Pałac w Krowiarkach

Miejscowość po raz pierwszy - jako Krawarz - była wzmiankowana w źródłach w 1223 roku. W XVI wieku osada stanowiła własność Jana Tracha, potem zaś Kaspra Wyskoty z Wodnik. Od 1554 roku wieś znajdowała się w rękach rodziny von Bees, która w 1678 roku na terenie dominium postawiła drewniany dwór. W jego miejsce w latach 1825-1826 Jan Maurycy von Strachwitz rozpoczął wznoszenie pałacu, budowę zaś kontynuował jego syn Ernest. Obiekt był jeszcze dwukrotnie przebudowywany, w latach 1852-1877 oraz 1882-1896. W ten sposób powstała budowla o powierzchni 6,5 tys. metrów kw. zbudowana w stylu neorenesansowym i neobarokowym, z widocznymi elementami manieryzmu, baroku i rokoka. Pałac, posiadający 115 sal i 30 piwnic, ma także skrzydło o charakterze secesyjnym. Znajduje się tutaj m.in. sala balowa z bogatą dekoracją sztukatorską i snycerską nawiązującą do motywów barokowych, rokokowych i regencji oraz sala mauretańska. Trójosiowa część frontowa została zwieńczona czteroboczną wieżą z bogato dekorowanym ośmiobocznym hełmem. Całość wyposażenia pałacu kosztowała 126,6 tys. marek. Dwukrotnie wokół budowli był zakładany park, po raz pierwszy w 1848 roku. W miejscu tego pierwotnego założenia parkowego zbudowano następnie folwark. Kolejny park powstał na powierzchni 17,5 ha.

W 1843 roku właścicielem pałacu został Amand Leopold von Gaschin, a w 1877 roku budowla przeszła w ręce Henckela von Donnersmarcka. W 1892 roku część budynku strawił pożar. Po odbudowie w 1898 roku w większości nadano mu charakter secesyjny. W 1900 roku w Krowiarkach został ustanowiony majorat.

Po II wojnie światowej w zabudowaniach pałacowych mieściła się Szkoła Aktywu Politycznego, a od 1947 roku Państwowy Dom Dziecka i przedszkole. W 1949 roku obiekt został wpisany do rejestru zabytków. W latach 1963-1970 w zabudowaniach pałacu w Krowiarkach mieścił się Szpital Rehabilitacyjno-Ortopedyczny. Od 1988 roku obiekt znajduje się w rękach prywatnych. Na terenie kompleksu pałacowego zachowały się dawne wozownia i stajnia.

W południowo-wschodnim narożniku parku znajduje się powstałe ok. 1870 roku mauzoleum rodu von Donnersmarck. Obiekt ma charakter neoklasycystyczny i został zbudowany na planie krzyża łacińskiego.

Bibliografia

G. Wawoczny, Zabytki powiatu raciborskiego, Racibórz 2007, s. 41; P. Newerla, G. Wawoczny, Zamki i pałace dorzecza Górnej Odry, Racibórz 2007.