Palarczyk Franciszek

Z e-ncyklopedia

Palarczyk Franciszek (1887-1961)

PalarczykFranciszek11.jpg

Urodził się 26 sierpnia 1887 w Baranowicach w rodzinie Józefa, dzierżawcy majątku ziemskiego i Katarzyny z d. Turocha. Po ukończeniu szkoły ludowej w Baranowicach przez 2 lata uczęszczał do gimnazjum w Pszczynie, potem w Gliwicach. Ukończył je 16 marca 1909. Od 27 kwietnia 1909 do 10 czerwca 1912 studiował na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Wrocławskiego i należał do tajnych organizacji akademickich młodzieży polskiej ze Śląska. 21 czerwca 1913 przyjął święcenia kapłańskie.

Następnie był wikarym w Bielszowicach (od 4 października 1913), Krapkowicach w powiecie opolskim (od 16 marca 1914) i w Lipinach (od 12 czerwca 1915). Od 24 sierpnia do 28 września 1917 uczestniczył w kursie seminaryjnym w Mysłowicach. Zdecydowanie polskie nastawienie i jego działalność plebiscytowa na rzecz przyłączenia Górnego Śląska do Polski ściągnęły nań różne przykrości i przysporzyły mu wrogów. Z tego powodu przeniesiono go do parafii w Szobiszowicach, jednak w wyniku petycji podpisanych przez organizacje polskie i polskich parafian z Lipin kuria wrocławska zgodziła się na jego powrót. Od lutego 1921 roku kierował tam 300-osobowym Towarzystwem Oświaty na Górnym Śląsku im. św. Jacka. Był też kapelanem powstańczym.

Już po podziale Górnego Śląska (1922) kilkakrotnie usiłował uzyskać zgodę Administracji Apostolskiej dla Polskiego Śląska na pozostanie w Lipinach w charakterze proboszcza, został jednak skierowany w 1924 roku do Radlina z zadaniem utworzenia nowej parafii w Biertułtowach. W uznaniu dotychczasowych osiągnięć w pracy duszpasterskiej w trudnych warunkach, otrzymał 10 grudnia 1924, jeszcze przed ukończeniem budowy kościoła w Biertułtowach, nominację na proboszcza. Nowo wybudowany kościół pw. Wniebowzięcia NMP oddał do użytku wiernym w 1928 roku. Był odznaczony Złotym Krzyżem Pro Ecclesia et Pontifice (1930).

Krytycznie odnosił się do faktu penetracji kapitału niemieckiego w Rybnickim Gwarectwie Węglowym, zwłaszcza w latach 30., kiedy to pogarszała się sytuacja materialna robotników. Po wybuchu II wojny światowej, 9 listopada 1939 został aresztowany przez gestapo. Więziono go w Wodzisławiu Śląskim i Rybniku. Po zwolnieniu, 15 marca 1940 zabroniono mu powrotu do parafii. Przebywał więc w Rybniku, a po otrzymaniu nakazu wysiedlenia katowicki wikariusz generalny skierował go do diecezji krakowskiej (15 sierpnia 1940). Do końca wojny mieszkał u chłopa w Zalasowej, a potem wrócił na probostwo w Biertułtowach.

Wobec przedłużającego się pobytu za granicą przedwojennego dziekana dekanatu rybnickiego, ks. Tomasza Reginka, został tymczasowo dziekanem (14 sierpnia 1946). Z godności tej zrezygnował 23 grudnia 1954, ale wikariusz kapitulny, ks. J. Piskorz, mianował go dziekanem honorowym, a 27 października 1955, z okazji konsekracji katedry w Katowicach, radcą duchownym. Kilka dni przed powrotem biskupów katowickich z wygnania został 25 października 1956 kanonikiem honorowym Kapituły Katedralnej. Było to wyrazem uznania dla ofiarności jego parafii na rzecz budowy katedry w Katowicach. W ostatnich latach życia często chorował, w związku z czym funkcje administracyjne w parafii sprawowali wikarzy. Zmarł 24 lutego 1961 w Biertułtowach i tam go pochowano.

Bibliografia

AAKat, Akta personalne ks. Franciszka Palarczyka; RAA 1923, nr 9, s. 42; 1924, nr 18, s. 88; 1924, nr 20, s. 97; 1925, nr 22, s. 116; 1925, nr 28, s. 156; Schematismus (1913-1922); Schematyzm (1929-1955); EPK, s. 275; Gwóźdź, Udział duchowieństwa, s. 192, 205, 208; Martyrologium, s. 198; Myszor, Historia diecezji, s. 57, 98; Represje wobec duchowieństwa, s. 16, 58, 69, 261; L. Smołka, Palarczyk Franciszek (hasło), [w:] Słownik biograficzny, s. 309; F. Szymiczek, Stowarzyszenia, s. 201; WD 1930, nr 2, s. 48; 1955, nr 1-2, s. 16.