Krzyż przydrożny w Katowicach-Janowie: Różnice pomiędzy wersjami

Z e-ncyklopedia
Nie podano opisu zmian
(dr)
Linia 1: Linia 1:
==Krzyż przydrożny w Katowicach-Janowie==
==Krzyż przydrożny w Katowicach-Janowie==


Kapliczka przydrożna znajduje się obecnie przy ulicy Oswobodzenia, u samego wyjazdu z Katowic. Nie wiemy o niej zbyt wiele. Wiadomym jest, że powstała w 1818 roku, a jej początek wiąże się z okresem uwłaszczenia janowskich chłopów. XIX-wieczne pruskie reformy ekonomiczne zlikwidowały na Śląsku stosunki feudalne. Na mocy dekretu z 1807 roku zniesiono poddaństwo chłopów. Otrzymali oni zgodę na opuszczanie wsi bez zgody pana, możliwość wybrania sobie zawodu. Niestety, w dalszym ciągu nie mogli posiadać swojej ziemi oraz obowiązywało ich płacenie pańszczyzny. Dopiero po powstaniach chłopskich w 1811 roku na mocy edyktu chłopom zezwolono na posiadanie własnych ziem i uwolnienie od większości świadczeń na rzecz feudalnego pana. W gminie Mysłowice-Zamek i w Janowie cały proces uwłaszczania chłopów odbywał się w kilku etapach. W rozprawie w 1853 roku, którą w imieniu właścicielki prowadził Waleski Winkler nadleśniczy Heinrich, uwłaszczono dwie osoby: żydowskiego arendarza karczmy “Obłapianka” w Mysłowicach oraz Pawła Dudka, półzagrodnika z Janowa. 22 VI 1857 roku podpisano ostateczną uwłaszczeniową rozprawę. Uwłaszczeniowa rozprawa doprowadziła do dokonywania się znaczących przemian społecznych. Zmieniła się funkcja Janowa w stosunku do gminy Mysłowice-Zamek. Dworek myśliwski, folwark i planty stały się punktem wyjścia tworzenia się nowej gminy. Przez wiele kolejnych lat były centrum nowej miejscowości. Mieszkał na ich terenie naczelnik gminy, była pierwsza gospoda we wsi oraz planowano wybudowanie w 1844 roku pierwszej szkoły. Właśnie w tym miejscu koncentrowało się także lokalne życie religijne. Do kościoła parafialnego w Mysłowicach było bardzo daleko. Dlatego też mieszkańcy postanowili sobie poradzić w inny sposób. Rupala i Pacha wznieśli w 1818 roku krzyż, przy którym zaczęto sprawować większość uroczystości. O nabożeństwach odbywających się przy krzyżu dowiadujemy się z kroniki janowskiej Richtera, który opisuje wieczorne nabożeństwa majowe, kiedy śpiewy maryjne niosły się ponad stawem i łąkami, a ich echo ginęło gdzieś w janowskich lasach.  
Kapliczka przydrożna znajduje się obecnie przy ulicy Oswobodzenia, u samego wyjazdu z Katowic. Nie wiemy o niej zbyt wiele. Wiadomym jest, że powstała w 1818 roku, a jej początek wiąże się z okresem uwłaszczenia janowskich chłopów. XIX-wieczne pruskie reformy ekonomiczne zlikwidowały na Śląsku stosunki feudalne. Na mocy dekretu z 1807 roku zniesiono poddaństwo chłopów. Otrzymali oni zgodę na opuszczanie wsi bez zgody pana, możliwość wybrania sobie zawodu. Niestety, w dalszym ciągu nie mogli posiadać swojej ziemi oraz obowiązywało ich płacenie pańszczyzny. Dopiero po powstaniach chłopskich w 1811 roku na mocy edyktu chłopom zezwolono na posiadanie własnych ziem i uwolnienie od większości świadczeń na rzecz feudalnego pana. W gminie Mysłowice-Zamek i w Janowie cały proces uwłaszczania chłopów odbywał się w kilku etapach. W rozprawie w 1853 roku, którą w imieniu właścicielki Waleski Winkler prowadził nadleśniczy Heinrich, uwłaszczono dwie osoby: żydowskiego arendarza karczmy “Obłapianka” w Mysłowicach oraz Pawła Dudka, półzagrodnika z Janowa. 22 czerwca 1857 podpisano ostateczną uwłaszczeniową rozprawę. Uwłaszczeniowa rozprawa doprowadziła do dokonywania się znaczących przemian społecznych. Zmieniła się funkcja Janowa w stosunku do gminy Mysłowice-Zamek. Dworek myśliwski, folwark i planty stały się punktem wyjścia tworzenia się nowej gminy. Przez wiele kolejnych lat były centrum nowej miejscowości. Mieszkał na ich terenie naczelnik gminy, była pierwsza gospoda we wsi oraz planowano wybudowanie w 1844 roku pierwszej szkoły. Właśnie w tym miejscu koncentrowało się także lokalne życie religijne. Do kościoła parafialnego w Mysłowicach było bardzo daleko. Dlatego też mieszkańcy postanowili sobie poradzić w inny sposób. Rupala i Pacha wznieśli w 1818 roku krzyż, przy którym zaczęto sprawować większość uroczystości. O nabożeństwach odbywających się przy krzyżu dowiadujemy się z kroniki janowskiej Richtera, który opisuje wieczorne [[Majowe nabożeństwo|nabożeństwa majowe]], kiedy to śpiewy maryjne niosły się ponad stawem i łąkami, a ich echo ginęło gdzieś w janowskich lasach.  


