Koraszewski Jacek

Antoni Jacek Koraszewski (1908-1969), redaktor

Urodził się w rodzinie o bogatych tradycjach patriotycznych i do tradycji tych przywiązanej. Ojciec Jacka, Bronisław Koraszewski przybył w młodości z Wielkopolski na Górny Śląsk z misją służenia polskiej sprawie. Dewiza „wszystko dla Śląska”, która zrodziła się już w okresie przynależności do tajnego szkolnego kółka filareckiego stała się jego pasją życiową. W pracy dla sprawy polskiej na Górnym Śląsku widział główny sens życia. Był redaktorem pism „Górnoślązak”, „Głos ludu Górnośląskiego” oraz „Katolik”. Założył w 1890 roku i wydawał „Gazetę Opolską”.

Matka Jacka Koraszewskiego, Franciszka z Czoków, córka kowala górniczego z Katowic, wspierała swego męża w wydawaniu „Gazety Opolskiej” kierując administracją i oraz księgarnią polską, którą założyła przy wydawnictwie. W wyborach komunalnych w listopadzie 1919 roku wybrana została do Rady Miejskiej miasta Opola.

Jacek Koraszewski przyszedł na świat w Opolu dnia 13 sierpnia 1908 jako piąte dziecko Franciszku i Bronisława. Wyrastał w głęboko patriotycznej atmosferze tego szeroko znanego domu, odwiedzanego przez wybitnych działaczy ze wszystkich dzielnic Polski. Mały Jack, zdolny i bystry, od dziecka wykazywał szerokie zainteresowania. Towarzyszył ojcu w jego wyjazdach z odczytami, uczestniczył w wiecach ludowych, deklamował wiersze patriotyczne podczas uroczystości narodowych. W okresie plebiscytu włączył się do akcji propagandowej kolportując „Gazetę Opolską”, rozlepiał afisze, rozprowadzał ulotki. Koraszewski uczęszczał znanego z patriotycznych tradycji gimnazjum w Trzemesznie, gdzie skończył czwartą i piątą klasę. Po podziale Śląska zamieszkał z rodzicami w Katowicach i w tutejszym Państwowym Gimnazjum im. A.Mickiewicza otrzymał w 1926 roku świadectwo dojrzałości. W tym samym roku zapisał się na Wydział Filologiczny Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wyniesiony z domu rodzinnego szacunek dla słowa drukowanego i umiłowanie książki polskiej wpłynęły na kierunek studiów, a potem wybór zawodu. Studiował filologię polską pod kierunkiem wybitnego historyka literatury Ignacego Chrzanowskiego. Ponieważ matka nie mogła łożyć na wykształcenie syna (Bronisław Koraszewski zmarł w 1924 ) utrzymywał się z korepetycji i pisania artykułów. Przejawiał w tym czasie zainteresowanie kulturą francuską. Opanował język francuski i uzyskawszy stypendium ukończył w 1928 roku 3-miesięczny kurs przy uniwersytecie w Dijon we Francji z zakresu języka, literatury i kultury tego kraju. W 1931 roku po uzyskaniu dyplomu magistra filozofii Jacek Koraszewski podjął pracę w Bibliotece Sejmu Śląskiego w Katowicach, w której już wcześniej odbył praktykę. Początkowo był kierownikiem działu ogólno naukowego Wydziału Biblioteczno-Archiwalnego Biura Sejmu Śląskiego, a w 1934 roku został zastępcą kierownika Biblioteki Sejmu Śląskiego. W 1937 roku awansował na wicedyrektora. Szczególną troską otaczał zbiory śląskie, o których kompletowanie i uzupełnianie zabiegał, w czym pomagały mu rozległe kontakty z działaczami polskimi na Śląsku. W latach 1935-1939 był redaktorem „Wykazu literatury bieżącej o Śląsku”. Redagował także miesięcznik „Powstaniec Śląski” będący organem Związku Powstańców Śląskich. Bezpośrednio przed wybuchem II wojny światowej pod jego nadzorem zapakowano najcenniejsze materiały biblioteczne, które Śląski Urząd Wojewódzki wysłał celem zabezpieczenia do Lwowa. Zdając sobie sprawę z zagrożenia hitlerowskiego prowadził ożywioną działalność propagandową. Rozległa działalność społeczno-polityczna, naukowa i publicystyczna sprawiła, że jego nazwisko znalazło się w słynnej hitlerowskiej księdze zagłady jaką była Sonderfahndungsbuch Polen, zawierająca nazwiska patriotów przeznaczonych do likwidacji bezpośrednio po agresji Niemców na Polskę. Po wkroczeniu wojsk hitlerowskich Jacek Koraszewski wraz z Komitetem udał się do Lublina, a stamtąd, aby nie patrzeć biernie na klęskę dotarł do Francji.

