Koraszewski Jacek

Z e-ncyklopedia

Koraszewski Antoni Jacek (1908-1969), redaktor

na cmentarzu przy ul. Sienkiewicza w Katowicach

Urodził się w rodzinie o bogatych tradycjach patriotycznych i do tradycji tych przywiązanej. Ojciec Jacka, Bronisław Koraszewski przybył w młodości z Wielkopolski na Górny Śląsk z misją służenia polskiej sprawie. Dewiza „wszystko dla Śląska”, która zrodziła się już w okresie przynależności do tajnego szkolnego kółka filareckiego stała się jego pasją życiową. W pracy dla sprawy polskiej na Górnym Śląsku widział główny sens życia. Był redaktorem pism „Górnoślązak”, „Głos ludu Górnośląskiego” oraz „Katolik”. W 1890 roku założył i następnie wydawał „Gazetę Opolską”.

Matka Jacka Koraszewskiego - Franciszka z Czoków - córka kowala górniczego z Katowic, wspierała swojego męża w wydawaniu „Gazety Opolskiej” kierując administracją oraz polską księgarnią, którą założyła przy wydawnictwie. W wyborach komunalnych w listopadzie 1919 roku została wybrana do Rady Miejskiej Opola.

Jacek Koraszewski przyszedł na świat w Opolu 13 sierpnia 1908, jako piąte dziecko Bronisława i Franciszki. Wyrastał w głęboko patriotycznej atmosferze tego szeroko znanego domu, odwiedzanego przez wybitnych działaczy ze wszystkich dzielnic Polski. Mały Jacek, zdolny i bystry, od dziecka wykazywał szerokie zainteresowania. Towarzyszył ojcu w jego wyjazdach z odczytami, uczestniczył w wiecach ludowych, deklamował wiersze patriotyczne podczas uroczystości narodowych. W okresie plebiscytu włączył się do akcji propagandowej kolportując „Gazetę Opolską”, rozlepiał afisze, rozprowadzał ulotki. Koraszewski uczęszczał do znanego z patriotycznych tradycji gimnazjum w Trzemesznie, gdzie ukończył czwartą i piątą klasę. Po podziale Śląska zamieszkał z rodzicami w Katowicach i w tutejszym Państwowym Gimnazjum im. A.Mickiewicza w 1926 roku uzyskał świadectwo dojrzałości. W tym samym roku zapisał się na Wydział Filologiczny Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wyniesiony z domu rodzinnego szacunek dla słowa drukowanego i umiłowanie książki polskiej wpłynęły na kierunek studiów, a potem na wybór zawodu. Studiował filologię polską pod kierunkiem wybitnego historyka literatury Ignacego Chrzanowskiego. Trudna sytuacja materialna w jakiej znalazła się rodzina po śmierci ojca (1924) - spowodowała, że utrzymywał się z korepetycji i pisania artykułów. Przejawiał w tym czasie zainteresowanie kulturą francuską. Opanował język francuski i uzyskawszy stypendium w 1928 roku ukończył 3-miesięczny kurs przy uniwersytecie w Dijon we Francji z zakresu języka, literatury i kultury tego kraju. W 1931 roku po uzyskaniu dyplomu magistra filozofii Jacek Koraszewski podjął pracę w Bibliotece Sejmu Śląskiego w Katowicach, w której już wcześniej odbywał praktykę. Początkowo był kierownikiem działu ogólnonaukowego Wydziału Biblioteczno-Archiwalnego Biura Sejmu Śląskiego, a w 1934 roku został zastępcą kierownika Biblioteki Sejmu Śląskiego. W 1937 roku awansował na wicedyrektora. Szczególną troską otaczał zbiory śląskie, o których kompletowanie i uzupełnianie zabiegał, w czym pomagały mu rozległe kontakty z działaczami polskimi na Śląsku. W latach 1935-1939 był redaktorem „Wykazu literatury bieżącej o Śląsku”. Redagował także miesięcznik „Powstaniec Śląski” będący organem Związku Powstańców Śląskich. Bezpośrednio przed wybuchem II wojny światowej pod jego nadzorem zapakowano najcenniejsze materiały biblioteczne, które Śląski Urząd Wojewódzki wysłał w celu zabezpieczenia do Lwowa. Zdając sobie sprawę z zagrożenia hitlerowskiego prowadził ożywioną działalność propagandową. To sprawiło, że jego nazwisko znalazło się w słynnej hitlerowskiej księdze zagłady, jaką była Sonderfahndungsbuch Polen, zawierająca nazwiska patriotów przeznaczonych do likwidacji bezpośrednio po agresji Niemców na Polskę. Po wkroczeniu wojsk hitlerowskich Jacek Koraszewski wraz z Komitetem udał się do Lublina; a stamtąd, aby nie patrzeć biernie na klęskę dotarł do Francji.

