Parafia św. Barbary w Chorzowie

Nowa parafia w Królewskiej Hucie

Kościół św. Barbary to najstarszy kościół katolicki kolonii Królewska Huta, obecnie miasta Chorzowa. Od 1844 roku w Królewskiej Hucie przy ul. Bytomskiej istniał kościół protestancki, nie było jednak kościoła katolickiego. W 1849 roku delegacja górników i hutników na dworcu kolejowym w Świętochłowicach poprosiła powracającego z uroczystości konsekracyjnej w Piekarach kard. Melchiora Diepenbrocka o zezwolenie na budowę kościoła katolickiego w Królewskiej Hucie. 31 sierpnia 1851 poświęcono kamień węgielny, a 21 listopada 1852 ks. kan. Alojzy Ficek poświęcił nowo wybudowany kościół.

Kościół wówczas był jednonawowy z ramionami poprzecznymi w kształcie krzyża i miał około 30 metrów. Do jego budowy użyto ciosanego piaskowca. W 1852 roku pierwszym administratorem parafii został ustanowiony ks. Jan Kleinert. Pierwotny wygląd kościoła św. Barbary różnił się od tego, który możemy podziwiać dzisiaj. Pierwszy mianowany proboszcz parafii ks. Edward Deloch w 1861 roku postawił w prezbiterium ołtarz z obrazem św. Barbary, a w 1863 roku zakupił zegar na wieżę kościoła. W ciągu kolejnych lat kościół stopniowo rozbudowywano aż do 1894 roku. Wtedy to nastąpiła gruntowana przebudowa, której wynikiem jest istniejący do dzisiaj kształt kościoła – jego bryła, rzut oraz wnętrze. Autorem projektu ostatniej przebudowy kościoła był Paweł Jackisch (1825-1913).

Pierwotny kościół parafii św. Barbary to część dzisiejszej nawy głównej do zachodniego przęsła transeptu. Prawdopodobnie był on niższy od kościoła dzisiaj istniejącego. Staraniem ówczesnego administratora parafii ks. Roberta Uherka w 1859 roku dobudowano do niego wieżę – kwadratową, z górą wieloboczną nakrytą hełmem stożkowym. W latach 1876-1877 w czasie następnej rozbudowy poszerzono kościół o dwie kaplice od strony cmentarza, tworząc w ten sposób rodzaj nawy bocznej. Kościół św. Barbary należy do budowli eklektycznych stylistycznie, tzn. jest kościołem neogotyckim z elementami neoromańskimi.

Obraz św. Barbary z ołtarza głównego pochodzi z kopalni "Król". Znajdujące się w ołtarzu głównym obrazy boczne św. Józefa i św. Floriana namalował Ferdinand Winter.

Kaplica Krzyża Świętego

Nie jest znana geneza powstania kaplicy Cudownego Krzyża w kościele parafialnym. Jedna z wersji potwierdzana przez najstarszych parafian zakłada, że może wiązać się to z wydarzeniem przypisywanym stygmatyczce Teresa Neumann z Konnersreuth, która zaleciła w czasie II wojny światowej wysyłanie rannych żołnierzy do Cudownego Krzyża w kościele św. Barbary w Królewskiej Hucie.

Projekt witrażu z aniołami wykonał Stefan Matejko (1871-1933), bratanek Jana, pełniący przez wiele lat obowiązki kierownika Krakowskiego Zakładu Witrażów i Mozaiki Żeleńskiego, w którym też witraż został wykonany w 1932 roku.

W latach pracy ks. Norberta Sklarka kościół został poddany gruntownemu remontowi. Polichromię zaprojektował i wykonał artysta malarz Witold Pałka z Katowic w 1989 roku. Witraże w prezbiterium oraz wystrój kaplicy św. Krzyża zaprojektował artysta plastyk Wiktor Ostrzołek. W 2006 roku została oczyszczona i poddana konserwacji wieża kościoła, a w latach 2007-2008 oczyszczono i poddano konserwacji elewację kościoła.

Ks. proboszcz Józef Gawlina - Biskupem Polowym WP

11 lutego 1933 decyzją ówczesnego papieża Piusa XI proboszcz Józef Gawlina został mianowany biskupem polowym Wojska Polskiego. Konsekracja odbyła się w kościele św. Barbary w Królewskiej Hucie 19 marca 1933 w obecności licznie zebranego duchowieństwa oraz władz wojskowych. Sakry biskupiej dokonał prymas kard. August Hlond, a współkonsekratorami byli biskupi Wincenty Tymieniecki oraz Stanisław Adamski. W uroczystości wzięli udział m. in. generałowie: Kazimierz Sosnkowski, Józef Zając oraz Tadeusz Kasprzycki. Wydarzenie to zostało uwiecznione na drzwiach do zakrystii w prezbiterium kościoła. Parafia posiada relikwie Krzyża Świętego potwierdzone dokumentem papieskim oraz inne relikwie, m. in. św. Stanisława Kostki, św. Teresy z Lisieux oraz św. Alojzego Gonzagi.

Patrz również:

• Klasztor ss. Boromeuszek
• Sierociniec

Proboszczowie

• ks. Jan Kleinert administrator (1852-1853)
• ks. Robert Uherek administrator (1853-1860)
• ks. Edward Deloch (1860-1883)
• ks. Paweł Łukaszczyk administrator (1883-1886), proboszcz (1886-1905)
• ks. Emanuel Zielonkowski administrator (1905-1911)
• ks. Alojzy Reiff (1911-1922)
• ks. Ludwik Wojciech (1922-1931)
• ks. Józef Gawlina (1931-1933)
• ks. Jan Brandys (1933-1963)
• ks. Wilhelm Ochman substytut (1945-1963), proboszcz (1963-1970)
• ks. Norbert Sklarek adiutor (1969-1970), proboszcz (1970-1995)
• ks. Stanisław Juraszek proboszcz (1995-2005)
• ks. Zygmunt Błaszczok (2005-nadal)

Bibliografia

J. Chrząszcz, Historia Parafii świętej Barbary w Królewskiej Hucie [Chorzów] na Górnym Śląsku z powodu 50–letniego Jubileuszu, Królewska Huta 1902; Z dziejów parafii św. Barbary w Chorzowie, red. J. Myszor, Chorzów 1998; I. Kozina, Architektura sakralna Chorzowa na łamach „Zentralblatt der Bauverwaltung“, [w:] Kultura i obyczajowość mieszkańców Chorzowa w XIX i XX wieku, red. J. Kurek, Chorzów 2001, s. 65-84; Straty wojenne. Zabytkowe dzwony utracone w latach 1939-1945 w granicach Polski po 1945, t. 3 Województwo Śląskie, cz. 1 diecezja katowicka wraz z częścią diecezji częstochowskiej, opr. P. Nadolski, Katowice 2008, s. 98; Strona Internetowa parafii.