Parafia św. Augustyna w Lipinach

Z e-ncyklopedia
Wersja z dnia 22:14, 28 sie 2020 autorstwa Mira (dyskusja | edycje) (dr)
(różn.) ← poprzednia wersja | przejdź do aktualnej wersji (różn.) | następna wersja → (różn.)
Lipiny Augustyn1.jpg
św. Augustyn
Pieta
Lipiny witraz1.jpg
grób ks. J. Michalskiego

Historia

Osada w Lipinach, należąca do gminy dworskiej Chropaczów, powstała wraz z rozwojem na jej terenach hutnictwa cynkowego i górnictwa węglowego. Od chwili założenia osady mieszkańcy wyznania katolickiego należeli do parafii Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Bytomiu, a po utworzeniu w 1852 roku parafii św. Barbary w Królewskiej Hucie (dzisiejszy Chorzów) Lipiny przyłączono do tejże wspólnoty kościelnej. Znaczna odległość, fatalny stan dróg oraz warunki pracy, które uniemożliwiały mieszkańcom Lipin regularne uczestnictwo w Mszach świętych i nabożeństwach spowodowały, że parafianie z Lipin i pobliskiego Chropaczowa zwrócili się z prośbą do proboszcza ks. Edwarda Delocha o wybudowanie w Lipinach kościoła.

Ks. Edward Deloch, wykorzystując dogodny moment przy okazji budowy w Lipinach pierwszej 7-klasowej szkoły elementarnej dla dzieci robotników hut cynku, wystąpił do dyrektora generalnego Śląskiej Spółki Akcyjnej dla Górnictwa Hut Cynku, Augusta Schmiedera, o urządzenie w budynku szkolnym kaplicy do nabożeństw. Wniosek został rozpatrzony pomyślnie i z wydzielonej specjalnie sali zostało utworzone oratorium-kaplica, w której we wszystkie niedziele miały być odprawiane Msze święte. 2 lutego 1862 oratorium zostało poświęcone i oddane do użytku. Wielkie zasługi dla parafii oddały także sprowadzone z Trzebnicy w 1862 roku siostry boromeuszki, które zajmowały się pielęgnowaniem chorych robotników, szczególnie w okresie epidemii cholery w 1874 roku, a w latach następnych epidemii ospy i duru brzusznego. 19 czerwca 1866 siostry wraz z proboszczem ks. Józefem Michalskim powołały do życia Stowarzyszenia Miłosierdzia Wincentego à Paulo pw. św. Elżbiety, które przez cały okres swojego istnienia niosło pomoc potrzebującym parafianom z Lipin i okolic.

Powstanie parafii

W 1869 roku powstał projekt odłączenia Lipin i Chropaczowa od parafii św. Barbary. Tłumaczono to zwiększającą się liczbą ludności, której oratorium nie mogło już pomieścić. Ks. Edward Deloch wystąpił więc 16 stycznia 1869 z wnioskiem do Augusta Schmiedera i pełnomocników Hutniczej Spółki Brackiej o wybudowanie w Lipinach kościoła i budynku przeznaczonego na probostwo. Wspólnie ustalono, że najpierw zostaną zakupione cztery położone obok siebie parcele, które należały do mieszkańców Chropaczowa. August Schmieder nabył trzy parcele, ks. Deloch natomiast z własnych funduszy zakupił jedną, którą ofiarował kościołowi.

Budowa kościoła rozpoczęła się w 1871 roku i 3 lipca tegoż roku odbyła się uroczystość złożenia i poświęcenia kamienia węgielnego. Budowa kościoła postępowała szybko i sprawnie aż do marca 1872 roku, kiedy to wyczerpały się fundusze. Tutaj swoją pomoc i zaangażowanie okazał po raz kolejny August Schmieder, który uparcie dążył do celu, mimo iż sam był wyznania ewangelickiego. W marcu 1872 roku zamówiono dla kościoła 4 dzwony brązowe, które 30 czerwca 1872 z upoważnienia bpa Heinricha Förstera zostały poświęcone przez ks. Delocha. Niespełna miesiąc później, 24 lipca 1872 nastąpiło poświęcenie kościoła, którego patronem został św. Augustyn. Na stanowisko kuratusa powołano do Lipin ks. Józefa Michalskiego , który rozpoczął swoją pracę duszpasterską przy nowym kościele 6 czerwca 1872. Kurację lipińską włączono do dekanatu mysłowickiego.

