Leon I Wielki

Z e-ncyklopedia

Św. Leon I Wielki (zm. 461), papież, doktor Kościoła

Leon (gr. znaczy lew), urodził się pod koniec IV wieku we Włoszech, w prowincji Tuscji. Zdobył doskonałe wykształcenie rzymskie w retoryce. W 430 roku papież św. Celestyn I mianował go archidiakonem rzymskim. Po śmierci papieża św. Sykstusa III (zm. 440) został wybrany jego następcą. Sakrę biskupią przyjął w wieku ok. 50 lat.

W 452 roku Hunowie napadli na Włochy. Leon I wyszedł naprzeciw Attyli, którego nakłonił do odwrotu, a trzy lata później króla Wandalów, Genzeryka. W czasie gdy władza cesarska przeżywała kryzys, papież stał się więc jedynym obrońcom Rzymian i Rzymu, dzięki czemu zyskał - jako pierwszy papież w dziejach - przydomek Wielki.

Leon I, w czasie szerzenia się różnych herezji, sformułował w sposób klarowny i precyzyjny naukę o dwóch naturach w Chrystusie - boskiej i ludzkiej. Swoje poglądy wyłożył w słynnym Liście do biskupa Antiochii, Flawiana (449), zwanym tomus. Według Leona I obie natury (physis) Chrystusa były niezmienne i nierozdzielne. Tworzyły razem jedną osobę (hypostasis). Gdy na soborze zwołanym w Chalcedonie k. Konstantynopola (451) odczytano tomus, zgromadzeni biskupi wykrzyknęli z aprobatą: To jest wiara ojców. Przez Leona przemówił Piotr. Nieobecnego na soborze papieża reprezentował legat, który dokonał otwarcia obrad, a inni jego przedstawiciele przewodniczyli dyskusjom teologicznym. Uczynił to jednak dopiero wtedy, gdy jego reprezentantom przyznano pierwszeństwo przed innymi biskupami. W soborze tym, najliczniej reprezentowanym z soborów starożytnych, uczestniczyła po raz pierwszy kobieta. Była nią cesarzowa Pulcheria, która została honorową przewodniczącą szóstej sesji soborowej. Sobór ten ogłosił jako dogmat wiary naukę o istnieniu w Chrystusie jednej wiary i dwóch integralnych natur - boskiej i ludzkiej. Papież, w liście do cesarza Marcjana, zatwierdził uchwały dogmatyczne soboru w Chalcedonie. Leon I nie przyjął natomiast ustaleń przyznających szczególną godność i uprawnienia oraz prymat po Rzymie stolicy biskupiej w Konstantynopolu, gdyż zagrażały one uzależnieniem tego patriarchatu od władzy politycznej. Poza tym sprzeciwiało się to decyzjom poprzednich soborów, które kolejność stolic patriarszych ustalały następująco: Rzym, Antiochia, Aleksandria. Podczas obrad w Chalcedonie wzmógł się antagonizm między Rzymem a Konstantynopolem, który sześć wieków później doprowadził do rozbicia Kościoła (tzw. schizma wschodnia).

Spośród dotychczasowych następców św. Piotra, Leon I miał świadomość swego prymatu w stopniu najwyższym. Podkreślał to często w stosunku do biskupów we wschodniej części cesarstwa rzymskiego. Papież uzyskał przychylność cesarza Walentyniana III, który ogłosił, że zarządzenia papieskie mają być uznawane za prawo. Do dziś zachowało się 96 jego kazań oraz 174 listy i traktaty teologiczne. W pismach tych Leon I domagał się m.in. pomocy władzy państwowej w walce z heretykami i sprzeciwiał się dopuszczaniu niewolników do kapłaństwa. Za jego pontyfikatu zredagowano po raz pierwszy zbiory oficjalnych modlitw liturgicznych w języku łacińskim.

Leon I Wielki zmarł 10 listopada 461 i został pochowany w Bazylice Świętego Piotra. W 1754 roku papież Benedykt XIV nadał mu zaszczytny tytuł doktora Kościoła, czyli nauczyciela Kościoła powszechnego. Św. Leon Wielki był jednym z papieży najczęściej cytowanych przez papieża Jana Pawła II. Ojciec Święty chętnie przytaczał jego zdanie o posłudze następcy św. Piotra, który ma nie tyle przewodniczyć, ile raczej służyć.

  • Wspomnienie liturgiczne przypada 10 listopada.

Bibliografia

K. Dopierała, Księga papieży, Kraków 1996; Z. Zieliński, Dzieje papieży, Warszawa 1995; R. Fischer - Wollpert, Leksykon papieży, Kraków 1998; P. Johnson, Papiestwo. XX wieków historii, Warszawa 1998; W. Zaleski, Święci na każdy dzień, Warszawa 1998.