O krzyżu stojącym na “Plantach” pisze także w swoim wierszu Psalm Janowski Czesław Reszka: ''Pamiętam jak dwa i pół wieku temu między Janowem a Mysłowicami stali chłopcy przy Bożej Męce godzinki śpiewał ciemny las jeleń klęczał nad Boliną hrabia Mieroszewski już chciał pociągnąć za spust gdy dostrzegł krzyż nad jego głową''.
O krzyżu stojącym na “Plantach” pisze także w swoim wierszu Psalm Janowski Czesław Reszka: ''Pamiętam jak dwa i pół wieku temu między Janowem a Mysłowicami stali chłopcy przy Bożej Męce godzinki śpiewał ciemny las jeleń klęczał nad Boliną hrabia Mieroszewski już chciał pociągnąć za spust gdy dostrzegł krzyż nad jego głową''.


== Bibliografia ==
== Bibliografia ==
E. Wilczok, Od osady leśnej do gminy wielkoprzemysłowej, [b.m.w.] 1991, s. 12-13; J. Klemens, 75-lecie kościoła św. Anny w Katowicach Janowie, [b.m.rw.], s. 12.
E. Wilczok, Od osady leśnej do gminy wielkoprzemysłowej, [b.m.w.] 1991, s. 12-13; J. Klemens, 75-lecie kościoła św. Anny w Katowicach Janowie, [b.m.r.w.], s. 12.
 
{{Kapliczki}}
[[Kategoria:Kapliczki i krzyże przydrożne - K|Katowice-Janów]]
[[Kategoria:Kapliczki i krzyże przydrożne - K|Katowice-Janów]]

Wersja z 01:41, 16 cze 2019

Krzyż przydrożny w Katowicach-Janowie

Kapliczka przydrożna znajduje się obecnie przy ulicy Oswobodzenia, u samego wyjazdu z Katowic. Nie wiemy o niej zbyt wiele. Wiadomym jest, że powstała w 1818 roku, a jej początek wiąże się z okresem uwłaszczenia janowskich chłopów. XIX-wieczne pruskie reformy ekonomiczne zlikwidowały na Śląsku stosunki feudalne. Na mocy dekretu z 1807 roku zniesiono poddaństwo chłopów. Otrzymali oni zgodę na opuszczanie wsi bez zgody pana, możliwość wybrania sobie zawodu. Niestety, w dalszym ciągu nie mogli posiadać swojej ziemi oraz obowiązywało ich płacenie pańszczyzny. Dopiero po powstaniach chłopskich w 1811 roku na mocy edyktu chłopom zezwolono na posiadanie własnych ziem i uwolnienie od większości świadczeń na rzecz feudalnego pana. W gminie Mysłowice-Zamek i w Janowie cały proces uwłaszczania chłopów odbywał się w kilku etapach. W rozprawie w 1853 roku, którą w imieniu właścicielki Waleski Winkler prowadził nadleśniczy Heinrich, uwłaszczono dwie osoby: żydowskiego arendarza karczmy “Obłapianka” w Mysłowicach oraz Pawła Dudka, półzagrodnika z Janowa. 22 czerwca 1857 podpisano ostateczną uwłaszczeniową rozprawę. Uwłaszczeniowa rozprawa doprowadziła do dokonywania się znaczących przemian społecznych. Zmieniła się funkcja Janowa w stosunku do gminy Mysłowice-Zamek. Dworek myśliwski, folwark i planty stały się punktem wyjścia tworzenia się nowej gminy. Przez wiele kolejnych lat były centrum nowej miejscowości. Mieszkał na ich terenie naczelnik gminy, była pierwsza gospoda we wsi oraz planowano wybudowanie w 1844 roku pierwszej szkoły. Właśnie w tym miejscu koncentrowało się także lokalne życie religijne. Do kościoła parafialnego w Mysłowicach było bardzo daleko. Dlatego też mieszkańcy postanowili sobie poradzić w inny sposób. Rupala i Pacha wznieśli w 1818 roku krzyż, przy którym zaczęto sprawować większość uroczystości. O nabożeństwach odbywających się przy krzyżu dowiadujemy się z kroniki janowskiej Richtera, który opisuje wieczorne nabożeństwa majowe, kiedy to śpiewy maryjne niosły się ponad stawem i łąkami, a ich echo ginęło gdzieś w janowskich lasach.

O krzyżu stojącym na “Plantach” pisze także w swoim wierszu Psalm Janowski Czesław Reszka: Pamiętam jak dwa i pół wieku temu między Janowem a Mysłowicami stali chłopcy przy Bożej Męce godzinki śpiewał ciemny las jeleń klęczał nad Boliną hrabia Mieroszewski już chciał pociągnąć za spust gdy dostrzegł krzyż nad jego głową.

Bibliografia

E. Wilczok, Od osady leśnej do gminy wielkoprzemysłowej, [b.m.w.] 1991, s. 12-13; J. Klemens, 75-lecie kościoła św. Anny w Katowicach Janowie, [b.m.r.w.], s. 12.