W sierpniu 1943 roku zagrożony aresztowaniem opuścił Francję i przedostał się do Hiszpanii. Nie uniknął jednak zatrzymania i umieszczenia w obozie. Dzięki pomocy przedstawicieli Międzynarodowego Czerwonego Krzyża zbiegł z obozu i dostał się do Malagi, a następnie drogą morską do Casablanki w Maroku. W latach 1944-1945 pełnił funkcję oficera łącznikowego przy władzach francuskich. W lutym 1945 roku z polecenia władz udał się do Londynu, gdzie podjął pracę w UNRRA, organizacji niosącej pomoc materialną krajom dotkniętym wojną. W porozumieniu z Polską Misją Wojskową we Frankfurcie nad Menem, Główną Kwaterą UNRRA i amerykańskimi władzami okupacyjnymi zorganizował dwa obozy repatriacyjne dla tych Polaków, którzy zdecydowali się na powrót do kraju. W grudniu 1947 roku Jacek Koraszewski ostatecznie wrócił do kraju i rodziny. Z początkiem 1948 roku podjął pracę w redakcji „Trybuny Robotniczej”, a następnie został oddelegowany na dawne stanowisko w Bibliotece Śląskiej w Katowicach (do 31 grudnia 1951 Śląskiej Bibliotece Publicznej). Od 1 grudnia 1956 pełnił obowiązki dyrektora, a 1 października 1957 został mianowany dyrektorem tej placówki naukowej, w której przeszedł wszystkie stopnie pośrednie, od bezpłatnej praktyki po stanowisko najwyższe, poznając dokładnie jej problemy. Rok wcześniej ukazała się drukiem jego praca pt.”Czym był Mickiewicz dla Śląska”, za którą otrzymał tytuł docenta.

W 1957 roku został współzałożycielem i organizatorem Śląskiego Instytutu Naukowego w Katowicach. Został mianowany dyrektorem tej instytucji i funkcję tę pełnił 10 lat. Z jego inicjatywy powstała także Śląska Kartoteka Biograficzna gromadząca życiorysy zasłużonych ludzi Śląska. W tym samym, jak widać urodzajnym roku ukazała się rozszerzona praca o A. Mickiewiczu - M.Suchocki jako współautor przedstawił tło historyczne - pt.”Rola twórczości Adama Mickiewicza w rozbudowaniu i utrzymaniu polskości na Śląsku”.

Jacek Koraszewski pełnił w tym czasie także wiele bardzo poważnych funkcji społecznych, m.in. był członkiem Wojewódzkiej Rady Kultury, Rady Redakcyjnej Wydawnictwa „Śląsk” oraz członkiem Rady Naukowej przy Radzie Naczelnej TRRZ i Prezydium Zarządu Wojewódzkiego TRRZ. W latach 1958-1961 był członkiem Rady Naukowo- Ekonomicznej przy Wojewódzkiej Komisji Planowania Gospodarczego. Został także dwa razy wybrany posłem na Sejm z okręgu Gliwice–Zabrze (1951 i 1965). Był także sekretarzem Polskiej Grupy Unii Międzyparlamentarnej do Indii, Peru i Francji. W 1965 roku został członkiem Prezydium Ogólnopolskiego Komitetu Obrońców Pokoju oraz Prezydium Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce. Jacek Koraszewski posiadał także wiele odznaczeń: Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, Złoty Krzyż Zasługi, Złotą Odznakę Zasłużonego dla Województwa Śląskiego, Odznakę Zasłużonego Działacza Kultury, Honorową Odznakę Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich oraz odznaczenia zagraniczne - Croix de Guerre Alec Palme oraz Ceorix de Blesse.

Na przełomie lat 1968/69 stan jego zdrowia zaczął się pogarszać. Do ostatnich dni dyktował swojej żonie listy usprawiedliwiające jego nieobecność zwłaszcza podczas obrad sejmowych. Zmarł 27 marca 1969 w Katowicach. Został pochowany na cmentarzu przy ul. Sienkiewicza. Jacek Koraszewski został patronem Śląskiego Instytutu Naukowego, Medycznego Studium Zawodowego w Gliwicach oraz jednej z katowickich ulic (w kolonii Boże Dary).

Bibliografia