Lewek Michał
Lewek Michał (1878-1967)
Urodził się 21 września 1878 w Bralinie (k. Kępna) w rodzinie rolnika Jana i Franciszki z d. Grosków. Uczęszczał do gimnazjum najpierw w Kępnie, a następnie do gimnazjum św. Macieja we Wrocławiu. Studia teologiczne odbył na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Wrocławskiego. Święcenia kapłańskie otrzymał 21 czerwca 1904. Już w czasie studiów deklarował się jako Polak, należąc do istniejącego w konwikcie wrocławskim „Kółka Polskiego" i biorąc aktywny udział w jego pracach. Przez pewien czas był jego prezesem.
Pierwszą placówką duszpasterską ks. Lewka były Pławniowice, gdzie został kapelanem zamkowym u hrabiego Ballestrema, przewodniczącego parlamentu niemieckiego w Berlinie. Cztery lata był duszpasterzem wioski, która wówczas należała do parafii Rudna (powiat gliwicki). W latach 1908-1911 był wikarym w parafii św. Jadwigi w Chorzowie u boku ks. prob. Franciszka Tylli.
W 1911 roku został przeniesiony do Berlina, gdzie pracował do grudnia 1920 roku na różnych stanowiskach. Przez dwa lata był wikariuszem parafii św. Jadwigi, poświęcając się pracy przede wszystkim wśród „Polonii" berlińskiej, a zwłaszcza wśród służby pochodzenia polskiego. Ks. Karol Kleineidam, proboszcz parafii św. Jadwigi, a zarazem delegat biskupi na Berlin, Brandenburgię i Pomorze, uczynił go proboszczem państwowego zakładu leczniczego w Berlinie, zwanego „Charite", a równocześnie z ramienia katolików kierownikiem ruchu charytatywnego, skupiającego organizacje charytatywne zarówno katolickie jak i protestanckie w „Caritas" - centrali dla Wielkiego Berlina, Brandenburgii i Pomorza.
Po powstaniu Polskiego Komisariatu Plebiscytowego z siedzibą w Bytomiu, na czele którego stanął komisarz W. Korfanty, powołano ks. Lewka na Kierownika "Wydziału Kościelnego". Ks. Lewek przybył do Bytomia na nowe stanowisko 1 października 1920, a więc krótko przed wyznaczonym na 20 marca 1921 terminem plebiscytu. W działalności plebiscytowej pomagała mu tzw. Sekcja Teologiczna, wyłoniona ze Śląskiego Związku Akademickiego. Po plebiscycie, ks. Lewek zajmował się do 31 stycznia 1923 sprawami Kościoła w nowo utworzonym Śląskim Urzędzie Wojewódzkim w Katowicach.
Z dniem 11 lutego 1923 objął jako proboszcz parafię św. Apostołów Piotra i Pawła w Tarnowskich Górach. We wrześniu 1927 roku przeprowadził konsekrację kościoła parafialnego. Przez 10 lat był prezesem Związku Księży „Unitas", do którego należeli księża z diecezji gnieźnieńsko-poznańskiej i katowickiej. W 1937 roku założył w Tarnowskich Górach „Koło Inteligencji Katolickiej".
12 września 1939 okupacyjne władze niemieckie uwięziły ks. Lewka z powodu kazania wygłoszonego 10 września w kościele. Został uwolniony w grudniu 1939 roku z nakazem przeniesienia się do Generalnej Guberni najpóźniej do 1 lutego 1940. Równocześnie zakazano mu wszelkich publicznych wystąpień w działalności duszpasterskiej, głoszenia kazań i odprawiania uroczystych Mszy św. Ks. Lewek opuścił Tarnowskie Góry 29 stycznia 1940 i przekazał parafię ks. Henrykowi Strzebniokowi. Kilka miesięcy spędził w Krakowie oraz pół roku w Wieliczce. Następne cztery lata przebywał w Częstochowie, u boku swego przyjaciela bpa Teodora Kubiny. Na wygnaniu przygotował pracę pt. Zagadnienia robotników przemysłowych z punktu widzenia duszpasterskiego, ze szczególnym uwzględnieniem enuncjacji społecznych ostatnich papieży, która 1947 roku została przyjęta jako rozprawa doktorska przez ks. prof. Zygmunta Kozubskiego na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Warszawskiego.
