry św. Jadwigi do objęcia tej placówki, co nastąpiło 2 grudnia 1886. Również w celach charytatywnych, 23 października 1904, zawiązana została przez ks. Ludwika Skowronka Konferencja Pań św. Wincentego à Paulo, która pełniła opiekę nad chorymi i biednymi. Swego czasu organizowano w parafii również kolonie dla dzieci z ubogich domów.
Zakony i zgromadzenia na terenie parafii
Sanktuarium
Kapliczki i krzyże przydrożne
Gazetka parafialna
Cmentarz
Proboszczowie
- ks. Jerzy Antoni Mieroszewski (1703)
- ks. Jan Ociepka (1822-1836)
- ks. Leopold Markiefka (1843-1882)
- ks. Jan Bronder (1882-1886)
- ks. Ludwik Skowronek administrator (1888-1889), proboszcz (1889-1923)
- ks. Wiktor Otręba administrator (1922-1923)
- ks. Franciszek Ksawery Ścigała (1923-1940)
- ks. Maksymilian Siwoń substytut (1940)
- ks. Leon Ligoń administrator (1940-1945)
- ks. Jan Masny administrator (1945)
- ks. Józef Brzenska administrator (1945-1951)
- ks. Alfons Tomaszewski administrator (1951-1957), proboszcz (1957-1972)
- ks. Józef Oleś (1972-1993)
- ks. Jan Morcinek (1993-2018)
- ks. Tomasz Wiosna (2018-2019)
- ks. Krzysztof Sitek (2019-nadal)
Bibliografia
Dekret dot. zmiany granic parafii, WD 1929, nr 1, s. 12; F. Maroń, Rozwój sieci parafialnej diecezji katowickiej do końca XV w., SSHT 2 (1969), s. 101-168; D. Głazek, Obiekty sakralne w Bogucicach, [w:] Parafia Bogucicka. Tradycja i współczesność, red. W. Świątkiewicz, J. Wycisło, wyd. 2, Katowice 2000, s. 97–104; J. Górecki, Sanktuarium Boguckie, Katowice 1994; Katalog Archidiecezji Katowickiej 2005, cz. 2, s. 194-195; J. Morcinek, Dziś i jutro parafii bogucickiej, [w:] Tamże, s. 414- 417; J. Myszor, Parafia pw. św. Szczepana w Bogucicach w XIX i na początku XX wieku, [w:] Tamże, s. 62-90; J. Wycisło, Rozwój sieci parafialnej "wielkich Katowic" w kontekście dziejów parafii w Bogucicach, [w:] Tamże, s. 24-52; Straty wojenne. Zabytkowe dzwony utracone w latach 1939-1945 w granicach Polski po 1945, t. 3 Województwo Śląskie, cz. 1 diecezja katowicka wraz z częścią diecezji częstochowskiej, opr. P. Nadolski, Katowice 2008, s. 158-159; A. Kubica, Zmiany struktury społecznej na obszarze parafii bogucickiej w latach 1800-1865 w świetle opisów statystyczno-geograficznych, [w:] Przemiany protoindustrialne i industrialne jako czynnik miastotwórczy miasta Katowic, Katowice 2007, s. 67-84; D. Głazek, Domus Celeberrima. Architektura sakralna (katolicka) w przemysłowej części Górnego Śląska 1870-1914, Katowice 2003, s. 156.
| ||||||||||