Krzyże przydrożne w Radzionkowie

• Krzyż przy ulicy Marii Dąbrowskiej 18

Krzyż powstał około 1890 roku jako fundacja dwóch radzionkowskich rodzin: Michna i Brzezina. Rodziny Michna (właściciele dawnego zakładu rzeźniczego w kamienicy obok) oraz Brzezina opiekowały się krzyżem od samego początku jego istnienia. Tuż po wojnie Augustyn Brzezina wyremontował gruntownie cokół. Około 1960 roku wokół krzyża postawiono metalowy płot, Krzyż jest otoczony kutym, metalowym ogrodzeniem zawierającym motywy religijne: krzyże oraz inicjały AM (Ave Maria).

• Krzyż przy ulicy Św. Wojciecha 100

Prosty drewniany krzyż o wysokości około 6 m. Na krzyżu znajduje się niewielka figurka Chrystusa. Nad figurką znajduje się przybita biała metalowa tabliczka z napisem INRI. Krzyż jest otoczony czarnym, kutym, metalowym płotem. Jego pierwotna lokalizacja była po drugiej stronie ulicy (obecne skrzyżowanie ulic Św. Wojciecha i Nakielskiej), w miejscu gdzie prawdopodobnie znajdował się cmentarz dla zmarłych protestantów. Pierwotnie krzyż był kamienny i jako taki dotrwał do lat 20. XX wieku, kiedy to przeszedł ostatecznie gruntowny remont. Wtedy też został zastąpiony nowym, drewnianym. W okresie międzywojennym (około 1932 roku), w czasie prac drogowych, krzyż został przeniesiony na przeciwległą stronę jezdni w miejsce, gdzie stoi do dnia dzisiejszego.

• Krzyż przy ulicy Św. Wojciecha 71

Drewniany krzyż wysokości około 3 m, wmurowany w fasadę kamienicy przy ulicy Św. Wojciecha 71. Pod krzyżem znajduje się wyryta w tynku data „1900", a pod nią w murowanej arkadzie gipsowa Pieta. Krzyż postawiono ok. 1900 roku, w miejscu, gdzie wedle relacji świadków zatrzymała się ściana ognia podczas wielkiego pożaru. Jego fundatorami byli okoliczni mieszkańcy. Ów pożar miał miejsce 16 sierpnia 1900 roku, a spowodowały go iskry wyrzucone z przejeżdżającego parowozu. Ogień strawił wówczas łącznie 77 budynków.

• Krzyż przy ulicy Zejera 30

Krzyż z lastryka, wysokości około 4,5 m. Na krzyżu biała figura Chrystusa, powyżej tabliczka z napisem INRI. Pierwszy krzyż wystawiono w tym miejscu przed rokiem 1883. Znajdował się on wówczas przy drodze do kopalni galmanu „Mathias" (późniejsza ul. Macieja). Obecny krzyż jest, jak się wydaje, trzecim z kolei. Pierwsze dwa, drewniane, stały nieco dalej od drogi. Około 1955 roku właściciel posesji Piotr Krój wystawił krzyż z lastryka, który stoi do dnia dzisiejszego.

• Krzyż przy ulicy Szymały 2

Drewniany krzyż wysokości około 5 m ustawiony na masywnym cokole, wykonanym z pomalowanego na żółto piaskowca. Figura Chrystusa odlana jest w metalu w typie barokowym. Obecnie krzyż stoi przy kamienicy pochodzącej z 1913 roku. Krzyż został ustawiony na rozstaju dróg w 1821 roku. W 2000 roku został przeprowadzony remont kapitalny krzyża. Stary, spróchniały, został zastąpiony nowym, wykonanym w radzionkowskim zakładzie stolarskim Grzegorza Szatana.

• Krzyż przy ulicy Orzechowskiej 119

Kamienny krzyż wysokości około 5 metrów. Na krzyżu figura, a nad nią widnieje tabliczka w formie rozwiniętego papirusu z napisem INRI. Pierwszy krzyż wystawiono w tym miejscu przed rokiem 1886. W 2000 roku krzyż został sprofanowany przez grupę nieletnich, wskutek czego musiano go odnowić i ponownie poświęcić.

Bibliografia

Za: J. Wroński, Kaplice, krzyże, figury. Mała architektura sakralna Radzionkowa i Rojcy, Radzionków 2005.