Tekst źródłowy strony Niższe Seminarium Duchowne w Katowicach

Niższe Seminarium Duchowne w Katowicach zostało założone z inicjatywy [[Adamski Stanisław|bpa Stanisława Adamskiego]] 1 września 1950. Powstało ono na bazie Diecezjalnej Szkoły Ogólnokształcącej im. św. Jacka. 31 sierpnia 1950 biskup katowicki zatwierdził statut nowo powstałej szkoły, która na podstawie 99 kanonu Kodeksu Prawa Kanonicznego uzyskała osobowość prawną. Nadzór w sprawie finansów seminarium i całości jego gospodarki został powierzony Kurii Diecezjalnej w Katowicach, natomiast decyzja o ewentualnej likwidacji mogła być podjęta jedynie przez biskupa ordynariusza.
[[Grafika:Katowice seminar11.jpg|thumb|right|gmach WŚSD w Katowicach]]
Głównym zadaniem seminarium było zapewnienie przyszłym alumnom średniego wykształcenia oraz wychowanie na zasadach wiary i etyki katolickiej. Przyjęcie do szkoły następowało po dobrowolnym zgłoszeniu się kandydatów za zgodą rodziców. Uczeń tym samym zobowiązywał się do przestrzegania postanowień zawartych w statucie i wydanych do niego przepisów.

Bp S. Adamski mianował [[Jerominek Franciszek|ks. Franciszka Jerominka]] pierwszym rektorem szkoły. Jego zadaniem było kierowanie całością i koncentrowanie swojej uwagi na internacie. Dyrektorem został [[Jeż Ignacy|ks. Ignacy Jeż]], który zajmował się szkołą od strony organizacyjnej, finansowej i zabezpieczania procesów dydaktycznych. Funkcja ojca duchownego przypadła natomiast [[Zielasko Rudolf|ks. Rudolfowi Zielasko]]. Jego zadanie polegało na kształtowaniu formacji duchowej uczniów-alumnów. W 1953 roku ówczesny rektor został usunięty ze stanowiska, a jego miejsce zajął ks. I. Jeż, który sprawował powierzoną mu funkcję do 1955 roku, gdy został mianowany wicerektorem Śląskiego Seminarium Duchownego w Tarnowskich Górach. Po dwuletniej przerwie (w czasie której urząd rektora sprawował [[Kwieciński Stefan|ks. Stefan Kwieciński]], [[Pielesz Włodzimierz|ks. Włodzimierz Pielesz]] był ojcem duchownym, a [[Kozub Longin|ks. Longin Kozub]] prefektem)  wrócił na dawne stanowisko i piastował je do 1960 roku, gdy został mianowany biskupem pomocniczym gnieźnieńskim. W roku szkolnym 1960/1961 rektorem został [[Bista Stanisław|ks. Stanisław Bista]], ojcem duchownym [[Chwila Stanisław|ks. Stanisław Chwila]], a prefektem [[Świerczyński Stanisław|ks. Stanisław Świerczyński]].

W działalności NSD można wyróżnić dwa okresy. Pierwszy obejmował lata 1950/51-1954/55 i był ściśle związany z tradycją [[Prywatne Katolickie Gimnazjum Męskie im. św. Jacka w Katowicach|Gimnazjum św. Jacka]]. Drugi natomiast przypada na lata 1955/56-1961/62, gdy całe seminarium mieściło się już w budynku przy ul. Wita Stwosza 17a. Wszyscy alumni byli zobowiązani do mieszkania w internacie.
6 października 1950 do budynku wkroczyły władze lokalowe z obstawą milicyjną, która zaplombowała większość pomieszczeń. Stały się one własnością Państwowej Szkoły Ogólnokształcącej Męskiej stopnia licealnego im. L. Waryńskiego. W tej sytuacji seminarium musiało działać w salach zastępczych używanych dotychczas jako pomocnicze. Rok 1951 przyniósł powstanie filii NSD w Tarnowskich Górach, której rektorem został [[Michałek Jan|ks. Jan Michałek]], prefektem [[Słomka Wilhelm|ks. Wilhelm Słomka]], a ojcem duchownym [[Kempa Eryk|ks. Eryk Kempa]].
Wraz ze zmianą Szkoły Katolickiej Ogólnokształcącej na seminarium, nastąpiło pozbawienie NSD dostępu do druku świadectw szkolnych i legitymacji. Co więcej alumni utracili prawo do ulg na przejazdy kolejowe i tramwajowe. Pojawiła się również izolacja społeczna i dodatkowe sankcje.

Przebieg nauki w seminarium odpowiadał programowi Ministerstwa Oświaty, jednak szczególną uwagę przywiązywano do wyjaśniania zagadnień zgodnie ze światopoglądem katolickim. Nacisk położono na przedmioty szczególnie istotne dla przyszłych kapłanów np. język łaciński. W seminarium funkcjonował samorząd uczniowski oraz Semi-Radio, które przygotowywało programy okolicznościowe. Ponadto organizowano wycieczki w Góry Świętokrzyskie lub do sanktuariów.

Problemy seminarium rozpoczęły się w 1959 roku. 29 grudnia wydano rozporządzenie ministra oświaty wprowadzające nadzór nad seminariami. W konsekwencji 7 kwietnia 1960 o godz. 9.30 do Niższego Seminarium Duchownego przybyli kurator Michał Andrzejewski z Kuratorium Okręgu Szkolnego Katowickiego i Ryszard Januszewski z Wydziału do Spraw Wyznań Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach by przeprowadzić wizytację. Kolejna nastąpiła 12 stycznia 1961 i trwała 4 dni. Jej celem miało być zdobycie informacji na temat kształcenia uczniów, warunków sanitarnych i kadry nauczycielskiej. Po tych wydarzeniach Kuratorium Okręgu Szkolnego Katowickiego przesłało od seminarium pismo (31 stycznia 1961), w którym nakazało NSD przedłożenie odnośnym władzom regulaminu seminarium, regulaminu samorządu szkolnego oraz regulaminu samorządu w internacie. Ponadto należało podać skład imienny samorządów oraz odpisy planów kółek zainteresowań. Władze szkoły wywiązały się z większości postawionych warunków 18 lutego 1961.  Po ponad rocznej przerwie nastąpiła kolejna wizytacja, w wyniku której 18 lipca 1962 wydano decyzję o rozwiązaniu NSD.  Mimo odwołania złożonego przez [[Bieniek Juliusz|bpa Juliusza Bieńka]] 23 lipca t.r., władze podtrzymały swoją decyzję. Gdy w 1965 roku prawo dotyczące prowadzenia niepaństwowych szkół uległo zmianie, wielokrotnie próbowano odtworzyć struktury NSD, jednak państwo nie udzieliło zgody na jego ponowną działalność.

==Bibliografia==
A. A. Sorczyński, Samodzielnie myśleć i wybierać (II). Dzieje Niższego Seminarium Duchownego im. św. Jacka w Katowicach, Księgarnia św. Jacka, Katowice 2005;  
Samodzielnie myśleć i wybierać. Dzieje prywatnego Gimnazjum i Liceum katolickiego im. św. Jacka w Katowicach 1935-1950, red. J. Skwara, UNIA, Katowice 2002.

[[Kategoria:Seminarium duchowne|Katowice]]