Marszałek Rudolf

Z e-ncyklopedia
Wersja z dnia 23:02, 1 lut 2020 autorstwa Mira (dyskusja | edycje) (dr)
(różn.) ← poprzednia wersja | przejdź do aktualnej wersji (różn.) | następna wersja → (różn.)

Marszałek Rudolf TChr (1911-1948), kapelan wojskowy, kapitan WP

Marszalek Rudolf.jpg

Urodził się 29 sierpnia 1911 w Komorowicach, pow. bielski, w rodzinie Jana i Teresy z Bachowskich (Pachowskich). W 1922 roku ukończył pięcioklasową szkołę powszechną w Bielsku oraz w 1931 roku gimnazjum im. Piłsudskiego. Podczas nauki na poziomie gimnazjalnym był członkiem śląskiej chorągwi Harcerstwa Polskiego. W 1928 roku uczestniczył w Światowym Zlocie Harcerstwa w Cambridge. W 1931 roku, jako ochotnik brał udział w sześciomiesięcznym kursie w szkole podchorążych piechoty w Zambrowie oraz czteromiesięcznym kursie aplikacyjnym w 4 pułku strzelców podhalańskich w Cieszynie. Rok później został zwolniony do rezerwy w stopniu podporucznika. W latach 1922-1932 był członkiem Sodalicji Mariańskiej.

W 1932 roku wstąpił do Seminarium Zagranicznego Towarzystwa Chrystusowego w Potulicach. 3 marca 1939 przyjął święcenia kapłańskie. W tym okresie był prezesem Sodalicji Mariańskiej studentów teologii w Poznaniu. W lipcu 1939 roku otrzymał powołanie do wojska. Jako kapelan 58 pułku piechoty w Poznaniu uczestniczył w obronie Warszawy. 1 październiku 1939 został zatrzymany przez Niemców i osadzony na Pawiaku. Miesiąc później, razem z innymi duchownymi został zwolniony. Nawiązał kontakt z konspiracyjną Komendą Główną Wojska Polskiego i zaczął tworzyć na Śląsku organizację wojskową "Łańcuch Wolnych Polaków". W lutym 1940 roku ŁWP zmieniła nazwę na Orzeł Biały, obejmując swoim zasięgiem Górny Śląsk i część województwa krakowskiego. Ks. Marszałek został kapelanem organizacji. Zdekonspirowany pod koniec marca 1940 roku otrzymał rozkaz wyjazdu na Węgry. Został zatrzymany przez Gestapo na granicy austriacko-węgierskiej. Od 4 kwietnia 1940 do marca 1941 roku przebywał w obozie Mauthausen-Gusen. Następnie przez półtora roku przebywał w więzieniu w Wiedniu. Z powodu złego stanu zdrowia został zwolniony na początku czerwca 1943 roku i powrócił do Bielska. Został ustanowiony rektorem kościoła w Bystrej-Mikuszowicach. Przebywał tam do zakończenia wojny, będąc jednocześnie kapelanem Batalionów Chłopskich na terenie Śląska Cieszyńskiego. Do parafian odnosił się życzliwie, wygłaszając często kazania o akcentach patriotycznych.

W kwietniu i maju 1945 roku kilkakrotnie odwiedził walczący na Śląsku Cieszyńskim oddział NSZ „Orła Białego” w Białej Wisełce oraz w Brennej. Od 12 czerwca do 13 września 1945, mimo sprzeciwu władz zakonnych, służył ochotniczo w wojsku. Jako kapelan 13 Dywizji Piechoty w Katowicach, w stopniu kapitana, od 23 czerwca 1945 posiadał jurysdykcję wikariusza generalnego Juliusza Bieńka na terenie diecezji katowickiej. Poszukiwany przez UBP, 10 września 1945 uzyskał zwolnienie z funkcji kapelana WP, a 30 listopada został przeniesiony do rezerwy.

13 września opuścił Katowice i dwa dni później na fałszywych papierach przekroczył granicę w Cieszynie. Przebywał w okolicach Pilzna. Stamtąd 18 września udał się do Regensburga, a następnie dotarł do Norymbergi. 1 października 1945 został mianowany przez bpa Józefa Gawlinę kapelanem wojskowym w Norymberdze, a przez płka Antoniego Dąbrowskiego - ps. „Bohun" - oficerem do spraw operacyjnych AK Grupy Operacyjnej "Zachód". Odbywał podróże duszpasterskie do oddziałów polskich w Bambergu, Koburgu, Erdingen, Monachium.

2 grudnia 1945 przez Pilzno, Pragę i Cieszyn powrócił do Polski. 24 grudnia 1945 objął probostwo w Bystrej-Mikuszowicach. Poszukiwany przez funkcjonariuszy UBP, 1 lipca wyjechał do Górnego Szczyrku, gdzie zamieszkał u rodziny znajomego drwala. Przebywał tam do 20 września. Rzekomo uprowadzony przez partyzantów w oddziale Henryka Flamego - ps. „Bartek”, „Grot” - pełnił funkcję kapelana.

Ze względu na trudności materialne oraz z powodu okrążenia oddziału, chcąc doprowadzić do demobilizacji, za zgodą „Bartka”, ponownie wyjechał do Niemiec. 7 października 1946 dotarł do Monachium. Miał tam otrzymać polecenie demobilizacji oddziałów działających na terenie kraju oraz rozkaz przejścia do działalności konspiracyjnej o charakterze politycznym.

Powrócił do Polski i zamieszkał w Dębie. 1 grudnia 1946 spotkał się z niejakim Wędrowskim - ps. "Lawina" - wysłannikiem z oddziału „Bartka”, który okazał się pracownikiem katowickiego UBP. Jemu to przekazał informacje uzyskane od płk. Dąbrowskiego. Prawdopodobnie 12 grudnia 1946 w Mikuszowicach lub Chorzowie został zatrzymany przez funkcjonariuszy UBP. 7 stycznia 1947 został przewieziony do więzienia Warszawa-Mokotów, przy ul. Rakowieckiej. Śledztwo zakończono 16 sierpnia 1947. Akta zatwierdzili kierownik Sekcji III Wydziału II Departamentu Śledczego MBP Bronisław Szymański, naczelnik Wydziału Adam Humer oraz podprokurator Lityński. Ks. Marszałek został oskarżony o sprawowanie we wrześniu 1945 roku funkcji kapelana okręgu śląskiego NSZ; od czerwca do października 1946 roku przynależność do oddziału NSZ Henryka Flamego „Bartka”; kontakty z poszczególnymi dowódcami NSZ w okręgu śląskim; sprawowanie od października do grudnia 1945 roku funkcji kapelana Brygady Świętokrzyskiej NSZ; organizację sieci łączności w kraju; nawiązanie łączności pomiędzy Brygadą Świętokrzyską a komendantem okręgu śląskiego NSZ; dezercję ze stanowiska kapelana WP we wrześniu 1945 roku; przekazywanie tajemnic państwowych i organizowanie wywiadu na terenie kraju na polecenie polskich sił zbrojnych za granicą; przechowywanie broni i posługiwanie się fałszywymi dokumentami. Łącznie wymierzono mu karę śmierci. Prezydent Bolesław Bierut decyzją z 7 marca 1948 nie skorzystał z prawa łaski. Wyrok wykonano 10 marca 1948 w więzieniu Warszawa-Mokotów.

Bibliografia

J. Żurek, Marszałek Rudolf, [w:] Leksykon duchowieństwa represjonowanego w PRL, t. I, Warszawa 2002, s. 174-177.