Tekst źródłowy strony Parafia św. Marcina Biskupa i Wyznawcy w Starych Tarnowicach

[[Plik:TarnowiceStare1.jpg|thumb|right]]
[[Plik:Tarnowice St Marcina1.jpg|thumb|kościół pw. św. Marcina, na cmentarzu]]
[[Plik:TarnowiceStare01.jpg|thumb|right]]
[[Plik:TarnowiceSt marcin21.jpg|thumb|right|św. Marcin]]
Stare Tarnowice pojawiły się w źródłach już w 1313 roku. Należały wówczas do [[Parafia św. Mikołaja w Reptach Śląskich|parafii Repty]]. W 1415 roku erygowano w Starych Tarnowicach [[Parafia|parafię]]. Nowo powstała placówka posiadała już kościół pw. św. Marcina Biskupa i Wyznawcy wybudowany w 1410 roku. Zwyczajem wieków średnich parafia została uposażona w 2 łany pola oraz dziesięcinę snopową wydzieloną z podzielonej placówki w Reptach. Oprócz Starych Tarnowic do parafii dołączono Rybną, Pniowiec, Opatowice, Sowice, Lasowice i Kuźnicę. Po [[Skutki Reformacji na Śląsku|reformacji]] nastąpiła [[rekatolicyzacja]] parafii (pierwsza połowa XVII wieku). 

Parafia w Starych Tarnowicach należała wcześniej do dekanatu bytomskiego, który na mocy bulli [[Pius VII|Piusa VII]] [[De salute animarum|'' De salute animarum '']] z 16 lipca 1821 przeszedł pod jurysdykcję biskupów wrocławskich. W 1847 roku wyodrębniono dekanat tarnogórski z dziewięcioma parafiami, do których należały Stare Tarnowice. Stan ten trwał do momentu utworzenia dekanatu starotarnowickiego. W 1857 roku do parafii należały obok Starych Tarnowic, Piaseczna, Rybna i Strzybnica. Schematyzmy międzywojenne wyróżniają następujące miejscowości: Czarna Huta, Lasowice, Opatowice i Sowice. W 1887 roku wydzielono ze Starych Tarnowic parafię w Rybnej (Strzybnica - nazwy tej zaczęto używać po II wojnie światowej). W 1985 roku z parafii wydzielono nową placówkę [[Parafia Matki Bożej Piekarskiej – Matki Sprawiedliwości i Miłości Społecznej w Opatowicach|Matki Bożej Piekarskiej - Matki Sprawiedliwości i Miłości Społecznej w Opatowicach]]. [[Księgi metrykalne|Metryki]] chrztów prowadzone są od 1691 roku, zgonów od 1734 oraz ślubów od 1765 roku. Na terenie parafii znajduje się Dom Księży Salezjanów.

==Kościół i inne obiekty parafialne==
Pierwszy, istniejący do dziś, kościół pw. św. Marcina wybudowano w 1410 roku. Ten  gotycki kościół jak wiele innych na Śląsku, w latach 1570-1608 został przejęty przez protestantów. Po oddaniu kościoła katolikom, po prawie stu latach w 1707 roku rozbudowano go, a 10 czerwca 1708 kościół został konsekrowany przez biskupa sufragana krakowskiego Michała Szembeka. 

Rosnąca liczba parafian oraz „wilgoć i chłód” (protokół wizytacyjny z 1859 roku)  nakazywały kolejną rozbudowę starego kościoła bądź budowę nowego. Realizacji drugiej wersji podjął się ówczesny proboszcz ks. Ludwik Spohr. Po okresie rozmów, 5 czerwca 1899 podjęto decyzję podpisując stosowne porozumienia między proboszczem a hrabią [[Donnersmarck Guido Henckel von| Hencklem von Donnersmarckiem]] ze Świerklańca. 24 września 1899 położono kamień węgielny pod budowę nowego neogotyckiego kościoła według projektu [[Schneider Ludwik|Ludwiga Schneidera z Gliwic]]. Przez uroczyste zainstalowanie krzyża na wieży 5 listopada 1901 oddano budynek w stanie surowym. W sierpniu następnego roku, przez Nowennę do Serca Pana Jezusa, parafia uroczyście dziękowała za zakończenie budowy nowego kościoła, który także jest pod wezwaniem św. Marcina. Rzut romański kościoła tworzą: nawa gówna, dwie nawy boczne, transept, półokrągłe [[prezbiterium]], wieża, wieżyczka schodowa, dwie prostokątne zakrystie oraz kruchty. Stojący do dzisiaj mur zbudowany z pozostałości materiałów budowlanych okala kościół wraz z jego placem. Wyposażenie kościoła zawiera w sobie wszelkie cechy eklektyzmu charakterystycznego w sztuce sakralnej przełomu XIX i XX wieku. Poświęcenie organów w nowym kościele nastąpiło 24 maja 1906. 13 kwietnia 1902 ks. Spohr poświęcił trzy dzwony (''Jezus'', '' Maryja'', '' Józef''). Dwa z nich - '' Jezus '' i '' Maryja '' zostały 26 lipca 1917 skonfiskowane na cele wojenne. W 1928 roku uzupełniono ten brak przez odlanie dzwonów '' Marcin '' i '' Stanisław''. Niestety w 1942 roku nastąpiła kolejna konfiskata, tym razem wszystkich trzech dzwonów parafialnych. Nowe trzy dzwony (''Jezus'', '' Maryja'', '' Marcin'') poświęcił 1 września 1957  dziekan [[Branny Władysław|ks. Władysław Branny]]. Zarówno wymienione, jak i starszy brązowy dzwonek, ufundowany przez [[Burzyk Antoni|ks. Antoniego Burzyka]], a pochodzący ze starego kościoła  znajdują się w wieży dzwonowej.  W 1911 roku dobudowano do naroża muru otaczającego kościół kapliczkę, zaś w 1931 roku, dzięki funduszom zebranym przez proboszcza [[Twórz Konstanty|ks. Konstantego Twórza]], pokryto ją freskami, otoczono drzewami i kwiatami. Znajdująca się w niej figura modlącego się Pana Jezusa i Anioła podającego Mu kielich goryczy stworzyły z tego miejsca Ogrójec, często spotykane miejsce przy polskich parafiach. Do parafii należą dwa [[Cmentarz|cmentarze]].
  
