Parafia św. Barbary w Górze: Różnice pomiędzy wersjami

Z e-ncyklopedia
Nie podano opisu zmian
Nie podano opisu zmian
Linia 1: Linia 1:
==Historia miejscowości==
Miejscowość Góra leży na ziemi pszczyńskiej. Obecnie należy do niej także wioska Zawadka. Nie ma pewnych informacji na temat powstania Góry. Przyjmuje się, że miejscowość swoje początki ma w XIV wieku i została założona na prawie niemieckim. W XV wieku wieś należała do księcia raciborsko-opawskiego Jana II, który 1 stycznia 1432, przekazał ją swemu rycerzowi Piastowi Eyke. W latach 1466-70 Góra i Zawadka należały do rycerza Wańka, który w wyniku konfliktu z księciem pszczyńskim, Wacławem, został ich pozbawiony. Na skutek działań politycznych cała ziemia pszczyńska została odebrania Wacławowi przez króla węgierskiego Macieja Korwina i została włączona do korony węgierskiej. Ostatnim właścicielem Góry został ponownie książę pszczyński Fryderyk Erdmann Anhalt-Coethen, który wieś wydzierżawił. Poprzez przyłączenie Górnego Śląska do Polski, w 1922 roku, ziemię sprzedano chłopom. Jednak po zakończeniu II wojny światowej została ona przejęta przez państwo.
==Kościół św. Barbary i jego wystrój==
Na terenie Góry powstał drewniany kościół filialny należący do [[Parafia św. Klemensa Papieża w Miedźnej|parafii pw. św. Klemensa w Miedźnej]]. Przypuszcza się, że kościół pochodzi z końca XV wieku i został ufundowany przez zamożną rodzinę Brodeckich, która była właścicielem Góry przed 1493 rokiem. Pierwsza źródłowa informacja o kościele pochodzi z 1596 roku.
W latach 1598-1638 w kościele sprawowano nabożeństwa protestanckie. Ze względu fakt, że przez pewien czas kościołem zarządzali kalwini, wystrój wnętrza świątyni był skromny. Nie było w tym czasie mensy ołtarzowej a jedynie wolno stojący stół, na wzór kościołów reformowanych.
W wyniku rekatolizacji, której podjęli się Habsburgowie, kalwini zostali zmuszeni do opuszczenia Góry i całej ziemi pszczyńskiej.
Z akt wizytacyjnych z 1720 roku wynika, że msze święte w filialnym kościele w Górze odprawiano trzy razy do roku: w dzień św. Barbary, w Poniedziałek Wielkanocny i w niedzielę po wspomnieniu św. Mateusza. Akta te wspominają też o drewnianym ołtarzu z obrazem Matki Bożej. Inwentarz z ostatniej dekady XVIII wieku informuje, że w kościele znajdowały się kolejne obrazy: [[Św. Katarzyna Aleksandryjska|św. Katarzyny]], św. Bartłomieja, św. Rocha, Najświętszej Maryi Panny oraz Chrystusa Zbawiciela. W tym czasie wzrosła też częstotliwość odprawianych nabożeństw w ciągu roku.
Po II wojnie światowej w wystrój kościoła nie uległ większym zmianom. W nastawie ołtarza znajdował się obraz z wizerunkiem [[Św. Barbara|św. Barbary]]. Na uroczystość św. Mateusza obraz patronki parafii odsuwano, w wyniku czego ukazywał się, umieszczony za nim, obraz św. Mateusza.
Charakterystyczną cechą dla kościoła w Górze było zamknięcie prezbiterium. Tworzyły je trzy boki oktogonu, na wzór gotyckich murowanych świątyń. To przykład zerwania z prostym zamknięciem, które mają pozostałe drewniane kościoły na ziemi pszczyńskiej z tego okresu. Dookoła kościoła znajdowały się soboty.
==Rozbudowa kościoła i powstanie parafii==
