Maistre Joseph de

Joseph de Maistre (1754-1821), filozof i literat

Urodził się 1 kwietnia 1754 roku w stolicy Sabaudii, w Chambery. Urodził się we francuskiej rodzinie arystokratycznej, ale na wyspie, która w tamtym czasie była pod panowaniem włoskiej dynastii sabaudzkiej, dynastii późniejszych królów Italii. Józef de Maistre nie opowiadał się po żadnej stronie, ani francuskiej, ani włoskiej. Uważal się przede wszystkim za poddanego króla Sardynii. Przez kolejne pokolenia będzie zapamiętany i uważany za Francuza nie tylko ze względu na to, że był to język, w którym w sposób mistrzowski posługiwał się przy pisaniu książek. Przede wszystkim ze względu na wykazywane przez niego zainteresowanie kulturą Francji i przypisywanie jej wielkiej historycznej roli.

To wyrażone przez de Maistre’a oddanie dynastii rządzącej i jego sabaudzkie pochodzenia mają istotne znaczenie w kontekście jego dzieł. Społeczeństwo, w którym wzrastał, i które go ukształtowało, było głęboko przeniknięte duchem religijnym, zaś jego patriarchalna struktura tak mocno wpłynęła na tego francuskiego myśliciela, że w przyszłości stał się obrońcą ancien régime’u. Bezpośrednim impulsem dla jego twórczości była Rewolucja Francuska.

Rodzina de Maistre’a należała do czołowej arystokracji sabaudzkiej. Jego ojciec zajmował ważne stanowisko w Senacie i w najstarszym z dziesięciorga dzieci, Józefie, widział swojego następcę. Wychowywano go w rygorystycznych warunkach oraz zmuszano do intensywnej nauki w kolegium jezuickim. Później rozpoczął studia na uniwersytecie w Turynie, a po ich ukończeniu wrócił do rodzinnego Chambery, gdzie rozpoczął karierę urzędową (w 1788 został już senatorem).

Do wybuchu Rewolucji Francuskiej prowadził życie przykładnego ojca rodziny i masona. Ponadto, w tych latach był znany jako liberalny myśliciel. Brutalnie doświadcza skutków rewolucji w 1792 roku, kiedy francuska armia anektowała Sabaudię i wypędziła go z jego rodzinnego miasta, ponieważ de Maistre zdecydowanie odmówił składania przysięgi na wierność nowemu rządowi. Pierwsze lata emigracji Józef de Maistre spędził w Szwajcarii, gdzie rozpoczyna swoją działalność pisarską publikacją w 1793 roku pod tytułem Listy rojalisty sabaudzkiego. Następnie przebywał rok w Turynie i Wenecji, żyjąc w skrajnej nędzy. W 1799 został kanclerzem Sardynii, następnie w 1802 zrezygnował ze swojej posady na rzecz pozycji ambasadora Sardynii w Rosji. Mimo, że nie czuł się spełniony jako dyplomata i ubolewa nad wygnaniem, to okres jego pobytu w Rosji jest najobfitszy dla jego twórczości pisarskiej i przynosi między innymi dwie wielkie rozprawy: O papieżu i Wieczory petersburskie, które jednak zostaną opublikowane po raz pierwszy dopiero w, odpowiednio 1819 i 1821 roku w Paryżu.

Po klęsce Napoleona, do 1817 roku de Maistre pozostał w Rosji, następnie wrócił do rodzinnej Sabaudii, której znaczna część została okrojona w wyniku decyzji Kongresu Wiedeńskiego. Po powrocie jego utwory zyskały rozgłos w katolickich kręgach prawicowych. Pod pozorami przywrócenia dawnego porządku widział niepowstrzymany postęp idei rewolucyjnych. Zdaje sobie sprawę, że dawny porządek świata minął bezpowrotnie wraz w wybuchem Wielkiej Rewolucji Francuskiej. Umarł 26 lutego 1821.

Bibliografia

Joseph de Maistre, Wieczory petersburskie, przeł. Marta Bucholc, Warszawa 2011, s. 7-31; Janusz Trybusiewicz, De Maistre, Warszawa 1968, s. 7-22; Słownik filozofii, pod red. Adama Aduszkiewicza, Warszawa 2004, s. 332-333.