Krzyże i kapliczki przydrożne w Łaziskach Górnych

Krzyże i kapliczki przydrożne w Łaziskach Górnych

• Krzyż kamienny, przydrożny, przy ul. Brada 14.

24 czerwca 1738 nad Łaziskami przechodził straszny huragan. Szalejący wiatr wyrywał drzewa z korzeniami i zrywał dachy. Dzierżawca huty szkła, znajdującej się w owym czasie na rogu obecnych ulic Prądnej i Kolejowej w Łaziskach Górnych, mistrz szklarski Szymon Mandecki, obawiając się zniszczenia huty, ślubował postawić krzyż dziękczynny za jej ocalenie. Huta prawdopodobnie ocalała, gdyż 6 października 1738 obiecany krzyż został postawiony. Krzyż ma postać okrągłego kamiennego słupa na równym cokole. Słup posiada u góry krzyż i czworokątny blok z rzeźbionymi figurami: św. Nepomucena, św. Wawrzyńca i św. Szymona - apostoła i męczennika. Jest najstarszym zabytkiem zachowanym do dnia dzisiejszego na terenie Łazisk. W okresie późniejszym krzyż był uszkodzony (przypuszczalnie przez „poszukiwaczy skarbów") i w 1834 roku został odnowiony przez Walka Mandeckiego i Wojtka Halupskiego. Świadczą o tym napisy znajdujące się na cokole. W 1990 roku z inicjatywy obecnego właściciela przeprowadzono remont. Oczyszczono krzyż oraz pokryto środkiem konserwującym. Obecny właściciel i opiekun - p. Henryk Szrobosz.

• Krzyż kamienny, przydrożny z pasją przy zbiegu ulic Wąskiej i Cieszyńskiej.

Tak zwana Grupa pod Krzyżem pochodząca z 1885 roku. Fundator nieznany. Autorem projektu jest I. Kokes z Raciborza. Ustawiona na prostokątnej podstawie profilem przechodzi w trójczęściowy cokół. Każda z części obwiedziona ramką zamkniętą ostrolistnie. W części środkowej ozdobny motyw wici roślinnych. Krzyż o prostych ramionach stojący na stopniu mającym kształt daszku o ściętych krawędiach. Obok figury Matki Boskiej Bolesnej i św. Jana.

• Krzyż kamienny, przydrożny z pasją, na prywatnej posesji przy ul. Cieszyńskiej 18.

Wybudowany w 1893 roku. Fundatorzy: Andreas i Marianna Lucka, przodkowie obecnych opiekunów krzyża. Autorem krzyża jest K. pokorny z Katowic. W 1998 roku krzyż poddano remontowi.

• Krzyż kamienny obok kościoła MB Królowej Różańca Świętego

Tak zwana Grupa pod Krzyżem znajduje się naprzeciwko wejścia do kościoła od strony cmentarza. Pochodzi z1893 roku. Schodkowa podstawa - z tablicą inskrypcyjną - profilem przechodzi w trójczęściowy cokół. Każda z części obwiedziona ramką zakończoną ostrolistnie. W części środkowej napis: Panie w ręce twoje/ od dajem Ducha mego/ 1893 [pisownia oryginalna]. Cokół wieńczy latarnia. Krzyż o prostych ramionach ustawiony na stopce mającej kształt daszku o ściętych krawędziach. Obok niego figury Matki Boskiej Bolesnej i św. Jana. Grupa pod Krzyżem obecnie pełni funkcję krzyża misyjnego stąd też obok tablicy inskrypcyjnej - Ratuj duszę twoją/Na pamiatkę MISYI ŚWIĘTEJ- zostały umieszczone daty misji św.: 1848, 1910, 1934, 1975, 1989, 1993, 2003, 2014.

• Krzyż kamienny, przydrożny usytuowany przy ul. Kościelnej (obok ogrodzenia okalającego teren kościoła MB Królowej Różańca Świętego).

Wybudowany w 1916 roku. Fundator nieznany. Wykonał go P. Rose z Gliwic.

• Krzyż kamienny, przydrożny, kapliczkowy z figurami Chrystusa i Matki Boskiej

Zlokalizowany jest na posesji prywatnej na skraju pola w sąsiedztwie cmentarza przy ul. Orzeskiej 57. Wybudowany w 1893 roku. Fundator nieznany. Właściciel i opiekun - p. Gizdoń.

• Krzyż drewniany, przydrożny, przy ul. Świerczewskiego 14.

Rok postawienia i fundator nieznany. W 1997 roku krzyż złamał się. Postawiono nowy krzyż przy zachowaniu pierwotnej figury Chrystusa. Przez wiele lat właścicielami i opiekunami krzyża byli pp. Ratkowie. W ostatnim czasie działkę, na której stoi krzyż nabył Henryk Dobrzyński.

• Kapliczka przydrożna, skrzynkowa, przy ul. Orzeskiej 39.

Znajduje się na prywatnej posesji, przy płocie na trawniku. Obecna kapliczka powstała w latach 70. XX wieku. Zbudował ją na miejscu wcześniejszej Ludwik Junik, ojciec obecnego właściciela. Pierwotna kapliczka drewniana z figurą św. Józefa uległa zniszczeniu.

• Krzyż przydrożny, drewniany. Usytuowany przy ul. Młyńskiej

Znajduje się na prywatnej posesji na brzegu dawnego stawu w sąsiedztwie tak zwanego "Diobligo Młyna". Rok budowy i fundator nieznany. Właściciel i opiekun - Barbara Turek. Poprzedni właściciel i ostatni młynarz Franciszek Rzytka, usadowił krzyż w betonowych fundamentach w 1938 roku.

• Kapliczka przydrożna, skrzynkowa z figurą św. Jana Nepomucena na skrzyżowaniu ulic Łazy i Hutniczej.

Powstała w 1913 roku prawdopodobnie na miejscu pochówku. Kapliczka opiekuje się p. Kucharska.

• Krzyż przydrożny, stalowy przy ul. Świerczewskiego, obok zjazdu na DK w kierunku Katowic.

Rok budowy nieznany. Wg ustnych przekazów krzyż jako drewniany został postawiony przez rodzinę Piszczków w pierwszej połowie XIX wieku. Z uwagi na butwienie drewna krzyż był prawdopodobnie wymieniany lub skracany. Ostatnia wymiana miała miejsce w latach 70. XXX wieku, powstał wówczas krzyż z rur stalowych według drewnianego wzoru. Figura Chrystusa została zachowana z poprzedniego krzyża. Krzyżem opiekuje się rodzina p. Emila Sosny.

Bibliografia

J. M. Granieczny, F. Leśniewski, Świadkowie naszej historii w fotografii. Łaziskie krzyże i kapliczki, Łaziska Górne 2001.