Organizacja terytorialna
Na obszar nowo powstałej diecezji w 1925 roku złożyły się dwie niejednolite geograficznie i historycznie ukształtowane części. Jedna z nich to dawny obszar Wikariatu Cieszyńskiego, do końca I wojny światowej będący częścią zaboru austriackiego. Druga część - górnośląska, wchodziła w skład zaboru pruskiego. Obydwie części kościelnie podlegały jednemu biskupowi - wrocławskiemu z tym, że część austriacka diecezji wrocławskiej miała od 1770 roku własnego wikariusza generalnego, od 1883 roku w randze sufragana biskupa wrocławskiego.
Granice powołanej do życia diecezji, liczącej 4225 km² pokrywały się w 99 % z granicami województwa śląskiego. W 1938 roku biskupowi katowickiemu przekazano pod zarząd jeszcze jeden fragment diecezji wrocławskiej, leżącej w granicach Czechosłowacji, tzw. Zaolzie, w sumie trzy dekanaty: Frysztat, Jabłonków i Karwina, obejmujące 29 parafii. Decyzją Stolicy Apostolskiej bp S. Adamski przejął administrację Zaolzia w dniu 5 listopada 1938. Nuncjatura Stolicy Apostolskiej poleciła również, aby bp Adamski z dniem 13 stycznia 1939 przejął zarząd nad skrawkiem diecezji nitrzańskiej w okręgu Czadeckim - 2 parafie: Czerne i Skalite . Po wybuchu wojny środowiska niemieckich katolików na Zaolziu domagały się powrotu Zaolzia do diecezji wrocławskiej. Przeprowadzone rozmowy między ministerstwem III Rzeszy ds. Kościelnych i Watykanem zostały uwieńczone powodzeniem. Z dniem 1 stycznia 1940 kard. Bertram na powrót przejął w zarząd Zaolzie.
W czasie okupacji ks. Franciszek Woźnica, dla ratowania księży przed poborem do wojska niemieckiego utworzył 49 stacji duszpasterskich, przy których ustanowił samodzielnych duszpasterzy. W latach 1945-1956 w diecezji przybyło tylko 7 nowych parafii, pozostałe nowo utworzone placówki duszpasterskie zarządzane były przez administratorów, którym czasem biskup przydzielał prawo noszenia pelerynki proboszczowskiej, by podkreślić ich faktyczne rządy w parafiach. Nowe władze polityczne blokowały tworzenie nowych parafii, nie mogły jednak zapobiec organizowaniu placówek duszpasterskich zarządzanych przez administratorów i innych samodzielnych duszpasterzy z prawami proboszcza. W tym przypadku biskup katowicki wykorzystał już wspomniane wyżej samodzielne placówki duszpasterskie stworzone przez wikariuszy generalnych w okresie okupacji. Z biegiem czasu przy wszystkich tych placówkach powstały pełnoprawne parafie.
Po tzw. „odwilży październikowej” w 1956 roku w diecezji katowickiej nastała sprzyjająca sytuacja dla dokonania nowego podziału parafii i dekanatów uwzględniająca przyrost ludności i powstanie nowych kościołów. Jeszcze za rządów wikariusza kapitulnego, ks. Jana Piskorza, 13 maja 1955 powołano do życia 8 nowych dekanatów, przez co ich liczba wzrosła do 27. W 1958 roku dokonany został nowy podział dekanatów - przybyło dalszych pięć.
Procesowi urbanizacji towarzyszyło zjawisko dzielenia i tworzenia nowych dekanatów. W związku z tym na terenie Górnego Śląska w obecnych granicach (archi)diecezji katowickiej od połowy XIX wieku nie można mówić o stabilnej, posiadającej własną utrwaloną wiekami tożsamość sieci dekanalnej. Podobnie niestabilna jest także sieć parafialna, zwłaszcza na terenie silnie zurbanizowanym, gdzie zmieniające się gwałtownie stosunki ludnościowe wymuszają nadal zmiany granic parafii, tworzenie nowych placówek duszpasterskich, które w krótkim stosunkowo czasie stają się samodzielnymi parafiami.
Bibliografia
Cd:
