Obóz koncentracyjny - Auschwitz

Z e-ncyklopedia

KL Auschwitz-Birkenau

ks. Franciszek Styra
ks. Franciszek Bojdoł
ks. Franciszek Blachnicki
ks. Konrad Szweda

Obóz Auschwitz został utworzony przez Niemców w połowie 1940 roku na przedmieściach Oświęcimia. Początkowo miał to być jeden z licznych z obozów koncentracyjnych, tworzonych przez nazistów już od początku lat trzydziestych. Funkcję tę Auschwitz spełniał przez cały okres swego istnienia, także wtedy gdy - od 1942 roku - stał się równocześnie jednym z ośrodków tzw. ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej mającego na celu wymordowanie Żydów zamieszkujących okupowane przez III Rzeszę tereny.

Pierwotnie obóz Auschwitz stanowiły 22 murowane budynki przedwojennych koszar wojskowych, który w miarę napływu nowych więźniów rozrastał się. Latem 1944 roku obóz obejmował już około 40 km2 wraz z ponad 40 obozami filialnymi. W tym czasie w kompleksie obozów Auschwitz przebywało około 135 tys. ludzi.

Z uwagi na podstawowe funkcje, jakie pełnił KL Auschwitz, w jego historii można wyróżnić dwa zasadnicze okresy:

  • od założenia obozu w 1940 roku do pierwszych miesięcy 1942 roku, pełnił wyłącznie funkcję obozu koncentracyjnego;
  • od początku 1942 roku do października 1944 roku, będąc nadal obozem koncentracyjnym, równocześnie pełnił funkcję największego ośrodka natychmiastowej, masowej zagłady, zwłaszcza Żydów.

Ze względów organizacyjnych 22 listopada 1943 KL Auschwitz został podzielony na trzy obozy o znacznej autonomii.

  • Auschwitz I- obóz macierzysty w Oświęcimiu. Tu obok kilkunastu tysięcy więźniów mieściła się siedziba administracji garnizonowej;
  • Obóz Birkenau – największy z ponad 40 obozów i podobozów wchodzących w skład kompleksu obozów Auschwitz. W obozie tym zginęła większość, przypuszczalnie około 90% ofiar KL Auschwitz, a zatem około 1 mln ludzi; w zdecydowanej większości (ponad 90%) byli to Żydzi. Ponadto w obozie tym zginęła znaczna część z około 70 000 Polaków zmarłych i zabitych w kompleksie obozów Auschwitz, około 20 000 Cyganów, oprócz nich jeńcy radzieccy i więźniowie innych narodowości;
  • Obóz w Monowicach - jeden z pierwszych i jednocześnie największych podobozów KL Auschwitz, mający status centrali podobozów „przemysłowych” .

W obozie koncentracyjnym Auschwitz została umieszczona grupa księży należących do diecezji katowickiej:

Lp. Imię i Nazwisko Data aresztowania Data śmierci Miejsce śmierci
1. ks. Franciszek Bojdoł 19 IV 1942 27 V 1942 Auschwitz
2 ks. Józef Adamecki 16 III 1943 26 V 1944 Auschwitz
3. ks. Teodor Huchracki 1941 20 VII 1941 Auschwitz
4. ks. Józef Kania 8 II lub 18 II 1944 16 VI 1944 Auschwitz
5. ks. Jan Król 1941 uwolniony IV 1945 Pogrzebień
6. ks. Zygmunt Krzyżanowski 31 VI 1940 10 IV 1942 Auschwitz
7. ks. Marian Majewski 10 IX 1943 uwolniony 29 IV 1945 Betford (Anglia)
8. ks. Franciszek Styra 15 IV 1941 10 X 1941 Auschwitz
9. ks. Stefan Szwajnoch 2 XI 1939 24 III 1945 Bergen Belsen
10. ks. Konrad Szweda 18 XII 1940 uwolniony 29 IV 1945 28 VII 1988, Łaziska Górne
11. kleryk Antoni Kawka data aresztowania data śmierci Auschwitz
12. ks. Paweł Macierzyński 17 stycznia 1944 25 III 1945 Bergen Belsen

Bibliografia

WD 1945, nr 1, s. 33-34; J. Kosiński, Niemieckie obozy koncentracyjne i ich filie, Stephanskirchen 1999; Auschwitz. Nazistowski obóz śmierci, red. F. Piper, T. Świebocka, Oświęcim 1993.