Muzeum Śląskie w Katowicach
Do 1924 roku Katowice nie mogły poszczycić się jakimikolwiek zbiorami godnymi uwagi, jak również godnym miejscem, które mogłoby posłużyć za przestrzeń wystawienniczą dla eksponatów. W połowie lat 20. XX wieku propaganda niemiecka prowadziła już zakrojone na szeroką skalę działania mające na celu osłabienie działań artystycznych i edukacyjnych na terenie Górnego Śląska. Odpowiedzią Ślązaków, głównie zrzeszonych w Towarzystwie Przyjaciół Nauk na Śląsku, było zawiązanie w 1924 roku Towarzystwa Muzealnego. Jego zadaniem miało być gromadzenie zabytków, dokumentów przede wszystkim dotyczących przeszłości Śląska. Były to jednak bardziej zamiary niż konkretne działania. Sytuacja zmieniła się wraz z objęciem urzędu wojewody śląskiego przez Michała Grażyńskiego. W 1927 roku powołał do życia Oddział Sztuki przy Śląskim Urzędzie Wojewódzkim. Pierwszym kierownikiem został wybrany dr Tadeusz Dobrowolski. Za cel obrał sobie motto wojewody Grażyńskiego: na tło ogólnopolskiej syntezy rzucić monografię Śląska.
Muzeum Śląskie powstało na mocy ustawy z dnia 23 stycznia 1929. W skład pierwszej Rady Muzealnej, którą kierował wojewoda, weszli tacy znani katowiczanie jak ks. dr Emil Szramek, Zofia Kossak-Szatkowska, Stanisław Ligoń, inż. Tadeusz Michejda i Gustaw Morcinek. Zaczęto intensywnie rozbudowywać dział ze zbiorami etnograficznymi, w skład którego wchodziły głównie stroje ludowe, porcelana, ceramika, rysunki, makiety drewnianych kościołów. Wciąż gromadzono także eksponaty z dziedziny rzemiosła artystycznego- tkaniny, dywany, kilimy.
Jedną z największych misji założonych przez Tadeusza Dobrowolskiego było skompletowanie galerii malarstwa polskiego. Przeznaczono na ten cel znaczne fundusze i poświęcono jego realizacji wiele czasu. Zakupu eksponatów dokonywano zazwyczaj w antykwariatach na terenie całej Polski (najcenniejsze dzieła głównie u Adolfa Schwarza, Franciszka Studzińskiego z Krakowa, czy Abego Gutmajera z Warszawy), czasem również poza granicami kraju, zbieraczy prywatnych, u rodzin artystów, czy ich spadkobierców. Choć Dobrowolski nie starał się o dary, czasem artyści sami ofiarowywali swe prace dla Muzeum. Tak było w przypadku Stanisława Ignacego Witkiewicza, który w 1938 roku przekazał w poczet zbiorów 32 obrazy własnego autorstwa. W tym samym roku Muzeum posiadało ok. 280 obrazów, wśród nich m. in. Portret siostry Rodakowskiego, Portret małej hrabianki Thun autorstwa Grottgera, Księdza pijącego wino Gierymskiego, czy portrety pędzla Olgi Boznańskiej. Wciąż dokonywano także zakupów dzieł artystów żyjących.
Wkrótce Muzeum rozpoczęło wydawanie serii własnych publikacji (tematyka: sztuka i etnografia, kultura duchowa Śląska i przyroda) w postaci monografii i zarysów, oraz samodzielnych książek autorstwa pracowników.
Coraz intensywniejsza działalność Muzeum wymagała przeniesienia siedziby instytucji do osobnego budynku. Ogłoszony w 1930 roku konkurs na projekt nowej siedziby Muzeum wygrał architekt Karol Schayer. Budowę jednego z najnowocześniejszych na ów czas budynków w Europie, rozpoczęto w 1936 roku, jednak nie doczekała się ukończenia planowanego na 1940 rok , gdyż prace przerwał wybuch II wojny światowej. Najcenniejsze eksponaty przewieziono wcześniej do Lublina, gdzie oczekiwały powrotu do zakończenia okupacji i działań wojennych. Pozostałe umieszczono w Muzeum Górnośląskim w Bytomiu, lub rozlokowano w okolicznych folwarkach i klasztorach, które niejednokrotnie były ostatnimi znanymi miejscami ich pobytu. Nowy budynek hitlerowcy przeznaczyli wkrótce do rozbiórki.
Po wkroczeniu Armii Czerwonej na Śląsk, nowi decydenci odsunęli sprawy Muzeum na dalszy plan. Dopiero w 1984 roku Muzeum doczekało się restytucji. Na siedzibę obrano budynek przy Al. Korfantego, w którym niegdyś mieścił się hotel. Dyrektorem Muzeum Śląskiego został Lech Szaraniec .
Obecnie Muzeum Śląskie w swych zbiorach posiada ok. 78 tys. eksponatów. W 1991 stworzono jego oddział- jedyne w Polsce Centrum Scenografii Polskiej, mieszczące się w budynku Górnośląskiego Centrum Kultury przy Placu Sejmu Śląskiego 2. 27 czerwca 2015 otwarto nowy kompleks budynków Muzeum Śląskiego znajdujący się na terenie dawnej Kopalni Węgla Kamiennego Katowice. Główną częścią kompleksu architektonicznego Muzeum Śląskiego jest siedmiokondygnacyjny budynek,w którym 3 poziomy znajdują się pod ziemią. Na kondygnacji P-2 znajduje się Galeria sztuki polskiej od 1800 do 1945 roku, Galeria sztuki polskiej po 1945 roku i Galeria plastyki nieprofesjonalnej. Na kondygnacji P-4: Światło historii. Górny Śląsk na przestrzeni dziejów, Galeria śląskiej sztuki sakralnej, Laboratorium przestrzeni teatralnych - przestrzeń w terażniejszości, Centrum Scenografii Polskiej oraz ekspozycji czasowych. W latach 2014-2020 dyrektorem Muzeum Śląskiego była Alicja Knast. Obecnie p.o. dyrektora jest Marcin Gwoździewicz.
Bibliografia
A. Ryszkiewicz, Muzeum Śląskie w Katowicach, [w:] Muzeum Śląskie. Szkice z przeszłości, red. Z. Gorczyca, Katowice 1984, s. 75-103; A. Głazek Budynek Muzeum Ślaskiego w Katowicach w dwudziestoleciu międzywojennych, [w:] Z dziejów sztuki Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego, Katowice 1982, s. 27-34.