Parafia św. Antoniego z Padwy w Chorzowie

W okresie międzywojennym kościół pod wezwaniem świętej Jadwigi nie był już w stanie pomieścić wiernych, dlatego ówczesny proboszcz – ks. Jan Gajda powziął zamiar budowy nowej świątyni. Budowniczym kościoła i w domyśle pierwszym proboszczem został mianowany ks. Józef Knosała, który do tej pory pełnił obowiązki wikariusza w parafii św. Jadwigi. Parafia już posiadała grunt położony między ulicami Kopernika, Kilińskiego i Zjednoczenia, który wykupił w 1913 roku ks. prałat Franciszek Tylla. Budowa kościoła ruszyła w 1930 roku, zaś kamień węgielny poświęcony został 28 czerwca 1931 przez biskupa Stanisława Adamskiego. Za patrona nowej świątyni ogłoszono św. Antoniego, patrona i orędownika ubogich, gdyż kościół budowano w czasach kryzysu ekonomicznego, który nie ominął i Chorzowa.

Projektem kościoła zajął się Adam Ballenstedt, słynny architekt z Poznania. Jednak szybko okazało się, że pierwotny projekt przekracza możliwości finansowe parafii. Stworzono więc nowy projekt, według którego rozpoczęto prace budowlane, prowadzone przez firmę Alfreda Poksa i Stefana Muchy. Kościół został zbudowany na konstrukcji żelbetowej z wysokogatunkowej cegły. Nad głównym wejściem, które zostało przyozdobione trójdzielnym portykiem, umieszczono wielki krzyż z piaskowca, wyrzeźbiony przez artystę z Rzymu. W projekcie Ballenstedta kościół miał być otynkowany, jednakże zadłużenie Kościoła oraz późniejsze analizy techniczne, stwierdzające oryginalność stylu spowodowały, iż elewacja kościoła w całości pozostała ceglana. Wnętrze kościoła, wbrew surowości zewnętrznych ścian, według projektu, miało być delikatne oraz rytmiczne. Ballenstedt zafascynowany architekturą gotycką, nadał wysokim oknom i portalom bocznych wejść ostrołukowe zakończenia. W prezbiterium wybudowano ołtarz, który przedstawia „kazanie świętego Antoniego”, a którego autorem jest Bogusław Langmann z Krakowa. Na centralnym miejscu umieszczono figurę świętego Antoniego, a po prawej jego stronie usytuowano niewiastę śląską, symbolizującą pobożność ludu Górnego Śląska, następnie niewiastę w czepcu słuchającą Słowa Bożego, zaś na końcu umieszczono hutnika z młotem w ręce. Po lewej natomiast stronie ustawiono figury: towarzysza podróży świętego Antoniego, siostry zakonnej (szarytki) oznaczającej charytatywny wymiar kościoła oraz zakonnika, który krytycznie przysłuchuje się kazaniu.

Uroczystość poświęcenia kamienia węgielnego odbyła się 28 czerwca 1931, w tym samym roku świątynia została pokryta dachem, a na wiosnę 1932 roku rozpoczęto budowanie plebanii. Dnia 1 lipca 1932 poświęcono pierwszy dzwon o imieniu "Magdalenka". We wnętrzu, w prezbiterium zbudowano ołtarz poświęcony patronowi kościoła, który przedstawia "kazanie św. Antoniego". Niestety ołtarz nie zachował się w pierwotnej formie. Zdemontowano szereg jego elementów, redukując jednocześnie liczbę figur. Dziś pozostały: św. Antoni, jego towarzysz podróży, siostra szarytka i Ślązaczka. Uroczystość poświęcenia kościoła odbyła się 9 września 1934. Kościół konsekrował bp Stanisław Adamski.

W parafii działa Klub Pomocy Koleżeńskiej dla Bezrobotnych „Praca”, gdzie są organizowane liczne kursy, szkolenia oraz wszelkiego rodzaju niezbędna pomoc dla osób, dotkniętych zjawiskiem bezrobocia. Działa również ochronka dla dzieci, powołana do życia przez Legion Maryi. Codziennie przy probostwie jest wydawane jedzenie dla osób bezdomnych. Do niedawna na terenie parafii funkcjonował także prowadzony przez siostry Boromeuszki Dom Pomocy Społecznej. Jednak parafia świętego Antoniego to nie tylko prężny ośrodek życia religijnego, o czym świadczą liczne działające grupy jak m.in. Odnowa w Duchu Świętym, Oaza rodzin oraz Oaza młodzieżowa, Legion Maryi, Apostolstwo Dobrej Śmierci, III zakon franciszkański, Arcybractwo Najświętszego Serca Pana Jezusa, Róże Różańcowe, Akcja Katolicka, Klub Seniora, Dzieci Maryi, Ministranci czy popularny zespół dziecięcy „Boże Nutki”, ale to także ośrodek życia kulturowego. Kościół św. Antoniego był gospodarzem III Ogólnopolskiego Festiwalu Piosenki Religijnej, gdzie gościem był również ówczesny arcybiskup krakowski – kardynał Karol Wojtyła. Oprócz tego w kościele są organizowane koncerty (jak np. koncerty zespołu „Śląsk” czy parafialnego chóru Seraf, który istnieje od 1935 roku), a także liczne wystawy i wykłady organizowane przez tutejszą Akcję Katolicką. Dużą popularnością cieszyły się także noworoczne msze święte sprawowane przez biskupa Bednorza, gdzie podczas homilii poruszał on bieżące problemy społeczne, a także relacjonował przebieg Soboru Watykańskiego II. Sporą popularnością cieszy się również gazetka parafialna: „Głos świętego Antoniego”. Przy parafii od 2007 roku działa także Biblioteka Miejska.

Od 1940 roku przy kościele swój klasztor posiada Zgromadzenie Sióstr Służebniczek, założone przez bł. Edmunda Bojanowskiego. Siostry z tego zgromadzenia posługują m.in. w zakrystii, kancelarii oraz katechizują w przedszkolu i gimnazjum. Wspólnota parafialna świętego Antoniego na przestrzeni tych kilkudziesięciu lat istnienia cieszyła się licznymi powołaniami kapłańskimi i zakonnymi. Z terenów parafii (choć wtedy jeszcze formalnie parafia nie istniała) pochodzi bł. O. Ludwik Mzyk, męczennik z okresu II wojny światowej, wyniesiony na ołtarze przez Jana Pawła II.

Proboszczowie

• ks. Stanisław Maśliński kuratus (1935-1945)
• ks. Józef Kempiński administrator (1945-1957), proboszcz (1957-1975)
• ks. Jan Skutela (1975-2000)
• ks. Marian Jaromin (2000-nadal)

Bibliografia

J. Pawliczek, Katalog Archidiecezji Katowickiej 2005 cz. II: Dekanaty i parafie, Drukarnia Archidiecezjalna, Katowice 2005; J. Dziadek-Wilk, Z dziejów Kościoła i Parafii św. Antoniego w Chorzowie 1934-2004, Chorzów 2005; J. Drabina, Historia Chorzowa od 1868 do 1945 roku, Chorzów 1995; R. Szopa, Witraże u św. Antoniego, artykuł w „Wspólny Chorzów” numer 4/2001; Kronika Parafii św. Antoniego.