==Proboszczowie==
*[[ks. Franciszek|ks. Franciszek]]
*[[Czaciński|ks. Czaciński]] (?-1515)
*[[Warkoszowicz Andrzej|ks. Andrzej Warkoszowicz]] (1645-1652)
*[[Plotowski Stanisław|ks. Stanisław Plotowski]] (1652-1669)
*[[Konklicius Jan|ks. Jan Konklicius]] (1669-1690)
*[[Wieczorkowicz Wojciech|ks. Wojciech Wieczorkowicz]] (1691-1695)
*[[Otrębowski Wojciech|ks. Wojciech Otrębowski]] (1695-1733)
*[[Widla Maciej|ks. Maciej Widla]] (1734-1746)
*[[Kucewicz Tomasz|ks. Tomasz Kucewicz]] (1746-1747)
*[[Szramek Jan|ks. Jan Szramek]] (1747-1782)
*[[Parol Józef|ks. Józef Parol]] (1782-1785)
*[[Nyko Piotr|ks. Piotr Nyko]] (1785-1822)
*[[Ducka Michał|ks. Michał Ducka]] (1822-1840)
*[[Bursig Antoni|ks. Antoni Bursig]] (1841-1880)
*[[Thomas Antoni|ks. Antoni Thomas]] (1883-1887)
*[[Wandczoch Ludwik|ks. Ludwik Wandczoch]] (1887-1895)
*[[Spohr Ludwik|ks. Ludwik Spohr]] (1895-1919)
*[[Grochowina August|ks. Augustyn Grochowina]] (1919-1924)
*[[Twórz Konstanty|ks. Konstanty Twórz]] (1924-1951)
*[[Adamczak Franciszek|ks. Franciszek Adamczak]] (1951-1974)
*[[Kowalczyk Arkadiusz|ks. Arkadiusz Kowalczyk]] (1974-1983)
*[[Pohl Antoni|ks. Antoni Pohl]] (1983-1986)
*[[Jaksik Józef|ks. Józef Jaksik]] administrator (1986-1986), proboszcz (1986-1995)
*[[Żak Krzysztof|ks. Krzysztof Żak]] (1995-2021)
*[[Wachowski Dariusz|ks. Dariusz Wachowski]] proboszcz (2021-nadal)

==Bibliografia==
Schematyzm Diecezji Śląskiej 1927, Katowice 1927, s. 93; F. Maroń, Rozwój sieci parafialnej w diecezji katowickiej aż do końca XV w., ŚSHT 1969, t. 2, s. 162; tenże, Proces kształtowania wschodniej granicy biskupstwa wrocławskiego na tle wydarzeń politycznych przełomu XVIII i XIX wieku. Przyczynek do genezy ustaleń bulli "De salute animarum', ŚSHT 1971, t. 4, s. 239-240, 244; J. Myszor, Duszpasterstwo parafialne na Górnym Śląsku w latach 1821-1914, Katowice 1991, s. 8-10; źródło: [http://www.tarnowskiegory.one.pl]; www.kuria.gliwice.pl.; [http://gliwice.gosc.pl/doc_pr/7108511.Zmiany-personalne-wsrod-duchowienstwa] [20.09.2021]

{{Kościoły i parafie diecezji gliwickiej}}
[[Kategoria:Kościoły i parafie diecezji gliwickiej - S|Stare Tarnowice]]
[[Kategoria:Dekanat Stare Tarnowice]]