Marszałek Rudolf
Rudolf Marszałek TChr (1911 - 1948), kapelan wojskowy, kapitan WP
Urodził się 29 sierpnia w Komorowicach, pow. bielski, z ojca Jana i matki Teresy z Bachowskich (Pachowskich). W 1922 roku ukończył pięcioklasową szkołę powszechną w Bielsku, tamże ukończył w 1931 roku gimnazjum im. Piłsudskiego. Jako uczeń gimnazjum był członkiem śląskiej chorągwi Harcerstwa Polskiego, uczestniczył w Światowym Zlocie Harcerstwa w Cambridge w 1928 roku. W 1931 roku zaliczył jako ochotnik sześciomiesięczny kurs w szkole podchorążych piechoty w Zambrowie oraz czteromiesięczny kurs aplikacyjny w 4 puł-ku strzelców podhalańskich w Cieszynie. W 1932 roku zwolniony do rezerwy w stopniu pod-porucznika. W latach 1922-1932 był członkiem Sodalicji Mariańskiej.
W 1932 roku wstąpił do Seminarium Zagranicznego Towarzystwa Chrystusowego w Potulicach. 3 marca otrzymał 1939 święcenia kapłańskie. W tym okresie był prezesem Sodalicji Mariańskiej studentów teologii w Poznaniu. Został powołany do wojska w lipcu 1939 roku na kapelana 58 pułku piechoty w Poznaniu, uczestniczył w obronie Warszawy. Został aresztowany 1 październiku 1939 przez Niemców i osadzony na Pawiaku, zwolniony z innymi duchownymi w listopadzie. Nawiązał kontakt z konspiracyjną Komendą Główną Wojska Polskiego i począł tworzyć na Śląsku organizację wojskową Łańcuch Wolnych Polaków. W lutym 1940 roku ŁWP zmieniła nazwę na Orzeł Biały, obejmując Górny Śląsk i część woj. krakowskiego. Został mianowany kapelanem organizacji, zdekonspirowany w końcu marca, otrzymał rozkaz wyjazdu na Węgry, zatrzymany przez gestapo na granicy austriacko-węgierskiej. Od 4 kwietnia 1940 do marca 1941 roku przebywał w obozie Mauthausen i Gusen, odesłany do dyspozycji gestapo we Wiedniu, skazany tam na półtora roku więzienia. Z powodu złego stanu zdrowia zwolniony na początku czerwca 1943 roku powrócił do Bielska. Został ustanowiony rektorem kościoła w Bystrej-Mikuszowicach, przebywał tam do zakończenia wojny, będąc jednocześnie kapelanem Batalionów Chłopskich na terenie Śląska Cieszyńskiego. Do parafian odnosił się życzliwie, wygłaszając często kazania o akcentach patriotycznych.
W kwietniu i maju 1945 roku kilkakrotnie odwiedził walczący na Śląsku Cieszyńskim oddział NSZ „Orła Białego”. w Białej Wisełce oraz w Brennej. Od 12 czerwca do 13 września 1945 , mimo sprzeciwu władz zakonnych, służył ochotniczo w wojsku, jako kapelan 13 Dywizji Pie-choty w Katowicach, w stopniu kapitana, z jurysdykcją wikariusza generalnego Juliusza Bieńka na okres od 23 czerwca 1945 na terenie diecezji katowickiej. Poszukiwany przez UBP, 10 września 1945 września uzyskał zwolnienie z funkcji kapelana WP a 30 listopada przeniesiony do rezerwy.
13 września opuścił Katowice i przekroczył 15 września granicę w Cieszynie na fałszywych papierach. Przebywał w okolicach Pilzna. Stamtąd udał się 18 września do Regensburga, a następnie dotarł do Norymbergi. 1 października 1945 został mianowany przez bpa Gawlinę kapelanem wojskowym w Norymberdze, a przez płka Antoniego Dąbrowskiego, „Bohuna oficerem do spraw operacyjnych AK Grupy Operacyjnej Zachód NSZ. Odbywał podróże duszpasterskie do oddziałów polskich w Bambergu, Koburgu, Erdingen, Monachium.
Następnie przez Pilzno, Pragę, Cieszyn 2 grudnia 1945 powrócił do Polski. 24 XII 1945 objął probostwo w Mikuszowicach-Bystrej. Poszukiwany przez funkcjonariuszy UBP 1 lipca wyje-chał do Górnego Szczyrku. , pow. bialski, gdzie zamieszkał w rodzinie znajomego drwala. Przebywał tam do 20 września, rzekomo przez partyzantów uprowadzony, w oddziale Henry-ka Flamego, „Bartka”, „Grota” pełnił funkcję kapelana.
Chcąc doprowadzić do demobilizacji, oraz z racji trudności materialnych i okrążenia oddziałów, zdecydował się, za zgodą „Bartka”, wyjechać ponownie do Niemiec, w celu uzyskania pomocy. 7 października 1946 dotarł do Monachium. Miał tam otrzymać polecenie demobilizację oddziałów w kraju i przejście do działalności konspiracyjnej o charakterze politycznym.
Powrócił do Polski i zamieszkał w Dębie a 1 grudnia spotkał się z wysłannikiem z oddziału „Bartka”, Wędrowskim „Lawiną”, wtyczką katowickiego UBP w oddziale, któremu przekazał informacje uzyskane od płk. Dąbrowskiego. Zatrzymany przez funkcjonariuszy UBP, prawdopodobnie 12 XII 1946 w Mikuszowicach lub w Chorzowie. 7 stycznia 1947 przewieziony do więzienia Warszawa-Mokotów, przy ul. Rakowieckiej. Śledztwo zakończono 16 sierpnia 1947. Akt zatwierdził kierownik Sekcji III Wydziału II Departamentu Śledczego MBP Bronisław Szymański, naczelnik Wydziału Adam Humer oraz podprokurator Lityński. Oskarżony został o sprawowanie funkcji kapelana okręgu śląskiego NSZ we wrześniu 1945 roku przynależność do oddziału NSZ Henryka Flamego „Bartka” od czerwca do października 1946 roku i kontakty z poszczególnymi dowódcami NSZ w okręgu śląskim, sprawowanie funkcji kapelana Brygady Świętokrzyskiej NSZ od października do grudnia 1945 roku, organizację sieci łączności w kraju, nawiązanie łączności pomiędzy Brygadą Świętokrzyską a komendantem okręgu śląskiego NSZ, dezercję ze stanowiska kapelana WP we wrześniu 1945 roku, przekazywanie tajemnic państwowych i organizowanie wywiadu na terenie kraju na polecenie polskich sił zbrojnych za granicą, przechowywanie broni i posługiwanie się fałszywymi dokumentami. Jako łączną karę wymierzono mu karę śmierci. Prezydent Bolesław Bierut decyzją z 7 1948 roku marca nie skorzystał z prawa łaski. Wyrok wykonano 10 marca 1948 roku w więzieniu Warszawa-Mokotów.
Bibliografia
Jacek Żurek, Marszałek Rudolf, (biogram), Leksykon duchowieństwa represjonowanego w PRL, t. I, Warszawa 2002, s. 174-177.