Podczas II wojny światowej mieszkańcy Góry nadal uczestniczyli w mszach świętych w oddalonym o 5 km od Góry kościele św. Klemensa w Miedźnej. Towarzyszyła im jednak chęć posiadania własnego duszpasterza i własnej parafii z rozbudowanym kościołem. 1 stycznia 1943 ustanowiono w Górze lokalię, należącą do parafii Miedźna. Natomiast ze względu na powszechną biedę nie była możliwa do zrealizowana rozbudowa kościoła. Duszpasterstwo prowadził dojeżdżający z Czechowic-Dziedzic [[Chmura Ferdynand|ks. Ferdynand Chmura]], który w Górze odprawiał niedzielną mszę świętą, odprowadzał pogrzeby oraz asystował przy zawieranych związkach małżeńskich.
Z myślą o rozbudowie kościoła w 1946 roku powołano Komitet Rozbudowy Kościoła. Całość prac obejmowała lata 1949-50. Najpierw rozebrano dzwonnicę. Do dotychczasowego kościółka, który obecnie stanowi prezbiterium świątyni, dobudowano wyższą nawę i połączono ją z nową dzwonnicą. Całość otoczono dobudowanymi sobotami. Do prezbiterium od strony północno-wschodniej dobudowano murowaną zakrystię.
Pomalowania rozbudowanego kościoła dokonał artysta malarz Franciszek Krzyż z Oświęcimia, któremu pomagał Jan Bartosiewicz. Wystroili oni wnętrze freskami i ornamentami, a na bocznych ścianach nawy umieścili sylwetki św. Barbary i św. Mateusza. Ołtarz główny pozostał z pierwotnego kościółka w niezmienionej formie. W latach 50. do kościoła wstawiono dwa boczne ołtarze. Na jednym była figura Najświętszego Serca Pana Jezusa, a obok niej mniejsze figurki [[Św. Jadwiga Śląska|św. Jadwigi Śląskiej]] oraz [[Św. Antoni Padewski|św. Antoniego z Padwy]]. Drugi ołtarz był miejscem dla figury Niepokalanego Serca Maryi, drewnianej figurki [[Św. Jan Nepomucen|św. Jana Nepomucena]] i gipsowej św. Józefa. Ambona, konfesjonał i chrzcielnica są dziełem stolarza Walentego Maroszka z Gilowic.
Po rozbudowie kościoła mieszkańcy podjęli starania o budowę probostwa oraz budynku gospodarczego. Całość budowlanego przedsięwzięcia w Górze została ukończona w 1952 roku. Ze względu na wzmożoną w tym czasie walkę z Kościołem, mieszkańcy w obawie przed przejęciem budynków przez państwo, chcieli by na probostwie jak najszybciej zamieszkał duszpasterz. Bp [[Adamski Stanisław|Stanisław Adamski]] skierował do Góry ks. [[Mucha Erwin|Erwina Muchę]], który dotychczas posługiwał w Ogrodzonej pod Cieszynem. Na mocy dekretu z 16 września 1951 Góra została ustanowiona samodzielną placówką duszpasterską zwaną kuracją. Parafię w Górze erygowano 20 grudnia 1957.
==Cmentarz==
Przy kościele znajdował się mały cmentarz. W XVI i XVII wieku chowano na nim dziedziców a zarazem patronów kościoła. Po rekatolizacji pochówków katolickich zaprzestano. Akta wizytacyjne z 1720 roku o cmentarzu nie wspominają, więc prawdopodobnie wówczas na nim nie grzebano. Istnieją domniemania, że od połowy XVIII znów na cmentarzy chowano protestantów. Do 1947 roku mieszkańcy Góry miejsce pochówku mieli na cmentarzu w Miedźnej. Po rozbudowie kościoła cmentarz powiększono, włączając w jego obszar parcelę darowaną przez Antoniego Liberę. Na cmentarzu znajduje się grób. ks. Erwina Muchy oraz polskich żołnierzy, którzy zginęli w wyniku działań wojennych w 1939 roku.
W 1967 roku przykościelny cmentarz zamknięto. Odtąd ludzi grzebano na nowo powstałym cmentarzu komunalnym, nad którym obecnie pieczę sprawuje Gmina Miedźna. Wobec sprzeciwu władz państwowych ks. Mucha wraz z mieszkańcami czynili starania o umieszczenie na cmentarzu komunalnym krzyża. Ostatecznie, bez wiedzy urzędników, krzyż postawiono w nocy przed Uroczystością Wszystkich Świętych 1980 roku.
W wyniku panującej na Śląsku epidemii cholery w Górze, w latach 1845-46, zmarło 49 osób. Pochowano je na uboczu wsi, gdzie następnie postawiono kamienny krzyż. Obecnie znajduje się on na terenie Zawadki, przy ul. Długiej.


