Mamzer Tomasz

Z e-ncyklopedia

Mamzer Tomasz (1903-1939)

Urodził się 12 grudnia 1903 w Kiku (gm. Mokrsko, pow. wieluński), w średnio zamożnej chłopskiej rodzinie Rocha i Filipiny z d. Bralińska. Naukę w zakresie szkoły elementarnej pobierał prywatnie. Do szkoły średniej uczęszczał w Fraszce, Ostrzeszowie i Pszczynie, gdzie 8 czerwca 1926 złożył egzamin maturalny. Mimo starań, z powodu nadmiaru kandydatów, nie został przyjęty do częstochowskiego Seminarium Duchownego, dlatego wstąpił do Wyższego Śląskiego Seminarium Duchownego w Krakowie. Po ukończeniu studiów teologicznych na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego (1926-1931), 21 czerwca 1931 przyjął święcenia kapłańskie.

Pierwszą jego placówką była Dąbrówka Mała (11 lipca 1931), drugą Istebna (27 sierpnia 1931). W Istebnej duszpasterzował u boku ks. E. Grima. W marcu 1935 roku ks. Grim w piśmie do kurii poprosił o pozostawienie ks. Mamzera jako administratora, ponieważ sam chciał odejść z parafii. Kuria wyraziła na to zgodę i od 10 kwietnia 1935 pełnił tę funkcję, jednak 30 sierpnia 1935 przeniesiono go do Zebrzydowic. Powodem odwołania mógł być zatarg, w jaki popadł z miejscowym właścicielem kina „Wanda". Ks. Mamzer bowiem zgodnie z okólnikiem wojewody z 3 października 1934 odradzał, a nawet zakazywał dzieciom chodzenia do kina na filmy, które uważał za szkodliwe dla rozwoju dziecka. W marcu 1939 roku został skierowany do Gostyni, gdzie kontynuował budowę kościoła rozpoczętą przez swego poprzednika, ks. Piotra Pawełczyka. Tuż przed wybuchem wojny udało mu się ją zakończyć.

Po wkroczeniu armii niemieckiej do Gostyni w 1939 roku Niemcy przystąpili do rozstrzeliwania osób będących na osławionej liście gończej „Fahndungsbuch". Na niej znajdował się także proboszcz z Gostyni. Ten fakt daje powody do przypuszczeń, że ks. Mamzer został pomyłkowo rozstrzelany, gdyż, być może, Niemcy mieli na liście proboszcza z Gostyni ks. Pawełczyka, wybitnego działacza polskiego z okresu powstań i plebiscytu. Inne świadectwa sugerują, że powodem jego rozstrzelania były strzały, które jakoby padły z wieży kościoła w kierunku kolumny wojsk niemieckich wkraczających do Gostyni. 4 września 1939 ks. Mamzer wraz z innymi mieszkańcami Gostyni został rozstrzelany przez oficera Wehrmachtu.

Bibliografia

AAKat, Akta personalne ks. Tomasza Mamzera; Catalogus sacerdotum Dioecesis Katovicensis nr 96, 40; Schematyzm 1926-1947; Martyrologium, 192-193; J. Myszor, Mamzer Tomasz (hasło), [w:] Słownik biograficzny, s. 255-256; E. Wichura-Zajdel, Z dziejów duchowieństwa śląskiego w czasie wojny 1939-1945, Warszawa 1968, s. 41 i nn; WD 1931, nr 6-7, s. 90; 1931, nr 8-9, s. 100; Nekrolog, WD 1969, nr 11-12, s. 182; Myszor, Historia diecezji, s. 150, 320, 335, 336; Tenże, Stosunki Kościół, s. 152, 171, Represje wobec duchowieństwa, s. 5, 13, 15, 53-54, 259; Grajewski, Wygnanie, s. 32; M. Zielniok, Mamzer Tomasz (hasło), [w:] Słownik Ziemi Pszczyńskiej, s. 174; M.R., Pamiętają o nim w Gostyni. W Mokrsku uczczono pamięć ks. Tomasza Mamzera, GN 2003, nr 45, (dodatek katowicki), s. 26.