Do Tarnowskich Gór wrócił 12 lutego 1945. W 1947 roku przeprowadził malowanie kościoła oraz odnowienie ołtarzy i obrazów Drogi Krzyżowej. Z powodu podeszłego wieku, a przede wszystkim ze względu na słaby wzrok, przydzielono mu od września 1951 roku wikariuszy-adiutorów, których szereg otworzył ks. Franciszek Długajczyk. Na początku 1956 roku ks. Lewek otrzymał godność infułata. Zmarł 7 lipca 1967, a pogrzeb jego odbył się 12 lipca przy udziale biskupów, kanoników, w tym przedstawicieli kapituł Wrocławia i Częstochowy oraz 141 księży. Kazanie żałobne wygłosił ks. S. Maśliński. Ks. Lewek wydał w 1960 roku drukiem rozprawę pt. Górnośląski plebiscyt z roku 1921 oraz udział w nim duchowieństwa katolickiego (ss. 75).
Bibliografia
AAKat, Akta personalne ks. Michała Lewka; RAA 1923, nr 3, s. 20; J. Bańka, Nekrolog WD 1968, nr 11-12, s. 276; J. Bańka, Ks. Infułat dr Michał Lewek (1878-1967), NPrz 1975, t. 44, s. 245-268; K. Bartosik, Życie i działalność ks. infułata dra Michała Lewka w l. 1978-1967, Katowice 1986, mps w Bibliotece WTL UŚ; EPS, s. 271; Falęcki, O narodowe oblicze, s. 7 i nn.; Grajewski, Wygnanie, s. 103 i nn.; Gwóźdź, Udział duchowieństwa, s. 188; J. Helik, A. Kornecki, Ks. Michał Lewek, „Z tej ziemi. Śląski kalendarz katolicki na rok 1992”, s. 55-57; Korespondencja, s. 29, 96, 136; Martyrologium s. 190; Myszor, Historia diecezji, s. 16 i nn.; Myszor, Stosunki Kościół, s. 38, 57; Represje wobec duchowieństwa, s. 64 i nn.; S. Sierla, Życie darowane mi po raz drugi, Świbie 2004, s. 53-62; WD 1926, nr 5, s. 5; 1930, nr 2, s. 48; Wojskowa służba, s. 29; Macała, Duszpasterstwo a narodowość wiernych, s. 18 i nn.; W. Musialik, Górnoślązacy w parlamentach II Rzeczypospolitej (1919-1939), Opole 2004, s. 92, 103; W. Musialik, W kręgu polityki i władzy, s. 28 i nn.; A. Grajewski, Twój Gość, s. 74; J. Żurek, Ruch "księży patriotów" w województwie katowickim w latach 1949-1956, Warszawa-Katowice 2009, s. 197 i nn; J. Heli, A. Kornecki, Ks. Michał Lewek, "Z tej Ziemi. Śląski kalendarz katolicki na rok 1992", Katowice 1991, s. 55-57; A. Dziurok, Aparat bezpieczeństwa wobec biskupów i kurii katowickiej w latach 1945-1956, [w:] Aparat bezpieczeństwa wobec kurii biskupich w Polsce, Warszawa 2009, s. 62, 83; Ł. Marek, Aparat bezpieczeństwa wobec kurii katowickiej w latach 1956-1970, [w:] Aparat bezpieczeństwa wobec kurii biskupich w Polsce, Warszawa 2009, s. 90; A. Grajewski, Kapłani na trudne czasy, GN 2010, nr 46, (dodatek katowicki), s. 6-7; J. Mandziuk, Lewek Michał (1878-1967), SPTK, t. 6, Warszawa 1983, s. 319-320.
| |||||