== Proboszczowie ==
== Proboszczowie ==
Linia 8: Linia 37:


== Bibliografia ==
== Bibliografia ==
P. Zegrodzki, Życie misyjne w parafii św. Barbary w Górze w latach 1980-2005, Góra 2007; P. Zegrodzki, Organizacje społeczne w parafii św. Barbary w Górze na podstawie Kroniki Parafialnej 1980-2005, Góra 2007.  
P. Zegrodzki, Z dziejów Góry koło Pszczyny, Góra 2009; P. Zegrodzki, Życie misyjne w parafii św. Barbary w Górze w latach 1980-2005, Góra 2007; P. Zegrodzki, Organizacje społeczne w parafii św. Barbary w Górze na podstawie Kroniki Parafialnej 1980-2005, Góra 2007; Katalog archidiecezji katowickiej 2005, Katowice 2005, s. 380-381.


{{Dekanaty}}
{{Dekanaty}}

Wersja z 19:36, 25 lut 2010

Historia miejscowości

Miejscowość Góra leży na ziemi pszczyńskiej. Obecnie należy do niej także wioska Zawadka. Nie ma pewnych informacji na temat powstania Góry. Przyjmuje się, że miejscowość swoje początki ma w XIV wieku i została założona na prawie niemieckim. W XV wieku wieś należała do księcia raciborsko-opawskiego Jana II, który 1 stycznia 1432, przekazał ją swemu rycerzowi Piastowi Eyke. W latach 1466-70 Góra i Zawadka należały do rycerza Wańka, który w wyniku konfliktu z księciem pszczyńskim, Wacławem, został ich pozbawiony. Na skutek działań politycznych cała ziemia pszczyńska została odebrania Wacławowi przez króla węgierskiego Macieja Korwina i została włączona do korony węgierskiej. Ostatnim właścicielem Góry został ponownie książę pszczyński Fryderyk Erdmann Anhalt-Coethen, który wieś wydzierżawił. Poprzez przyłączenie Górnego Śląska do Polski, w 1922 roku, ziemię sprzedano chłopom. Jednak po zakończeniu II wojny światowej została ona przejęta przez państwo.

Kościół św. Barbary i jego wystrój

Na terenie Góry powstał drewniany kościół filialny należący do parafii pw. św. Klemensa w Miedźnej. Przypuszcza się, że kościół pochodzi z końca XV wieku i został ufundowany przez zamożną rodzinę Brodeckich, która była właścicielem Góry przed 1493 rokiem. Pierwsza źródłowa informacja o kościele pochodzi z 1596 roku.

W latach 1598-1638 w kościele sprawowano nabożeństwa protestanckie. Ze względu fakt, że przez pewien czas kościołem zarządzali kalwini, wystrój wnętrza świątyni był skromny. Nie było w tym czasie mensy ołtarzowej a jedynie wolno stojący stół, na wzór kościołów reformowanych. W wyniku rekatolizacji, której podjęli się Habsburgowie, kalwini zostali zmuszeni do opuszczenia Góry i całej ziemi pszczyńskiej.

Z akt wizytacyjnych z 1720 roku wynika, że msze święte w filialnym kościele w Górze odprawiano trzy razy do roku: w dzień św. Barbary, w Poniedziałek Wielkanocny i w niedzielę po wspomnieniu św. Mateusza. Akta te wspominają też o drewnianym ołtarzu z obrazem Matki Bożej. Inwentarz z ostatniej dekady XVIII wieku informuje, że w kościele znajdowały się kolejne obrazy: św. Katarzyny, św. Bartłomieja, św. Rocha, Najświętszej Maryi Panny oraz Chrystusa Zbawiciela. W tym czasie wzrosła też częstotliwość odprawianych nabożeństw w ciągu roku.

Po II wojnie światowej w wystrój kościoła nie uległ większym zmianom. W nastawie ołtarza znajdował się obraz z wizerunkiem św. Barbary. Na uroczystość św. Mateusza obraz patronki parafii odsuwano, w wyniku czego ukazywał się, umieszczony za nim, obraz św. Mateusza. Charakterystyczną cechą dla kościoła w Górze było zamknięcie prezbiterium. Tworzyły je trzy boki oktogonu, na wzór gotyckich murowanych świątyń. To przykład zerwania z prostym zamknięciem, które mają pozostałe drewniane kościoły na ziemi pszczyńskiej z tego okresu. Dookoła kościoła znajdowały się soboty.

Rozbudowa kościoła i powstanie parafii

Podczas II wojny światowej mieszkańcy Góry nadal uczestniczyli w mszach świętych w oddalonym o 5 km od Góry kościele św. Klemensa w Miedźnej. Towarzyszyła im jednak chęć posiadania własnego duszpasterza i własnej parafii z rozbudowanym kościołem. 1 stycznia 1943 ustanowiono w Górze lokalię, należącą do parafii Miedźna. Natomiast ze względu na powszechną biedę nie była możliwa do zrealizowana rozbudowa kościoła. Duszpasterstwo prowadził dojeżdżający z Czechowic-Dziedzic ks. Ferdynand Chmura, który w Górze odprawiał niedzielną mszę świętą, odprowadzał pogrzeby oraz asystował przy zawieranych związkach małżeńskich.

