Misje jezuickie w XIX wieku

Misje jezuickie na Górnym Śląsku

W okresie rozproszenia galicyjskiego, w Piekarach zamieszkali jezuici: Andrzej Peterek, Augustyn Lipiński, Iwo Czeżowski, Kamil Praszałowicz i Ignacy Skrocki, Michał Harder, Józef Wojtechowski, Fryderyk Kolinek oraz Karol Antoniewicz. Ks. Alojzy Ficek w uzgodnieniu z bp. Melchiorem Diepenbrockiem zaproponował jezuitom przeprowadzenie 10 dniowych misji parafialnych. Ostatnie misje parafialne na Górnym Śląsku prowadzone przez Księży Misjonarzy ze Stradomia prawdopodobnie odbyły się pod koniec XVIII wieku.

Misje jezuickie poprzedziło wydanie broszur i ulotek popularyzujących i tłumaczących idee, zaś Missya wiejska oraz Krzyż misyjny, napisane przez ks. K. Antoniewicza, wprowadzały duchowieństwo parafialne i ludność w program misji.

Misja w 1851 roku była przeprowadzona w dwóch dekanatach: bytomskim i pszczyńskim. Obejmowała prawie wszystkie parafie z tym że misjonarze zatrzymali się tylko w dziewięciu miejscowościach: Piekary, Tarnowskie Góry, Woźniki, Biskupice, Mysłowice, Ćwiklice, Pszczyna, Toszek, Bytom. W każdej parafii, do której przybyli misjonarze w misjach wzięło udział od kilku do kilkunastu tysięcy wiernych.

Ks. Karol Antoniewicz zawarł w programie dla misji systematyczny wykład katechizmu w kazaniach katechizmowych oraz ożywienie życia społecznego w parafii przy pomocy bractw. Misjonarze zostali zobowiązani do zakładania nowych bractw (głównie trzeźwości) i do przyjmowania członków do już istniejących w parafiach. Zwracano uwagę na katechizację dzieci, rozwój akcji charytatywnej; przegląd wiejskich szpitali (hospicjów), oraz odwiedziny chorych. Na zakończenie akcji dorośli i dzieci przystępowali do generalnej Komunii św. Zwykle w czasie ostatniego nabożeństwa erygowano Bractwo Trzeźwości (np. Mysłowice). Końcowym akcentem misji było wzniesienie krzyża misyjnego. W czasie misji liczne msze św. ciche i śpiewane były przeplatane nabożeństwami sakramentalnymi, procesjami, odmawianiem różańca, śpiewem godzinek i litanii loretańskiej. Dzieci i młodzież uczestniczyła w osobnych grupach w katechizacji prowadzonej przez miejscowych nauczycieli lub samych misjonarzy.

Misja górnośląska rozpoczęła się 13 lipca 1851 w Piekarach, a zakończyła się również w Piekarach 18 października 1851. Pobyt misjonarzy w parafiach trwał przeciętnie dwa tygodnie. Głosili oni codziennie 8 do 10 nauk w języku polskim i niemieckim. Wygłaszaniem kazań w języku niemieckim zajmowali się jezuici: M. Harder i J. Wojtechowski.

Dzięki poparciu bp. M. Diepenbrocka ks. Karol Antoniewicz wraz z kilkoma towarzyszami przeniósł się do diecezji chełmińskiej, a następnie do archidiecezji poznańskiej. W Piekarach pozostali: ks. A. Peterek, ks. J. Wojtechowski i ks. F. Kolinek.

Misja jezuicka na Górnym Śląsku była kontynuowana po wyjeździe ks. K. Antoniewicza. Podsumowując wyniki akcji misyjnej jezuitów na Górnym Śląsku prowadzonej w latach 1851-1872, należy stwierdzić, że przyczynili się oni do ożywienia duszpasterstwa parafialnego, przede wszystkim poprzez głoszone słowo Boże, a także ducha narodowego dzięki licznym broszurom wydawanym w Piekarach. Do najważniejszych należy zaliczyć: Kazania ks. Piotra Skargi, Żywot św. Stanisława Kostki i F. Jaroszewicza Matka świętych Polska (t. I i II, Piekary, wyd. 1, 1850).

Bibliografia

J. Myszor, Duszpasterstwo parafialne na Górnym Śląsku w latach 1821-1914, Katowice 1991, s. 126-129.