Kuczka Paweł

Kuczka Paweł (1877-1946)

Urodził się 16 lipca 1877 w Chrzelicach w powiecie prudnickim. W 1900 roku złożył maturę w Prudniku i zapisał się na Wydział Teologiczny Uniwersytetu Wrocławskiego. Oprócz teologii studiował także nauki świeckie, w tym slawistykę, geografię, ekonomię polityczną i sanskryt. W tych dziedzinach słuchał wybitnych, światowej sławy profesorów, takich jak Nehring i Sombart. To wszechstronne zainteresowanie naukowe ks. Kuczka zachował do końca życia. W wiedzy geograficznej był prawdziwym erudytą. Podczas studiów był członkiem Kółka Polskiego w konwikcie biskupim.

21 czerwca 1904 przyjął święcenia kapłańskie z rąk kard. G. Koppa. Był krótko wikarym w Byczynie, a następnie przez dziesięć miesięcy w Katowicach w parafii Świętych Apostołów Piotra i Pawła. Od 12 sierpnia 1905 roku pracował przez trzy lata w parafii Bożego Ciała w Oleśnie. Po czterech latach kapłaństwa, w czerwcu 1909 roku, otrzymał nominację na proboszcza w Wysokiej.

Ks. Kuczka należał przed 1914 rokiem do tych dwunastu proboszczów na Górnym Śląsku, którzy mieli odwagę publicznie wyznać, że uważają się za Polaków. Już w 1912 roku kandydował na posła polskiego do Reichstagu z ramienia Polskiego Komitetu Wyborczego na powiat oleski i kluczborski. Pomimo szerokiej kampanii wyborczej przegrał mandat posła w drugiej turze wyborów. Był współzałożycielem Banku Ludowego w Oleśnie 31 października 1911, będą członkiem Zarządu oraz prezesem do 10 stycznia 1919. Kolejną inicjatywą gospodarcza było założenie w Oleśnie polskiej spółdzielni zaopatrzenia i zbytu "Rolnik". Propagował muzykę organizując chóry śpiewacze, teatry, spotkania, wieczornice i różne odczyty mające ukazać łączność z Polską. W powiecie oleskim założył ok. dziesięciu stałych bibliotek oraz kilka punktów bibliotecznych, co zostało docenione przez Zarząd Główny TCL. Był przewodniczącym Wydziału Powiatowego Towarzystwa Oświaty im. św. Jacka na Górnym Śląsku, mając pod swoim zarządem trzynaście kółek z 585 członkami.

Po I wojnie światowej domagał się otwarcie przyłączenia Górnego Śląska do Polski. Był delegatem na Polski Sejm Dzielnicowy w dniach 3-5 grudnia 1918 w Poznaniu. 18 stycznia 1919 został aresztowany za niedopuszczenie żołnierzy Grenzschutzu do udziału w zwołanym przez siebie wiecu w Ligocie Sternalickiej. Z wrocławskiego więzienia został wypuszczony po dziewięciu tygodniach 24 kwietnia 1919. Po nieudanym tzw. powstaniu oleskim z wiosny 1919 roku schronił się na terenie niepodległej Polski. Powrócił w lutym 1920 roku organizując w powiecie oleskim i kluczborskim wiece plebiscytowe, na których sam przemawiał lub zaproszeni przez niego polscy agitatorzy.

Jedną z form ukazania ludności polskiej kultury polskiej były organizowane przez niego pielgrzymki i wycieczki do Częstochowy, Krakowa, Wieliczki czy Warszawy. W trakcie III powstania śląskiego, 1 czerwca 1921, ratował się ucieczką z Wysokiej z obawy przed bojówkami niemieckimi. Przez Lubliniec udał się następnie do Piekar Śląskich. Odtąd związał się już z tą częścią Górnego Śląska, która powróciła do Polski w 1922 roku. W tym też roku został proboszczem w Lyskach w powiecie rybnickim.

Już 3 maja 1923 został odznaczony Orderem Polonia Restituta za swoją działalność na rzecz Polski. Zaangażował się w prace tamtejszego TCL, Towarzystwa Polek oraz Związku Obrony Kresów Zachodnich i Związku Powstańców Śląskich. Pełnił obowiązki kuratora Fundacji Połednika w ramach której zarządzał kompleksem pól, lasów i stawów oraz pensjonatem dla dziewcząt, dla których prowadził też działalność dydaktyczną. Był wizytatorem nauki religii dla szkół powszechnych w parafiach: Gaszowice, Pstrążna i Raszczyce. 23 czerwca 1930 został ustanowiony proboszczem parafii w Kamieniu w powiecie świętochłowickim. Tutaj także był wizytatorem nauki religii dla szkół powszechnych. 23 stycznia 1926, jako drugi proboszcz w diecezji katowickiej, erygował Parafialną Akcję Katolicką.

W czasie II wojny światowej gestapo kilkakrotnie rewidowało plebanię w Kamieniu. W efekcie otrzymał nakaz opuszczenia parafii. Osiadł w Mysłowicach. Po wojnie powrócił do swojej parafii, gdzie po ciężkiej chorobie zmarł 16 sierpnia 1946.

Bibliografia

AAKat, Akta personalne ks. Pawła Kuczki; Schematyzm 1924-1947; WD 1930, nr 8, s. 92; H. Bednorz, Nekrolog, GN 1946, s. 302; P. Porwoł, Kuczka Paweł (hasło), [w:] Słownik biograficzny, s. 214-215; Olszar, Duchowieństwo, s. 376-377, 494, 514; 540; EPS, s. 261; H. Kałuża, Dzieje parafii Wysoka w ziemi oleskiej, Nysa-Wysoka 1998, s. 73-79; W. Klinger, Z dziejów parafii Olesno, Opole 2006, s. 123; Kuczka Paweł (hasło), [w:] Piekarzanie. Leksykon mieszkańców Piekar Śląskich, red. H. Gawlik, J. Grajewska-Wróbel, L. Wostal, Z. Bogacki, Piekary Śląskie 2010, s. 137.