Z myślą o rozbudowie kościoła w 1946 roku powołano Komitet Rozbudowy Kościoła. Całość prac obejmowała lata 1949-50. Najpierw rozebrano dzwonnicę. Do dotychczasowego kościółka, który obecnie stanowi prezbiterium świątyni, dobudowano wyższą nawę i połączono ją z nową dzwonnicą. Całość otoczono dobudowanymi sobotami. Do prezbiterium od strony północno-wschodniej dobudowano murowaną zakrystię.

Pomalowania rozbudowanego kościoła dokonał artysta malarz Franciszek Krzyż z Oświęcimia, któremu pomagał Jan Bartosiewicz. Wystroili oni wnętrze freskami i ornamentami, a na bocznych ścianach nawy umieścili sylwetki św. Barbary i św. Mateusza. Ołtarz główny pozostał z pierwotnego kościółka w niezmienionej formie. W latach 50. do kościoła wstawiono dwa boczne ołtarze. Na jednym była figura Najświętszego Serca Pana Jezusa, a obok niej mniejsze figurki św. Jadwigi Śląskiej oraz św. Antoniego z Padwy. Drugi ołtarz był miejscem dla figury Niepokalanego Serca Maryi, drewnianej figurki św. Jana Nepomucena i gipsowej św. Józefa. Ambona, konfesjonał i chrzcielnica są dziełem stolarza Walentego Maroszka z Gilowic.

Po rozbudowie kościoła mieszkańcy podjęli starania o budowę probostwa oraz budynku gospodarczego. Całość budowlanego przedsięwzięcia w Górze została ukończona w 1952 roku. Ze względu na wzmożoną w tym czasie walkę z Kościołem, mieszkańcy w obawie przed przejęciem budynków przez państwo, chcieli by na probostwie jak najszybciej zamieszkał duszpasterz. Bp Stanisław Adamski skierował do Góry ks. Erwina Muchę, który dotychczas posługiwał w Ogrodzonej pod Cieszynem. Na mocy dekretu z 16 września 1951 Góra została ustanowiona samodzielną placówką duszpasterską zwaną kuracją. Parafię w Górze erygowano 20 grudnia 1957.

Cmentarz

Przy kościele znajdował się mały cmentarz. W XVI i XVII wieku chowano na nim dziedziców a zarazem patronów kościoła. Po rekatolizacji pochówków katolickich zaprzestano. Akta wizytacyjne z 1720 roku o cmentarzu nie wspominają, więc prawdopodobnie wówczas na nim nie grzebano. Istnieją domniemania, że od połowy XVIII znów na cmentarzy chowano protestantów. Do 1947 roku mieszkańcy Góry miejsce pochówku mieli na cmentarzu w Miedźnej. Po rozbudowie kościoła cmentarz powiększono, włączając w jego obszar parcelę darowaną przez Antoniego Liberę. Na cmentarzu znajduje się grób. ks. Erwina Muchy oraz polskich żołnierzy, którzy zginęli w wyniku działań wojennych w 1939 roku.

W 1967 roku przykościelny cmentarz zamknięto. Odtąd ludzi grzebano na nowo powstałym cmentarzu komunalnym, nad którym obecnie pieczę sprawuje Gmina Miedźna. Wobec sprzeciwu władz państwowych ks. Mucha wraz z mieszkańcami czynili starania o umieszczenie na cmentarzu komunalnym krzyża. Ostatecznie, bez wiedzy urzędników, krzyż postawiono w nocy przed Uroczystością Wszystkich Świętych 1980 roku.

W wyniku panującej na Śląsku epidemii cholery w Górze, w latach 1845-46, zmarło 49 osób. Pochowano je na uboczu wsi, gdzie następnie postawiono kamienny krzyż. Obecnie znajduje się on na terenie Zawadki, przy ul. Długiej.

Proboszczowie

Bibliografia

P. Zegrodzki, Z dziejów Góry koło Pszczyny, Góra 2009; P. Zegrodzki, Życie misyjne w parafii św. Barbary w Górze w latach 1980-2005, Góra 2007; P. Zegrodzki, Organizacje społeczne w parafii św. Barbary w Górze na podstawie Kroniki Parafialnej 1980-2005, Góra 2007; Katalog archidiecezji katowickiej 2005, Katowice 2005, s. 380-381.