Parafia św. Anny w Zabrzu

Parafia św. Anny w Zabrzu

Powstanie Zabrza jest związane z osadnictwem na tych terenach w drugiej połowie XIII wieku. Pierwsza wzmianka o osadzie została zamieszczona w Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis spisanej ok. 1290-1305 roku. Tam, w „Registrum Ujazdense” zostały spisane wsie należące do „prokuracji ujazdowskiej”. Nazwa miasta pochodzi z połączenia dwóch wyrazów: „za” oraz „debrze” i oznacza okolicę „za dołem”, „za doliną”.

Początki parafii są związane ze zwiększającą się liczbą ludności w parafii św. Andrzeja. W tej sytuacji Rada Parafialna skierowała prośbę do kurii wrocławskiej o wyrażenie opinii dotyczącej budowy nowego kościoła w Zabrzu. Ówczesny biskup wrocławski kard. Georg Kopp przychylnie odniósł się do wniosku wspomnianego gremium. Kościół zaprojektowali Ervin Blau z Bytomia, Królewski Powiatowy Radca Budowlany oraz architekt Emil Stahl. W maju 1897 roku otrzymano zgodę na budowę.

Kamień węgielny został poświęcony 6 września 1897. Fundusze na budowę pozyskiwano ze zbiórek przeprowadzanych w dniu wypłaty w placówkach kopalnianych, a także dzięki dużej hojności miejscowej ludności. Otrzymano także dotacje z kurii wrocławskiej i Funduszu Wolnych Kuksów. Jesienią 1899 roku kościół był gotowy w stanie surowym. W grudniu tegoż roku umocowano na wieży krzyż oraz w dzwonnicy zamontowano 4 dzwony noszące imiona: Anna, Leon, Jerzy oraz Henryk. W 1917 roku zostały one przetopione na armaty. W 1900 roku ostatecznie ukończono wystrój wnętrza.

W kościele ustawiono 3 ołtarze - główny i dwa boczne - ławki, ambonę, chrzcielnicę i 4 konfesjonały. Budowla ma 58 m długości; 20 m szerokości i 17 m wysokości. Trzynawowy kościół został zbudowany na planie krzyża rzymskiego, posiada sklepienie krzyżowo-żebrowe z emporami nad bocznymi nawami i poprzecznymi ramionami krzyża. Do jego wnętrza prowadzi 7 bram. Na chórze znajdują się 49-głosowe organy piszczałkowe opus 557 z 1900 roku, które zostały wykonane przez firmę „Schlag & Söhne” ze Świdnicy. Architektonicznie budowla przedstawia wpływy stylu romańskiego, połączonego z elementami stylu gotyckiego.

Konsekracji kościoła 9 października 1900 dokonał kard. Kopp. 1 sierpnia 1905 poświęcono cmentarz, zaś 11 grudnia tegoż roku erygowano parafię. Od początku wspólnota była dwujęzyczna. Msze św. i nabożeństwa odprawiano w języku polskim i niemieckim. Pierwszym proboszczem nowo powstałej parafii został ks. Jana Peschke. Jego pierwszą decyzją było wydzielenie terenu przyparafialnego pod budowę probostwa, domu parafialnego oraz klasztoru sióstr służebniczek. W tym klasztorze siostry prowadziły przychodnię oraz przedszkole dla dzieci.

Podczas I i II wojny światowej kościół i probostwo nie doznały większych szkód. Po wojnie kościół parafialny był kilkakrotnie malowany. W 1985 roku administrację parafii przejął ks. Józef Kusche. Za jego proboszczowania wykonano wiele gruntownych remontów. Do najbardziej znaczących należą: wymiana znacznej części posadzki, nawy oraz prezbiterium z nowym marmurowym ołtarzem, którego konsekrował bp Jan Wieczorek 6 grudnia 1998. Przeprowadzono także gruntowny remont dachu oraz zainstalowano oświecenie frontu kościoła. 17 listopada 2010 organy zostały wpisane do rejestru zabytków ruchomych województwa śląskiego. Remont organów został wykonany w 2010 roku przez mgr inż. Henryka Hobera z Olesna.

Na terenie parafii znajdują się dwie kaplice: pw. Trójcy Świętej w domu parafialnym (ul. 3 Maja 18) oraz pw. Matki Bożej Bolesnej w Klinice Akademii Medycznej (ul. 3 Maja 13).

Bractwa i stowarzyszenia

Na terenie parafii działają grupy i stowarzyszenia:

• Ruch Światło-Życie
• Odnowa w Duchu Świętym; grupa „Misericordia”
• Chór parafialny
• Schola Dziecięca
• Śląska Szkoła Ikonograficzna
• Szafarze Nadzwyczajni Komunii Świętej
• Ministranci
• Grupa AA
• Grupa Szensztat
• Parafialny Zespół Charytatywny Caritas
• Ochronka św. Marcina
• Klub Inteligencji Katolickiej
• Dzieci Maryi
• Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży

Proboszczowie

• ks. Jan Peschka (1904 – 1938)
• ks. Franciszek Pieruszka (1938 –1954) (1957 – 1986)
• ks. Józef Kusche ( administrator 1985, 1986-2012)
• ks. Grzegorz Skop ( 2012 – nadal)

Bibliografia

J. Kusche, 110 lat św. Anny w Zabrzu, Zabrze 2010.