W sierpniu 1943 roku zagrożony aresztowaniem opuścił Francję i przedostał się do Hiszpanii. Nie uniknął jednak aresztowania i umieszczenia w obozie. Przy pomocy przedstawicieli Międzynarodowego Czerwonego Krzyża zbiegł z obozu i dostał się do Malagi, następnie drogą morską do Casablanki w Maroku. W latach 1944-1945 pełnił rolę oficera łącznikowego przy władzach francuskich. W lutym 1945 roku z polecenia władz udał się do Londynu gdzie podjął pracę w UNRRA, organizacji niosącej pomoc materialną krajom dotkniętym wojną. W porozumieniu z Polską Misją Wojskową we Frankfurcie nad Menem, Główną Kwaterą UNRRA i amerykańskimi władzami okupacyjnymi zorganizował dwa obozy repatriacyjne dla tych Polaków, którzy zdecydowali się na powrót do kraju. W grudniu 1947 Jacek Koraszewski ostatecznie wrócił do kraju i rodziny. Z początkiem 1948 roku podjął pracę w redakcji „Trybuny Robotniczej”, a następnie został delegowany na dawne stanowisko w Bibliotece Śląskiej w Katowicach (do 31 XII 1951 Śląska Biblioteka Publiczna). Od 1 grudnia 1956 pełnił obowiązki dyrektora, a 1 października 1957 został mianowany dyrektorem tej placówki naukowej, w której przeszedł wszystkie stopnie pośrednie, od bezpłatnej praktyki po stanowisko najwyższe, poznając dokładnie jej problemy. Rok wcześniej ukazała się drukiem jego praca pt.”Czym był Mickiewicz dla Śląska”, za którą otrzymał tytuł docenta. W 1957 roku został współzałożycielem i organizatorem Śląskiego Instytutu Naukowego w Katowicach, został mianowany dyrektorem i funkcję tę pełnił 10 lat. Z jego inicjatywy także powstała Śląska Kartoteka Biograficzna – gromadząca życiorysy zasłużonych ludzi Śląska. W tym samym, jak widać urodzajnym roku ukazuje się rozszerzona praca o A. Mickiewiczu pt.”Rola twórczości Adama Mickiewicza w rozbudowaniu i utrzymaniu polskości na Śląsku”- przy współautorstwie M. Suchockiego, który przedstawił tło historyczne. Jacek Koraszewski pełnił w tym czasie także wiele bardzo poważnych funkcji społecznych, m.in. był członkiem Wojewódzkiej Rady Kultury, Rady redakcyjnej Wydawnictwa „Śląsk” oraz członkiem Rady Naukowej przy Radzie Naczelnej TRRZ i Prezydium Zarządu Wojewódzkiego TRRZ. W latach 1958-1961 był członkiem Rady Naukowo- Ekonomicznej przy Wojewódzkiej Komisji Planowania Gospodarczego. Jacek Koraszewski został także dwa razy wybrany posłem na Sejm PRL z okręgu Gliwice – Zabrze (1951 i 1965 ). Był także sekretarzem Polskiej Grupy Unii Międzyparlamentarnej do Indii, Peru i Francji. W 1965 roku został członkiem Prezydium Ogólnopolskiego Komitetu Obrońców Pokoju oraz Prezydium Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce. Jacek Koraszewski posiadał także wiele odznaczeń: Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, Złoty Krzyż Zasługi, Złota Odznaka Zasłużonego dla Województwa Śląskiego, Odznaka Zasłużonego Działacza Kultury, Honorowa Odznaka Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich oraz odznaczenia zagraniczne: Croix de Guerre Alec Palme oraz Ceorix de Blesse.

Na przełomie lat 1968/69 stan jego zdrowia zaczął się pogarszać. Do ostatnich dni dyktował swojej żonie listy usprawiedliwiające jego nieobecność zwłaszcza w obradach sejmowych. Zmarł 27 marca 1969 w Katowicach. Pochowany został przy ulicy Sienkiewicza. Jacek Koraszewski obrany został patronem Śląskiego Instytutu Naukowego, Medycznego Studium Zawodowego w Gliwach oraz jednej z katowickich ulic (w kolonii Boże Dary).