Masoneria na Śląsku

Z e-ncyklopedia
Wersja z dnia 19:44, 10 mar 2017 autorstwa Mira (dyskusja | edycje) (dr)
(różn.) ← poprzednia wersja | przejdź do aktualnej wersji (różn.) | następna wersja → (różn.)
znak masoński na kamienicy w Czerwionce

Rozwój wolnomularstwa na Śląsku przypadł na drugą połowę XVIII wieku. Pierwsi masoni pojawili się w środowisku wrocławskim i rekrutowali się zwłaszcza spośród społeczności niemieckiej, ewangelickiej, chociaż wśród członków masonerii spotyka się również katolików.

Drugi mocny impuls dla rozwoju idei wolnomularskich wniosły wojny napoleońskie. Na Górnym Śląsku pierwsze grupy wolnomularzy skupionych w koła i loże spotykamy w Tarnowskich Górach - Silberfels (1814), Raciborzu (1834). W połowie XIX wieku na Górnym Śląsku wolnomularstwo posiadało już cztery loże: Tarnowskie Góry, Opole, Racibórz i Gliwice - Zur siegenden Wahrheit, (1812). Ten ostatni ośrodek powstał po przeniesieniu loży z Koźla. Wraz z szybkim rozwojem i napływem urzędników, inteligenci technicznej i humanistycznej do Katowic zaczęły docierać idee wolnomularskie.

Pierwsza loża wolnomularska w Katowicach powstała w 1869 roku, była to „Loge zum Licht im Osten". Siedziba loży znajdowała się w budynku przy obecnej ul. Teatralnej. W pierwszym okresie istnienia Katowic jako miasta, krążyła plotka, że posiedzenia rady miejskiej odbywały się w siedzibie loży. Nie będzie więc przesadą stwierdzenie, że Katowice - miasto założyli masoni (Grundmann i Holtze).

Po zakończeniu I wojny światowej, na terenie plebiscytowym Górnego Śląska istniało 7 loż, w tym jedna w Katowicach oraz 5 kółek wolnomularskich w mniejszych miastach. W czasie plebiscytowym wszystkie loże brały udział w plebiscycie po stronie niemieckiej. Na przyznanej Polsce części pozostała tylko jedna loża - w Katowicach oraz cztery kółka. Została rozwiązana pod koniec 1936 r., a formalnie uległa likwidacji zarządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych z dn. 15 grudnia 1938 r.

Swój ślad wolnomularze pozostawili również na jednej z kamienic w Czerwionce (ul. Furgoła). Ten rejon Czerwionki w okresie międzywojennym był zamieszkiwany przez liczne - w większości dosyć bogate - środowisko żydowskie. Być może jest to ślad po loży żydowskiej tzw. B'nai B'rith.

Bibliografia

Zur Feier des 25-jährigen Bestehens der Johannis-Loge zum Licht im Osten in Kattowitz am 28.Oktober 1894. 1869-1894. Handschrift für Brüder von Robert Nitschke, [Kattowitz 1894].