Dokumenty znalezione w wieży kościoła przy okazji remontu w listopadzie 1900 roku wymieniają jako budowniczego kościoła generalnego dyrektora Schmiedera, nie mówią niestety nic na temat nazwiska projektanta ani architektury kościoła. Koszty budowy i wyposażenia kościoła pokryte zostały w przeważającej części przez Hutniczą Spółkę Bracką oraz Dyrekcję Śląskiej Spółki Akcyjnej dla Górnictwa i Hut Cynkowych. Kościół nie został jednak wybudowany w tych rozmiarach, w jakich widzimy go dzisiaj. Brak było bocznych naw, kaplicy różańcowej, grobowca, konfesjonału, obecnego głównego wejścia na chór i innych, co wykonane zostało dopiero w latach późniejszych. W swych pierwotnych wymiarach kościół mógł pomieścić około 1500 wiernych i miał 15,9 m szerokości i 18 m długości.

18 stycznia 1873 wikariat generalny wrocławski wystąpił do rejencji w Opolu z wnioskiem o ustanowienie w Lipinach samodzielnej parafii i oddzielenia jej od macierzystej parafii św. Barbary w Królewskiej Hucie. Wniosek ten nie został przyjęty, ponieważ sprawa natrafiła na trudności związane z tzw. walką kulturną. W 1888 roku zarząd kościelny ponowił prośbę o erygowanie parafii, które ostatecznie nastąpiło 21 września 1888 w czasie konsekracji kościoła św. Augustyna przez bpa Georga Koppa.

Kościół wybudowany jest w stylu neogotyckim na rzucie krzyża łacińskiego. Jest trójnawowy, halowy, wszystkie nawy są więc tej samej wysokości i mają wspólny system oświetlenia. Transept jest dwunawowy i tworzy wyraźnie czytelne na zewnątrz ramiona, równie wysokie jak korpus nawowy. Do tej podstawowej bryły przylegają: od wschodu – płytkie, prostokątne, zamknięte wielobocznie, flankowane prezbiterium; od południa i północy zakrystie i kaplica; po zachodniej stronie transeptu odpowiadają im kruchta i wieloboczna kaplica. Całą bryłę od zachodu zamyka kwadratowa wieża. Elewacje kościoła wykonane są z cegły, dzisiaj jednolicie ciemnoszarej. Jedyną zwracającą uwagę dekoracją kościoła jest kamienny portal główny w przyziemiu wieży. Jest to, kontrastująca kolorystycznie z resztą kościoła, okazała konstrukcja zwieńczona dwiema rzeźbami św. Floriana i św. Jana Nepomucena. Wnętrze kościoła zdobią witraże, z których kilka w nawie bocznej jest projektu Adama Bunscha. Elementem wyróżniającym lipiński kościół spośród innych neogotyckich kościołów Świętochłowic są sklepienia krzyżowo-żebrowe, żebrowe i kryształowe, którymi przykryto całe wnętrze, wszystkie przestrzenie kościoła. Współczesne wnętrze kościoła projektowali artyści plastycy Sławomir Oleszczuk i Wiktor Ostrzołek.

Kapliczki i krzyże przydrożne

Proboszczowie

Bibliografia

Dekret dotyczący zmiany granic parafii Lipiny-Piaśniki, WD 1947, nr 5, s. 125; A. Czarnynonga, Kronika rzymskokatolickiej gminy parafialnej w Lipinach Śląskich 1872-1972; Rocznik Świętochłowicki t. 2, red. J. Myszora, Świętochłowice 2000; Lipiny 1802-2002. Zarys dziejów osady, gminy, dzielnicy, Katowice 2002; M. Piegza, Z dziejów kościoła i parafii św. Augustyna w Lipinach, Świętochłowice 2007; Straty wojenne. Zabytkowe dzwony utracone w latach 1939-1945 w granicach Polski po 1945, Tt 3 Województwo Śląskie, cz. 1 diecezja katowicka wraz z częścią diecezji częstochowskiej, opr. P. Nadolski, Katowice 2008, s. 182.

p • d • e
Organizacja Kościoła na Górnym Śląsku
Źródło: „https://silesia.edu.pl/index.php?title=Parafia_św._Augustyna_w_Lipinach&oldid=91586”